Page:Progreso - 3a yaro.pdf/48

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
18
PROGRESO

esos neagrabla o nefacile pronuncebla ? Ex. filiino ; filii, familii, folii, lilii, labii, melodii, furii[1].

A to on povas respondar : 1e ke formi simila a filii existis ja, e sat freque, en latino ; 2e ke la i finala di la radiko ne esus acentizata, e konseque povus pronuncesar preske quale la nuna y, t. e. glitante (quale konsonanto). Inverse, kelka personi trovis malfacile pronuncebla la finali filyi, familyi ; ed esis « permisata » pronuncar ta y quale i (senacenta). La chanjo esus do tute ne grava, se nur l’acentizo ne chanjas.

— Sed ico sugestas konsidero plu grava : la chanjo propozita chanjus l’acentizo en omna radiki, qui finas nun por i : on devus dicar biogrâfio, enêrgio, filozôfio, geogrâfio, geolôgio, geomêtrio, indûstrio, lûndio, mârsdio, pâtrio, sûndio, e c. E la konkordo di l’acento kun ta di la vorti : filozofo, geografo, geologo, geometro, patro esus plu juste detrimento kam avantajo, nam on distingus min facile pâtri de pâtrii kam de patrîi[2].

Pri la vicigo di somero, vetero per somro, vetro.

On propozis ica vicigo pro ke on judikis shokanta por la Germani l’acentizo somêro, vetêro. Me repulsas ol pro la sequanta motivi.

On povas establisar irga acentiz­reguli od vorti, on nultempe sucesos shokar nulu. Do shoko per acentizo esas neevitebla, ol ja existas e restos. Kontre, to quo ne devas restar ed ankore min intro­ducesar nuve, esas malkonsequo e akumulo di konsonanti, omna du mal­faci­liganta nia linguo. On memoras mea kampanyo por unigar ‑io ed ‑yo. Nu ica kazo esas analoga. Se on decidas ke kelki de la vorti somero, vetero, kamero, kelero, numero, pantero, pulvero, revolvero forjetez lia e avan la r e l’altri konservos ol, me esos ofte forcata konsultar la lexiko, same kam til nun me ofte ne savas kad ula vorto skribesas per ‑io od ‑yo. Se, kontre, on forjetas omni e, on havos malmolaji quale somro, kamro, kelro, numro, pulvro, revolvro ! malfacile pronuncebla por multa populi. Pro to me ne nure[3] votos kontre la supera vicigo, sed me deziras mem chanjo di vintro en vintero e sercho di altra analoga kazi.

P. de Janko.
  1. Rimarkez, ke l’Espe­ran­tisti havas nula yuro facar ad Ido tala kritiko : nam se ni havus du i en pluralo, li havas ofte du i en l’infinitivo : adicii, arbitracii, asocii, deklinacii, envii, evolucii, fantazii, funkcii, garantii, komentarii, komisii, komunii, konjugacii, kopii, krii, operacii, sankcii, scii. Rimarkez pluse, ke ni emendis la max multi de ta radiki, tale ke ni ne havas ta formi en ‑ii, mem quale substantivi plurala.
  2. Vid. Progreso, I, p. 382-385.
  3. Nure esas perfekte admisebla formo pro la derivo nuranure, sed mem la sola admisebla por l’adverbo, nam nur povas sole signifikar l’adjektivo kun elizionita fino.