Page:Progreso - 3a yaro.pdf/424

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
394
PROGRESO

stàtuo, séxuo, kun vokala u. La fakto ke on pronuncas i o y, u o w havas nula importo ; nur la justa acentizo importas por l’inter­komprenado. — A ti a qui la nuva acentizo semblas stranja e poke shokanta en kelka vorti, ni respondas memorigante ke, segun la expliki e diskuti facita hike, l’acentizo generale ne esas internaciona, ed ofte varias en la sama vorto de l’unesma a la lasta silabo segun la lingui : on devas do aceptar ula meza voyo, e facar por to reciproka koncesi a la gusto di la diversa nacioni.

Ly, ny.

Kelka samideani questionas, kad on ne chanjos omnaloke y pos konsonanto en i ; exemple en adyunto, folyetono, fyordo, inyamo, konyako, milyeto, myelo, obyekto, onyono, subyekto, vinyeto. Ni vidas nula motivo por tala chanjo. Ni rimarkigas ke l’ortografio ly, ny esas aparte justigita, pro ke ol indikas plu bone la pronunco di la ll « humida » e di la F. gn (S. ñ), o duktas adminime a pronunco plu proxima. Ica rimarko esas sugestita da So Frohns.

Serayo.

Vice seralyo (nun seralio) So Frohns propozas serayo, qua esas plu konforma a la originala e generala pronunco (turka e persiana serai). Ni propozis karavan­serayo, sen l (No 27, p. 138).

Finalo ‑co o ‑scio?

Plura samideani propozas chanjar la finali ‑co en ‑cio, kande to esas konforma a l’etimologio : exemple : artific(i)o, komerc(i)o, malic(i)o, prec(i)o, spac(i)o, spec(i)o, superstic(i)o, e c. Li alegas, ke kun la nuva regulo di acentizo nulo impedas ta modifiko, e ke ol igus la derivaji plu « naturala » ; ex. komerciala. Pluse, ol igus pronuncar korekte da la profani ta finali ‑co, quin li esas tentata pronuncar ‑ko.

Ad ico ni respondas, ke omnasupoze la « profani » devos lernar la justa pronunco di nia literi (mult altra literi « tentas » diversa populi a nejusta pronunco : exemple u, s, j, g, z, e c.) ; e li devos sempre lernar la justa pronunco di c, nam esas neposibla uzar ol nur avan e, i. Aparte ye la fino di la radiki, ol devos necese trovesar ante o, a (placo, facar ; decar, peco ; dicar, felica, apendico ; docar, voco ; sucar, kruco). Do la questiono esus nur pri la plu o min granda nombro di la finali ‑co ; ed on povus pledar, ke quante plu granda ol esos, tante plu facile e rapide la novici kustumeskos la justa pronunco.

Ma existas plu grava argumenti. Unesme, ta finali esas plu internaciona, pro ke la i etimologiala malaparis pos la c en D. (Kommerz), E. F. (commerce) mem en I. (commercio, pron. komercho), e persistis nur en S. (comercio). Esas vera ke ol reaparas en la derivaji (commercial), ma ici esas min ofta. Cetere esas fonetikala