Page:Progreso - 3a yaro.pdf/110

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
80
PROGRESO

Drilo [DER] D. Bohrer (Drillbohrer), E. drill, F. foret, mèche, I. trapano, R. cverlo, perka, drel, S. taladro, broca. — Nun esas adoptita du vorti por la D. bohren sen indiko di ula difero : perforar, borar, e du vorti por l’utensilo : perforilo, borilo. — On propozis distingar li per truifo kun rotaco (borar) e sen rotaco (perf.). Or existas nur un maniero truifar sen rotaco, t. e. la punco ; punco e perforo esus do identa.

Pos longa reflekto me propozas facar la sama distingo quan la E. facas inter to bore e to drill. Se la truo existas ja, pregisita (videz gisar) o preperforita, on uzas la vorto E. to bore, Ido borar : ex. on boras la kavajo di cilindro ; se kontre on truifas en solida materyo, on uzas E. to drill, Ido perforar : ex. perforar la parieto di cilindro. Un konsequantajo di ta difero e facila distingilo esos ke on « boros ula truo, kavajo, e c. » e « perforos ula korpo ».

La granda trui, quale cilindri, esas borata sur specal mashini, qui nomizesas E. boring-machine, Ido bormashino ; sed on povas borar anke sur tornomashino o sur performashino. La perforo esas facata sur la E. drilling-machine, Ido performashino ; sed on povas anke borar malgranda trui e mem tornar sur la performashino (on « mustas » distingar omna ta labormanieri, ne per la mashino sur qua li facesas, sed per lia karakteriziva qualesi).

Por la boro sur la bor-mashino, on uzas generale la tornostalo. Sur la performashino on uzas generale la sama utensilo por perforo e boro. Ni serchez do vorto por ta specal utensilo uzata sur la performashino. Pro ke ta vorto devas esar komuna por perforo e boro, la derivuri perforilo e borilo esas neuzebla. On devos distingar la diversa formi, ne la diversa skopi.

Me propozas drilo [DER] por ta instrumento uzata por la boro e perforo di trui til cirke 50 mm. admaxime en metalo, e tariero [F] por ta en ligno. On bezonas ta du diversa vorti, pro ke existas korespondanta truifili por metalo e ligno, qui havas diferanta formi pro la diferanta karaktero di la materyalo. Distingar omna ta utensili quale centrodrilo por metalo, por ligno ; spiral drilo por metalo, por ligno, e c. esus tre tedanta ed evitesas da la natural lingui, qui preske omni havas specala vorti : E. auger, F. tarière, I. succhiello, S. barrena.

Nun ni bezonas ankore un vorto : Kande la trui esas borita per tornostalo o per drilo, li esas ronda e rekta, sed ne glata. Por glatigar li e por obtenar trui di qua la mezuro varyas ne plu kam 2-3 centoni di milimetro, on alezas li per specal instrumento, qua nomizesas alezilo (D. ausreiben, Reibahle ; E. to ream, reamer ; F. aléser, alésoir ; I. alesare, alesatore ; R. razvertyety, reibal ; S. escariar, escariador). On ne povas alezar granda cilindri (quankam F. uzas ta vorto anke por simpla reboro) pro ke alezili existas nur til cirke 100 m/m.

La generala vortin perforilo e borilo me propozas uzar por