Page:Progreso - 1a yaro.pdf/598

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
584
PROGRESO

tuco di l’Uniono esos tute demokratala : ol havos nula mastri, nula reji o tirani per deala o komercala yuro, sed nur chefi elektita por tempo e sempre submisata a reelekto, do a l’efektiva kontrolo di l’Unionani, e responsiva relate li. L’Uniono apartenos do reale ad omna sa membri, tute egale, sive li esas grupigita, sive ne ; ed omna amiko di nia ideo povas divenar membro, nur per tre malgranda monal kontributo, ed ica esas la minim granda pruvo postulebla di la sincera intereso, quan lu havas por l’ideo, e la minim granda materyala helpo, quan lu povas konseque donar ad olu. Ti qui (ecepte la max malrichi) ne volus facar ta sakrifiko, certe ne meritas partoprenar a la direkto di l’afero ; e mem la max malrichi povos ankore partoprenar, per kolektala suskripto ye nomo di un de li.

Altra objekto esis facita pri la determino di la « elektala distrikti ». Nia primitiva plano admisas nur tam multa distrikti kam naturala lingui. On objektis, ke la linguala domeni ofte interferas kun la nacionala domeni, e ke on devas anke konsiderar ici. Ex. la franclingua Belgi, la germanlingua Suisani, e. c. deziros juste havar riprezentanti, ne nur samlinguana, sed samlandana ; altre, per la voto per listo, nula Belgo, nula Suisano havus chanco elektesar. Forsan ta timo esas exajerita : e certe la Franci e la Germani ne hezitos votar por eminenta samlinguano, qua esos belga o suisana. Tamen, malgranda landi o regioni povas juste timar, ke li ne esos ne yuste riprezentata.

A to on respondis ke, en nia pure linguala afero, la sola elementi riprezentenda esas la lingui, e tute ne la landi o stati ; singla membro esas interesata e konsiderata nur quale ano di ula natural linguo : se on admisas, ultre la linguala distingo, nacionala distingo, pro quo on ne admisos anke distingi di religyo, di raso, di politikal partio, di profesiono, e. c., e. c. ? To esas apertar la pordo ad omna kauzi di malkonkordo, qui devas esar severe eskluzita de nia Uniono.

To esas tre forta argumento : tamen on ne povas tute neglijar, ne la nacional-politikal distingi, sed la landal e geografial distingi, qui impozas su malgre omno. Exemple la Anglo-linguani esas dispersita en la kin parti di l’globo ; e li formacas adminime du importanta e nedependanta grupi : la britana e la kanado-usonana, separita da Oceano. Semblas yusta e necesa admisar, ke ta du grupi adminime formacos aparta « distrikti » e havos rispektiva riprezentanti. Sed tala distrikti ne povas esar determinita a priori e per generala regulo: to dependas de la partikulara kazi. Pro to, ni kredas ke la max saja procedo esas konfidar a la Komitato ipsa la determino (progresiva) di ta distrikti, segun la deziri e bezoni di l’interesati, e segun la cirkonstanci di la propagado. La Komitato, qua devos zorgar pri l’uneso di l’Uniono, ne riskos cedar a la partikularista tendenci, quin on juste timas, ed admisos nur la max necesa e naturala partigi di la linguala domeni.