Page:Poesaka Soenda 1924-07-3(01).pdf/12

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

teh harita maratuh ngaradon ngumbarana, tapi di Borneo di Malaka di Annam (harita Annam teh disebutna Cempa) deui, sarta kapanggih patilasanana batu tulis cara di Bogor.

Numutkeun katerangan-katerangan ti bangsa Cina, nyata yèn urang Sumatra sareng urang Bali oge turunan lambo­nan Hindu, sarta raja-raja di dinya harita jenenganana kudu baè ditung­tungan ku warman, nyaeta kecap anu sok dipaké bagian ngaran, anu sok ka­pendak dina jenengan para raja di beu­lah Kidoel Hindu-Payun tea.

Jadi ku urang kauninga yen dina windu ka opat kacida nerekabna bangsa Hindu tèh.

Nanging nyaeta sakumaha anu pa­rantos dicarioskeun di luhur, tumu­wuhna eta èlmu Hindu henteu rata, ten sauea rampagna jadina di anu nampi; sapertos di Borneo, jabi ti dua tilu batu-tulis aksara Pallawa sareng dua tilu arca mah, teu aya deui sèsana kahin­duanana. Kawasna lantaran teu diparindo dijaroragna deui ku Hindu anu pan­deuri, an nu heubeul kasilep rnantèn ku pituin pusaka asal, sarta teu aja bahan geusan ngajembarkeun nambahan kaada­banana, anu nungtun kana kamajuan.

Sakitu bacacarna sakitu nerekebna bangsa Hindu tèh, tapi walatra mah pribumi tèh kabèh meunang di-Hindu­keun, nya hentcu. Buktina, dalah di Ja­wa pisan, henteu sakuliahna jadi Jawa.­Hindu, tawisna rèa kènèh tilas brahala (wongwongan) sesembahan pituin Jawa asli (polijnesiese beelden), paesan-pa­èsan batu numpuk (de hunnebed-ach­tige graven), guha-guha sareng seueur deui, cangkaruk anu teu kahin­dukeun, agama adat baheula pisan tea.

Dina barhala atawa wongwongan se­sembahan pituin tea, aya anu make titi­mangsa, sails tètèla ningal taunna, yen alam geus lila aya Hindu ogè, masih kè­neh baè nyarieunan wongwongan sesem­bahan tumut agama memeh Hindu tea.

Malah titi-mangsa dina wongwongan agarna kuna tea, aja anu ku angka­kawi (angka anu asal ti Hindu tea), tètèla anu nyieunna geus kalambon ku kahinduan.

Jadi najan di dieu geus alam Hindu, anu nyekel kapituinan pribumi mah, nyä rea bae, komo deui di gunung-gu­nung paminggir jeung pasisian mah parageuh bae kana cecekelan asal teh, da teu kahontal ku semah tea.

Kapan salami na oge anu pangheulana keuna. ku pangaruh semah teh urang basisir di tempat anu kajojo rame da­gangna.

Tah kitu bae ngahanca ti basisir heu­la kahinduan teh asupna ka Jawa, atuh karaban (kaislaman) anu ahirna bisa ngalindih kahinduan tea, dina wiwitan windu ka 15, nya sarni bae jalanna mah, pada ti basisir heula maju nengah.

Engke ti pengker bans diladengkeun deui kumaha behna panalungtikan kaayaanana kaadaban (beschaving) Hindu campuran Jawa asli teh, sakur anu Parantos kapendak tina paririmbon-pari­rimbon tina koropak-koropak sareng pati­lasan-patilasan atanapi tina arca jeting candi. Untung pisan eta anu kitu araya kenéh, nepi ka beunang dianggo pakakas geusan pangbabar sajarah alam Jawa-Hindu, kumaha kaayaan baheula pribumi Jawa dina lebet 8 windu.

Yaktos ari rea keneh tea mah salayana pamendak para bujangga kana pamuka kana kaayaan baheula anu sarulit, sareng aya keneh jaman-jaman nu poek atawa meh samar keneh, teu acan kasasar kateranganana, tapi ari wincikan galur anu jadi lulugu mah kumaha kajembaranana pusakelmu(Kultur) alam Jawa-Hindu (anu sok disebut alam Buda tea), nya geus aja bahana teu matak pugag, beunang dipedar.

Hantja

Dr. M. Muuuea (?)