Page:Poesaka Soenda 1924-(10-12)-3(04).pdf/4

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

Menggah tjek pakoemboehan mah, eta basa teh parantos anggeus.

Nanging nimbang kaajaan basa teh teu tjekap koe kitoe bae, teu tjekap koe ningali goenana keur kana economie bae. Margi basa teh aja deui kahananana anoe sanes, nja eta djadi kalangkang ati, ngarekakeun paningal ati anoe goemawang dina tjipta. Kahanan anoe ieu oge perloe koe oerang diadji, kedah dipariksa, teu kenging disapirakeun.

Djadi ningalian kaajaan basa teh, kedah mariksa sipatna doeanana, nja eta:

  1. kahanan pamawa economie;
  2. kahanan pamawa hiroepna ati.

Djadi basa teh kasinoengan sipat loro-loroning ngatoenggal, golongna sipat pamawa economie sareng sipatna panggelar boedi.

Basa njatetan sagala pangaboga manoesa, noe medal tina akal, tina napsoe, tina ati .... sareng salian ti eta, sadaja aja tjatetanana dina basa. Pendekna basa teh paririmbon poesaka-elmoe. Gelar dina pakoemboehan; toedjoena sareng robah-robahna kawengkoe koe pakoemboehan; eusina poesaka-elmoe anoe digelarkeun koe manoesa,

Djadi kanjaho bab basa eta kanjaho bab poesaka-elmoe.

Basa . . . .

Basa teh hikmat pikeun njarios, ngabedjakeun kanjaho sareng kahajang oerang ka batoer.

Dina kala mangsa manoesa manggih karérépét, hajang ngabedjaan ka batoer, sangkan njahoeun noe djadi karérépét oerang, ngarah ditoeloengan; nja goeroedag harita basa teh gélar ka martjapada; beuki lami beuki ageung, madjoe windoe tambah sawawa koematjatjang di galanggang medan perang, perangna manoesa nempoeh haroengan noe megatan ngahalang-halang lampah manoesa noe keur ngalalakon ngala noe dipikaboetoeh djangeun hiroep, da boga angkeuh hajang ngawisesa diajaning koedrat, milih noe kaoentoep.

Djadi basa teh lir oepami parabot noe tan parenggenek, sarta gadoeh. kahanan tjara parabot noe djirim, nja eta beuki lami beuki sampoerna kaajaanana; nja kitoe deui oerang anoe makena, beuki sering make beuki tjapetang, tambah dibiasakeun tambah tatag djeung pertjeka.

Meureun loba anoe kagoengan panginten, jen djisim koering gadoeh timbangan: „patjorokna manoesa di pakoemboehan, eta noe ngajoega basa”, doemeh tadi djisim koering njebatkeun, jen basa teh gelarna di pakoemboehan. Eta sanes noedoehkeun: jen pakoemboehan anoe ngajoega basa, margi widjining basa parantos aja ti heula samakta dina datna manoesa, ngan ngantos-ngantos lantaran anoe djadi panggoegah bae. Dimana lantaran datang, noedoehkeun geus nepi ka mangsana medal, nja goeroedag bae teu sakara-kara, hiroep koe iboen gede koe poe, beuki lami beuki sawawa.

Nadjan basa bidjilna koe karerepet noe karandapan koe manoesa dina keur ngalalakon dina hiroepna di alam doenja, tegesna koe roepi-roepi lantaran pamawa economie, nanging hoeripna koe hiroepna sorangan, njatjas koemalenggang di salebeteun aling-aling badan kasar, lir ali-ali ampal ngalangkang dina panangan Bangbang Ekalaja atanapi Praboe Palgoena.

Kadjabi parabot paranti bebedja, basa teh aja deui kaanggona, nja eta Lisanna harti sareng lisanna raos.

Djadi damelna sanes ngan keur ngabedjakeun kahajang bae, nanging dina lebah dieu djadi sora pangreka harti sareng pamedar rasa warna sewoe.

Koe hal eta „aloesna” basa teh henteu tjekap koe doemeh leres pakarepanana sereng salantjar rakitanana bae, pedah parantos terang nja kahajang. Nanging dina lebah . dieu mah ketjap anoe direka ngarekakeun oesiking ati, ngagambarkeun hoeriping soekma, sareng ngawajangkeun hiroepna pakoemboehan; sarta anoe gadoeheun sipat kitoe teh sanes basa anoe kenging ngokolakeun bae, basaning kasoesastran, nanging basa oerang rea oge nja kedah kitoe; margi basa kasoesastran teh ngabantoenna bahan kokolakeuneun, nja tina basa oerang-rea tea. Basa kasoesastran boga djero, basa oerang rea boga hoerip.

62