रेवाडिल्ल्या वाठारांनी रेंबाट वनस्पत सांपडटा. मधुपूर रानाचो आस्पाव ह्याच वाठारांत जाता.
हांगाच्या दाट रानांक लागून विंगड विंगड प्रकाराची मोनजात पळोवंक मेळटा. चितगाँग दोगरी वाठारांत हत्तींचे पंगड आनी रानरेडे सांपडटात. साबार जातींची हरणां, वाग, चित्ते, कोले, मुंगूस, माकड व्हडा प्रमाणांत सांपडपी सवणीं.
इतिहासः १९४७ त जेन्ना भारताची फळणी जाली तेन्ना बांगला देश उदेंत पाकिस्तान म्हणून पाकिस्तानाचो एक प्रांत आशिल्लो. उदेंत पाकिस्तान हो उदेंत बंगाल ह्या पयलींच्या भारताच्या प्रांतासावन उदयाक आयलो. अस्तंत पाकिस्तानांतल्यान सरकारी वेव्हार चलताले.
१९४६ चे सुरवेक वेंचणुको जाल्यो, त्यावेळार फकत १५ सुशिक्षित आनी जमीन आशिल्ल्यांकच मताधिकार आशिल्ले. हाका लागून बंगालांत अशरफ मुसलमानांचो राजकारणावयलो प्रभाव तिगून उरलो. हे वेणुकें मुस्लीम लीगाक व्हड यश मेळ्ळें. पक्षाचेर जिनांचो प्रभाव आनीक वाडलो. ७ ते ९ एप्रिल १९४६ त वेंचून आयिल्ल्या लीग फुडाऱ्यांचें दिल्लींत खास अधिवेशन जालें. ह्या अधिवेशनांत सुहरावर्दी ह्या बंगाली फुडाऱ्यान १९४० चो लाहोर थाराव सुदारून दोन पाकिस्तानांबदला एकूच पाकिस्तान निर्माण करपाचें असो थाराव मांडलो आनी तोय एकममतान पास जालो. अशे रितीन बंगाली मुस्लिम जनतेक काळखांत दवरून उदेंत बंगाल पाकिस्तानांत आस्पाव करून घेवपाचें आपलें सपन साकार केलें.
उदेंत आनी अस्तंत हे अखंड पाकिस्तानाचे लागीं समसमान लोकसंख्या आशिल्ले दोन प्रांत आसले, तरी पाकिस्तानी सरकाराच्या पक्षपाती धोरणाक लागून उदेंत पाकिस्तानांतल्या (बांगला देश) लोकांची भावना जाली. उदेंत पाकिस्तानात भोवसंख्य लोकांची बंगाली भास जाल्ल्यान तांणी उर्दु राजभाशेक विरोध केलो. १९५४ त बंगाली संयुक्त राज्यभाशेचो दर्जो झगडून घेतलो.१९५५ त पाकिस्तानांच्या राश्ट्रीय विद्यान सभेंत उदेंत आनी अस्तंत पाकिस्तानांत समान प्रतिनिधीत्व दिवप जालें. शेख मुजबर रहमन हाच्या फुडारपणाखाला अवामी लीग ह्या उदेंत पाकिस्तानांतल्या पक्षाक १९७० च्या राश्ट्रीय विधानसभेचे वेचणुकेंत भौमत मेळ्ळें. अशा वेळार अस्तंत पाकिस्तानांतल्या फुडाऱ्यांनी शेख मुजबर रहमन हाका पंतप्रधानमंत्री जावपाक विरोध केलो. हांगाच्यानूच उदेंत पाकिस्तानाच्या (बांगला देश) स्वतंत्र्य झुजाची कीट पडली. बरीच राजकीय हालचाल जाले उपरांत आनी राजकीय फुडाऱ्यांची लोकांचे चळवळींत बांगला देशाच्या स्वातंत्र्याचो लढो खर केलो. थंय चलिल्ले अंधाधुंदीक लागून आनी राजकीय दडपशाहीक विटून लाखांनी लोक भारतांत आलाशिऱ्याक आयले. तेन्ना हाचेर एक उपाय म्हूण भारताक बांगला देशाच्या मुक्ती संग्रमाक मदत करची पडली. १६ डिसेंबर १९७१ त बांगला देश मुक्त जालो. फुडे १९७४ त पाकिस्तानानूय बांगला देशाक अधिकृत मान्यताय दिली. स्वातंत्र्य झिजांत निर्माण जाल्लो दहशतवाद आनी उपरांत ताका मेळिल्लो धर्मकारणाचो वा हाका लागून देशांतलें स्थैर्य ना जालें. स्वातंत्र्य झुजाउपरांत मुलकी राजवेवस्थेची बुन्याद घालपाक सरकार तशेंच राजकीय फुडारी अपेशी जाले. हाचेर उपाय म्हणून डिसेंबर १९७४ तदेशांत आणिबाणी जाहीर केली. जानेवारी १९७५ त देशांतली संसदीय शासन वेवस्था रद्द करून ध्यक्षीय राजवट सुरू जावन शेख मुजीब हो राश्ट्राध्यक्ष जालो. ह्या सगळ्याचो परिणाम म्हणून सैन्यांतल्या एका गटान बंडाळी केली आनी शेख मुजीब धरून ताच्या कुटुंबांतल्या बऱ्याच व्यक्तींची हत्या केली. ते उपरांत खोंडकर मुश्ताक अहमद हो राश्ट्रध्यक्ष जालो. ताणे. देशांत लश्कर कायदो लावन सगळ्या राजकीय पक्षांक बंदी घाली. उपरांतच्या दशकांत जायते फावट लश्कर उठाव जावन बांगला देशाची सत्ता लश्कर हुकूमशहाकडेन उरली. हातूंत ब्रीगेडियर खलीक मुश्रफ, मेजर जनरल, झिया उल रहमन, हांचो आस्पाव आशिल्लो.
३० मे १९८१ दिसा जनरल झिया हाचो खून जाले उपरांत जस्टीस अब्दूस सत्तार हाणें कार्यकारी अध्यक्ष म्हणून सुत्रां हातांत घेतलीं आनी १९८२ त राश्ट्रीय वेचणुकेंत जैत जोडून राशट्राध्यक्षाचीं सुत्रां हातांत घेतलीं. २३ मार्च १९८२ त परतून लश्कर उठाव जावन लेफ्टनंट जनरल हुसेन महमंद इशाद हाणें देशाचीं सुत्रां हातांत घेवन सत्तर हाका पदच्यूत केलो. ११ डिसेंबर १९८३ दिसा लेफ्टनंट जनरल हर्षद हाणें अध्यक्षपद स्वीकारलें. ऑक्टोबर १९८६ त जनरल हर्षद हाची परतून अध्यक्ष म्हणून वेचणूक जाली. डिसेंबर १९९० त जनरल हर्षदाक पदच्यूत केले उपरांत शहबुद्दीन अहमद हो कार्यकारी अध्यक्ष जालो. बेगम खलिदा झिया हिच्या फुडारपणाखाला फेब्रुवारी १९९१ त जाल्ले सार्वत्रिक वेंचणुकेंत ‘बांगला देश नॅशनल पार्टी’ जैतिवंत जावन बेगम प्रधानमंत्री जाली.
राज्यवेवस्थः बांगला देश एक प्रजासत्ताक राश्ट्र आसून १६ डिसेंबर १९७२ ह्या दिसा हांगचें संविधान अंमलांत आयलें. हांगा संसदीय लोकशाहिची तजवीज केली. मुकार ऑगस्ट १९७५ ते डिसेंबर १९७८ मेरेन देशांत लश्करी कायदो आशिल्लो. बांगला देशांचे मुळचें संविधान राश्ट्रीयता, समाजवादी, लोकशाय आनी धर्मनिरपेक्ष ह्या तत्त्वांचेर आदारिल्लें. पूण १९७७त इस्लाम धर्मीय राश्ट्र अशी सुदारणा केली. समाजवादी अर्थीक वेवस्था, मूलभूत मानवी हक्क आनी स्वातंत्र्य, कायद्याचें राज्य, सार्वत्रिक फुकट शिक्षण, हीं संविधानांतलीं कांय म्हत्वाची तत्त्वां.
राश्ट्राध्यक्ष हो राश्ट्रमुखेली आसा. ताका सार्वत्रिक मतान ५ वर्साखातीर वेंचून काडटा. राश्ट्राध्यक्षाच्या हातांत पुराय सेनादलां
