Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/785

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

मेहता,वैकुंठ लल्लुभाईः(जल्मः २३ ऑक्टोबर १८९१, अहमदाबाद: मरणः१९६४, मुंबय ).


गांधीवादी विचारवंत आनी भारतीय सहकारी चळवळीचो एक प्रवर्तक . ताच्या बापायचें नाव लल्लुभाई आनी आवयचें सत्यावतीबेन नामनेचो भारतीय अर्थतज्ञ गगनविहारी हो ताचो धाकटो भाव.


वैकुंठभाईचें माध्यमिक शिक्षण मुंबयच्या नियू हायस्कुलांत जालें. तो मॅट्रिकचे परीक्षेंत गणित विशयांत पयलो आयलो. एलफिन्स्टन महाविद्यालयांतल्यान गणित विशय घेवन ताणें पयल्या वर्गाची पदवी मेळयली. मुंबय विद्यापिठांत इंग्लीश विशयांत पयलो आयिल्ल्यान ताका एलिस इनाम फाव जालें. महात्मा गांधीचो सहाय्यक महादेव देसाई हाचेकडेन ताची महाविद्यालयांतसावन इश्टागत आशिल्ली.


सहकारी चळवळीची ताका खूब आवड आशिल्ली. मुंबय राज्य सहकारी बँकेंत ताणें ३४ वर्सां काम केलें . ही बँक म्हळ्यार सबंद मुंबय राज्यांतले ग्रामीण फेररचणूक वावराचें ताणें हें केंद्र केलें. खेर मंत्रीमंडळांत (१९४७-५२) वैकुंठभाईची वित आनी सहकारी मंत्री म्हूण नियुक्ती केली. १९५२त तो वित आयोग तशेंच कर चवकशी समिती चो वांगडी जालो. १९५३त तो अखिल भारतीय खादी आनी ग्रामोद्योग मंडळाचो अध्यक्ष जालो. कापड उद्देग चवकशी आयोगाचो वांगडी म्हूण ताणें काम केलें (१९५३-५४) . १९५९त कृषी सहकारी पत आयोगाचो अध्यक्ष म्हूण ताणें काम केलें . गांधी यादस्तीक निधीचे मुंबय शाखेचो तो अध्यक्ष आशिल्लो.


कट्टर गांधीवादी आशिल्ल्यान वैकुंठभाईक राजकारणापरस महात्मा गांधीच्या विधायक कार्याची चड आवड आशिल्ली . महात्मा गांधी आनी सरदार पटेल हांच्या आग्र्याक लागून वैकुंठभाईन खेर मंत्रीमंडळांत वित खातें स्वीकीरलें . तो सदांच सूत काततालो आनी सदांच खादी वापरतालो . वाचन हो ताचो खाशेलो छंद आसलो आनी ताचें स्वताचें व्हडलें ग्रंथालय आशिल्लें. वैकुंठभाईक ब्रिटीश सरकारान कैसर-ई-हिंद रूप्या पदक (१९१६) आनी भांगरा पदक (१९२१) भेटयल्लें. पूण सरकाराच्या अत्याचारी आनी दडपशाही धोरणाच्या निशेधाखातीर ताणें हीं दोनूय पदकां १९३०त सरकाराक परत केलीं. १९५४त भारत सरकारान ताचो पज्ञभूषण किताब दिवन भोवमान केलो. सहकारी चळवळ आनी ग्रामोद्योग ह्या विशयाचेर वैकुंठभाईन कितलींशींच पुस्तकां बरयल्यांत . ताचीं कांय म्हत्वाचीं पुस्तकां अशीं- The Co-operative Movement (१९१५), Studies in Co-operative Finance (१९२७), Decentralised Economic Development (१९६३).


मेहत्रे,गहिनीनाथ राभाजीः(जल्मः१२ सप्टेंबर १९३५,राहुरी-अहमदनगर). सुटकेझुजारी . तो प्रजा सोशलिस्ट पार्टी चो वांगडी आशिल्लो. उपरांत तो जनता पार्टीचो वांगडी जालो. जनता पार्टीच्या राहुरी फांट्याचो तो चिटणीस आशिल्लो. १२ जुलय १९५५ ह्या दिसा त्रिदिवकुमार चौधरी हाच्या फुडारपणाखाल भिरंडें, गोंय हांगा सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो . तेन्ना पुर्तुगेज पुलिसांनी ताका घरलो, खूब मार दिलो आनी उपरांत सोडलो. १९८६-८९ ह्या काळांत तो राहुरी नगरपालिका शिक्षण समितीचो वांगडी आशिल्लो. महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केल्लो.


मेहरा, ओमप्रकाशः (जल्मः१९ जानेवारी १९१९, लाहोर ). भारताचो माजी वायुसेनाध्यक्ष . ताच्या बापायचें नांव जगतराम, आवयचें जीवनदेवी घरकान्नीचें सत्या , ताचें शिक्षण एम्.ए. मेरेन शासकीय महाविद्यालय लाहोर आनी स्टाफ महाविद्यालय क्वेट्टा हांगा जालें . ताणें ते उपरांत (१९६८) पिटयबर्ग (अमेरीका) हांगाच्या विद्यापिठांतल्यान आंतरराश्ट्रीय अभ्यासक्रम पुराय केलो. १९४०त ताणें भारतीय वायुदलांत प्रवेश घेवन उतर आनी अस्तंत प्रांतांत म्हत्वाची कामगिरी केली. दुसऱ्या म्हाझूजकाळआंत ताची ब्रह्मदेशाच्या आराकान प्रातांत नियुक्ती आनी झुजांउपारंत I.A.F. (इंडियन आर्मड फोर्सेस) चो मुखेल प्रतिनिधी म्हूण ऑस्ट्रेलिया हांगा नेमणूक केल्ली. १९४७त तो भारतांत परतलो.


भारतीय वायुदलांत ताणें कितल्याशाच पदांचेर कामां केली,तीं अशीं- चीफ ग्राउंड इन्सट्रकट्र ,एअर फोर्स फ्लाईंग कॉलेज (१९४७), कमांडंट एअर फोर्स अकादमी (१९४७ ते १९५०), कमांडेड नंबर टू ग्रांउंड ट्रेनिगं स्कूल, तांबरम् (१९५० ते ५३), सिनिअर एअर स्टाफ ऑफिसर, ऑपरेशनल कमान्ड (१९५४ ते १९५८),कमांडेड आर्मामेन्ट ट्रेनिंग विंग, जामनगर (१९५८ ते १९६०) ,डीन ऑफ इन्स्टिट्यूट ऑफ आर्मामेन्ट स्टडीज, खडकी (१९६०-६३), डेप्युटी चीफ ऑफ एअर स्टाफ(१९६९-७१), अध्यक्ष, हिंदुस्थान एअरॉनॉटिक्स लि. बंगलोर (१९७१-७३). जानेवारी १९७३ ते जानेवारी १९७६ मेरेन तो भारतीय वायुसेनामुखेल आशिल्लो. निवृती उप्रांत महाराष्ट्र राज्याचो राज्यपाल