Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/777

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

उदकांत न विरगळपी मेणाच्या गुणांचो फायदो पाणबंद (watertight ) , हवाबंद (airtight ) वेस्टनां तयार करपाखातीर जाता. चामड्याच्यो वस्तू ,लाकडी सामान,जमनीची फरशी, धातूचो पृश्ठभाग हांची उदक,तशेंच वाफ हांचेपसून राखण जावपाखातीर आनी तांकां चकाकी येवपाखातीर मेणाचो वापर करतात. विघुत् सामान, कार्बन कागद, मेणवाती, छपाईची शाई, सौंदर्य प्रसाधनां, प्लास्टीकच्या वस्तूंच्या उत्पादनांत,मूर्तिचे सांचे तयार करपाक मेणाचो उपेग करतात.


मेणापसून वेगवेळ्यो कलात्मक वस्तू तयार करतात. मेणाचें लवचिकपण आनी चकाकीपण हे गूण मेणाच्यो मूर्ती आनी हेर कलाकुसरीच्यो वस्तू करपाक मदत करतात.मेणाच्यो मूर्ती,धातू,फातराच्या मूर्तीच्यो प्रतीकृती आनी मूर्तीं खातीर सांचे अशा तिट्टी कामाखातीर मेणाचो शिल्पकलेंत उपेग करतात.हातान काडपाच्या रंगाचें रंगमाध्यम म्हूण मेणाचो उपेग करप जाता.


पूरक नोंदः मेणवत.


मेणवातः सुताचे वाती भोंवतणी मेण,चरबी वा तत्सम पदार्थाचो थर दिवन केल्ली काडयेच्या आकाराची बतीं मेणवातीचे दिवे ही मातयेच्या वा फातराच्या आनी कांय प्रमाणांत धातुचे दिवे आनी आधुनिक अशे गॅसाचे दिवे वी विजेचे दिवे हांचे मदली अवस्था आसा.


आदले मेणवातीचें स्वरूप आयच्या सारकें नासलें,तरी खूब आदीं सावन मेणाच्या वातीचो वापर जातालो जावंये. इजिप्शीयन थडग्याचेर मेणवातीच्यो आकृत्यो कोरिल्ल्यो मेळ्ळ्यात जाल्यार इ.स. आदीं सुमार ३००० च्या काळांतल्यो मेणवातीच्यो आकृची क्रीट हांगा सांपडल्यात. सुर्वेक वात म्हूण तणाचो उपेग जातालो. उपरांत ताची सुवात सुतावातीन घेतली. मध्ययुगांत मेणचरबीच्या मिश्रणाच्यो मेणवाती वापरांत आशिल्ल्यो आनी लोक घरचे घराच त्यो करताले. १५ व्या शतमानांतल्यान मेणवाती सांच्यांतल्यान तयार करपाक लागले. १८व्या शतमानांत देवमाशाच्या तेलापसून केल्लें मेण, १९ व्या शेंकड्याच्या मध्यकाक दगडी कोळसो आनी खनिज तेलापसून केल्ल्या मेणाचोय सुदारीत प्रकाराच्यो मेणवाती तयार करपा खातीर वापर जातालो .१९ व्या शतमानाचे अखेरेक मेणवात जळटना येवपी घाण पयस करप तशेंच वारो उजवाड दिवपाखातीर मेणाचेर प्रक्रिया करप जाली. आधुनिक मेणवातीचो सांचो १८३४ वर्सा जोसेफ मॉर्गन हाणें तयार केलो. उपरांत ह्या यंत्रांत फुडें खूब सुदारणा जावन सद्या तें स्वयंचलित यंत्र जालां.


निर्मितीः मेणवातीचे निर्मितीचे मुखेल तीन भाग जातातः- १) वातनिर्मिती २) मेणमिश्रण तयार करप आनी ३) सांच्याच्या आदारान मेणवातीची अंखडित निर्मिती.


१)वातनिर्मितीःबरे प्रतीचो कापूस वा लिनन हांचेपसून विणून वा पीळ दिवन फाव तितल्या जाडायेची वात तयार करतात. वातीची सच्छिद्रता वा केशाकर्शण अशें आसता,जें मेण कडटकच ते वातींल्यान रोखडेंच ज्योच भागाकडेन वता. उपरांत कांय काळ वात अकार्बन लवणांच्या विद्रवांत भिजोवन दवरतात आनी उपरांत त्यो सुकयतात. हाकाच लागून ही वात मंद जळूंक शकता. वात लवणान भिजयनासतना वापरल्यार बेगीन जळटा आनी कडिल्ल्या मेणांत पडून पालवता.


२) मेणमिश्रण सादारणपणान मेणाच्या मिश्रणांत पॅराफीन (६०%),स्टिअरिक अम्ल (३५%), म्होंवामुसाचें मेण (५%) आसता. पूण वेगवेगळ्या देशांतल्या हवामानाप्रमाण तातूंतल्या घटकांचें प्रमाण वेगवेगळें दिसून येता. कांय खेपे हातूंत कँडेलिल्ला वा कार्नोबा मेण भरशितात. रंगीत मेणवातींखातीर ऑनिलीन रंजकासारक्या मेण विद्राव्य (मेणांत विरगळपी)रंजकाचो वापर करतात.


३)सांच्यांतल्यान अखमडित निर्मितीः यंत्रांत एकेचवांगडा खूब प्रमाणांत मेणवाती तयार जातल्यो मेणवात सांच्यांतल्यान भायर धुकलपाखातीर सरकुपी पट्ट्यांचो वापर करतात. सांचो बरे प्रतीच्या कथिलापसून तयार करतात आनी तातूंतलो भितल्लो भाग खुबूच गुळगुळीत करतात. जाकालागून मेणवातीक बरी चकाकी येता . सांच्यांत मेणवातीचो पोंदचो भाग वयलेवटेन आसता आनी तो उगडो आसता. ह्या उगड्या भागांतल्यान हून मेण ओततात. मेणवातीचें अशीर तोंक बंद उरता आनी तें एका पोकळ दट्टयाक जोडिल्लें आसतात. सांच्याच्या सांच्याच्या सकयल आशिल्ल्या रिळावयल्या दट्ट्यांतल्यान वात सांच्यांत येता आनी ती सांच्याच्या कडेवटेन व्हरप जाता. सांटो थंड जातकच पट्टो वयर वता आनी मेणवात वयर धुकलता. तेचवेळार दुसरे मेणवाती खातीर वात सांच्यांत येता. पयल्या मेणवातीची वात तोंकांकडेन कापून चिमट्यांतल्यान वेगळी करतात. मेणाचें मिश्रण सांच्यांत ओततकच मेणवात भायर येवपाक सुमार २०-३० मिनटां लागतात.


कांय कडेन खास उपेगाखातीर चरबीच्यो डिप्स अजुनय तयार करतात. कडिल्ल्या मेणांतल्यान लांब वात ओडून टेपर ह्या नांवान वळखुपांत येवपी मेणवाती तयार करतात.