Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/763

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

प्रभावीत जाल्लो. द व्हरीस, कॉरेन्स आनी चेर्माक हे वन्सपतीशास्त्रज्ञ अनुहरणाचेर उपरांत स्वतंत्रपणान संशोधन करतालो आनी तांकां मेंडेल हाचेप्रमाणूच फलितां मेळ्ल्लीः ह्या तिगांनीय, आनुवंशिकतेचे आदारी नेम सिध्द केल्ल्याचें श्रेय मेंडेल हाका दिलें म्हूण ताका आर्विल्ले आनुवंशिकतेचो जनक अशें मानतात.


मेंडेलान ताचे संकर प्रयोग वेगवेगळी सात लक्षणां (उंच वा खुजेणा, बियांचो रंग आनी तांचो आकार, कांडावयल्या फुलाची सुवात आदी) दाखोवपी वाटाण्याच्या प्रकारांचेर केले. प्रयोगगांतल्या निशकर्शंची विस्कटावणी वनस्पत आनी मोनजात हांच्यांतल्यान एके पिळगेंतल्यान दुसरे पिळगेंत लक्षणांचें अनुहरण कारकांचे जोडयेवरवीं डाता, ह्या आदाराचेर ताणें केलां. हे विशीं जे नेम ताणें सिध्द केल्ले, तांकां मेंडेल नेम म्हण्टात. जरी आनुवंशिकीत ताचेउपरांत उपाट उदरगत जाली, तरी हेच नेम ह्या शास्त्राक बुन्यादी थरल्यात.


मेंढीःबोकडेच्या कुळांतली एक मोनजात. मेंढी ही काळशा रंगाची आनी बोकडे परस मात्शी धाकटी आसता. तिच्या आंगार लांब लोकर आसता.


खूब पुर्विल्ल्या काळासावन धनगर लोक मेंढ्यांक पोसतात.त्यो पोसप आनी तांचें संवर्धन करप हें हिंदुस्थानांत खूब पुर्विल्ल्या काळासावन चालू आसा. ऑस्ट्रेलीय, न्युझीलंड, दक्षिण अमेरीका, दक्षिण आफ्रिका, इंग्लंड, चीन, इराण, राशिया, तुर्कस्थान, इजिप्त, उतर अमेरिका, स्पेन, पुर्तुगाल ह्या प्रांतांत मेंढ्यो व्हडा प्रमाणांत पोसतात.


भारतातंल्या तमिळनाडू, पजांब, ओरिसा, बिहार या भागांत मेंढ्यो चड प्रमाणांच पोसप जालें तरी भोवतेक सगळ्याच राज्यांनी त्यो थोडे भोव प्रमाणांत आसतात.


ह्या मेंढ्यांच्यो कांय जाती आसात. देखीक-हरणार्थ, काशिमरी, डुंबा(काबुली)पंजाब, राजपुताना, कोईमतुरी, म्हैसुरी.


मेंढी फळ्ळ्याउपरांत ५म्हयन्यामनी वियेता आनी ती एकाच कोकराक (पिलाक) जल्म दिता. कांय जातीच्यो मेंढी मात एकेच फावट दोन कोकरांक जल्म दिता.


मेंढी पेंड, हरभरो, मको, गवांचो भुसो, कड्डणाचो भूस, पीठ, पालो अशे तरेची खावड खाता.


मेंढ्याच्या लेणयां-मुताचो शेताक सारें म्हूण वापर करतात. तांच्या मासांचो खावपाक उपेग जाता आनी तिचेपासून लोकरय मेळटा. वर्सांतल्यान मार्च आनी ऑक्टोबरांत तांची लोकर कापतात. हे लोकरीसावन बनात सतरंज्यो, गालीचे, कांबळी, चादरी, घोडयाचे फाटीर घालपाक नमदा तयार करतात.


मेःग्रेगोरायन कॅलेंडरांतलो पांचवो म्हयनो. मेय (मिअ) हे खोशयेचे आनी उदरगतीचे रोमन देवतेवयल्यान ह्या म्हयन्याक मे हें नांव पडलां आसुंये. सुरवेच्या रोमन पंचागांत हो तिसरो म्हयनो आशिल्लो. ज्यूलियस सीझरच्या काळआंत पंचागांत जाल्ले सुदारणेच्या वेळार ह्या म्हयन्याक पांचवो क्रमांक दिलो. सुरवातीकसावन ह्या म्हयन्याक एकतीस दीस आसात. भरपूर पीक येवचें म्हूण ह्या म्हयन्यांत मेय देवतेची पुजा करतात आनी तिका निवेध ओंपतात. तशेंच वसंत ऋतूच्या खाशेल्या सुवाळ्या निमतान १ मे दिसा परब मनयताले. ह्या म्हयन्याचें रत्न पांचू, रास वृषभ वा मिथून, तशेच फूल हॉथॉर्न आनी लिली अशें मानतात. रोमन कॅथलिक चर्च हो पुराय म्हयनो कुमारी मॅरीचो मानताले. इंग्लंडांत मे-पोल नांवाचो ऊंच खांबो उबारून, तो पानां, फुलां आनी रंगीत फितांनी सजोवन ताचे भोंवतणी मे राणी म्हण वेंचिल्ल्या सुंदर चलयेवांगडा नाच करपाची चाल आसा. रशिया आनी हेर साम्यवादी देशांत १ मे हो कामगार दीस म्हूण पाळटात. अमेरुकेच्या संयुक्त संस्थानांत मे म्हयन्यांतलो दुसरो आयतार राश्ट्रंतल्या आवयांच्या भोवमानाखआतीर मातृदिन म्हूण पाळटात. १ मे १९६० दिसा आदलें दिवभाशीक मुबंय राज्य बरखास्त जावन महाराष्ट्र आनी गुजरात हीं स्वतंत्र राज्यां स्थापन जाल्ल्यान महाराष्ट्रंत १ मे हो महाराष्ट्र दिन म्हूण मनयतात. हिंदू पंचांगाप्रमाण हो म्हयनो सादारणपणान चैत्र-वैशाख ह्या चांद्रमासांत येता.


इ.स. १८५७ च्या स्वांतत्र्या संग्रामाची सुरवात, मौंट एव्हरेस्टाचेर मनशाचें पयलें वचप, जवाहरलाल नेहरू आनी कर्मवीर भाभराव पाटील हांची पुण्यतीथ, स्वातंत्र्यवीर सावरकराची जयंती आदी घडणुको ह्या म्हयन्यांत घडिल्ल्यो. गोंय धरून भोवतेक दक्षिण भारताखातीर मे म्हयनो हो शाळा-कॉलेजीखातीर सुटयेचो म्हयनो आसता.


३० मे १९८७ ह्या दिसा गोंयाक घटक राज्य दर्जे मेळ्ळ्या उपरांत दर वर्सा तो दीस घटक राज्या म्हूण मनयतात.