मूत्रमार्ग नळी(Urethra): हे नळयेंतल्यान मूत भायर सरता. दादल्यांक आनी बायलांक ही नळी विंगड विंगड आसता. दादल्याची मू्त्रमार्ग नळी सुमार १८-२० सेंमी. लांब आनी ३ सेंमी.रूंद आसता. ती अश्टील गांठ(Prostrate Gland)आनी शिश्नामदल्यान वता. तिचें तोंड शिश्नाचे तेंगशेर उक्तें जाता. दादल्याचे मूत्रमार्ग नळयेक विर्याच्यो नळयो जोडिल्ल्यो आसतात. म्हणून मूत्रमार्ग नळी वीर्यवाहीनिचेंय काम करता. बायलांची मूत्रमार्गनळी ४सेंमी.लांब आसता. योनिमार्गाच्या वयले वण्टींतल्यान वचून ती भग्नशिश्नाच्या खाला उक्ती जाता.
मुतपाची क्रियाः २ वर्सां सकयल्या भुरग्यांमदीं मुतपाची क्रिया उस्फुर्त आसता. मुत्राशयांत मूत सांठवतकच ताचो दाब वाडटा आनी तो आवुंळटा.वांगडाच ताचे मानेभोंवतणचे स्नायु सदळ जातात आनी मूत्रमार्ग नळी उक्ती जाता. अशें जातकच भुरग्याक मुतूंक जाता. जाण्ट्यांमदीं मुतपाचे क्रियेचेर मेंदवाचें नियंत्रण आसता. मुत्राशयांत सुमार २५०मिली. मूत साठवतकच मनशाक मुतपाची ताकतीक लागता. पूण तें भायर सुटना. पूण जेन्ना ताका मूतूंक जाय मज्जारज्जुंतले मज्जातंतू मुत्राशयाक आवुंळपाचो रकाद धाडटा. १,२ मज्जातंतू कमराच्या मज्ज्यांफाटल्यान आसतात. वांगडाच हे मज्जातंतू मानेभोंवतणच्या स्नायुंक सदळ जावपाचोय रकाद दितात. अशें जातकच मनशाक मुतूंक जाता. मेंदवाचे पिडेंत वा कण्याक मार लागल्यार हें मुताचें नियंत्रण सारकें उरना आनी मुतपाचे क्रियेचेर मनशाचो शेक उरना. अशें जातकच मूत थेंबाथेंबान गळत रावता(incontinence of Urine) वा मुत्राशय भरतकच आपशींच मुतूंक जाता.
मुखेल पिडाः १)इनफेक्शन, २)मूतखडो-मूत्रपिंड सूजप आनी गोडेंमूत ह्यो मुखेल पिडा जावन आसात. तेभायर कॅन्सर आनी हेर कांय पिडाय मूत्रपिंडांक जांव येतात.
१)मुताचें इन्फेक्शन ही मुताची सगळ्यांत प्रचलीत पिडा. मुतांत रोगजंतुंची लागण जातकच ही पिडा जाता. चडकरून सुरवेक रोगजंतुची लागण मुत्राशयांत जाता आनी मुतावरवीं ती मूत्रपिंडांत पावंक शकता. दादल्यापरस बायलांमदीं हे पिडेचें प्रमाण चड दिसून येता. मुतारी निवळ नासल्यार वा मूत चड वेळ सांठोवन दवरल्यार इन्फेक्शन जावंक शकता. गोडेमुताच्या पिडेस्तांक हें इन्फेक्शन चड प्रमाणांत जाता. मूतांत आशिल्ले ग्लुकोज हे साकरेक लागून रोगजंतू बेगीन आनी चड प्रमाणांत पोसतात आनी मुतांत इन्फेक्शन लागण बेगीन जाता.
मुताच्या इन्फेक्शनाचें मुखेल कारण म्हळ्यार साठवल्लें मूत. हातूंत रोगजंतू बेगीन वाडटात. तशेंच मुत्राशयांतल्यान मूत भायर वचपाक आडखळ आसप हें भुरग्यांमदल्या इन्फेक्शनाचें एक मुखेल कारण. मुत्राशयाच्या मानेफाटल्यान श्लेश्म पड्डयाचें पटल(Post Urethral Valve)आनी मुत्राशयाच्या त्रिकोणाची वाड ह्या दोन मुखेल कारणांक लागून ही आडखळ जाता. मुत्राशयांतल्यान मूत परतें वयर मूतनळयेंत(Vesico Ureteric reflux)वचप हेंय एक इन्फेक्शनाचें कारण आसा. मुत्राशयांतलें मूत मूत्रनळयेंत चड वयर गेल्यार मूत्रपिंडाक बादा जांव येता.
कुलकुल्याचो जोर येवप,परत परत मुतूंक जावप आनी मुताकडेन जळजळप हीं इन्फेक्शनाच्या पिडेचीं मुखेल लक्षणां आसात. अशा वेळार मूत तपासून वा मूत्रपिंड,मुताच्यो नळ्यो,हांची 'क्ष' किरण तपासणी करून इन्फेक्शनाचें कारण सोदून काडटात. हातूंत मुताचे वाटेक आडखळ आसा वा ना तशेंच मूत्रपिंडांचें काम बरें चलता वा ना हाचीय जाणकारी मेळटा.
मुताच्या इन्फेक्शनाचेर बेगीन उपाय जालो ना जाल्यार मुत्रपिंडांक बादा जावंक शकता.
