Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/751

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

कपलाक कुकूम लायतकच तकलेक बाशींग बांदतात. मांटवांत येतकच कर्तेा आनी बटू हांचेमदीं अंतरपाट धरून पुरोयत आनी हेर लोक मंगलाश्टकां म्हळटात. बटूक लंगोट , कृष्णाजिन दितकच मंगलाश्टकां म्हणचीं अशें हिरण्यकेशी ब्रह्मकर्मांत सांगलां.


उपरांत कर्तेो कुमाराक आपले उजवे वटेन बसोवन अग्नीचो स्थापणूक करता, होम करता, होम जातकच भुरग्याक कौपान म्हळ्यार लंगोट न्हेसयता. अजिन म्हळ्यार हरणाचें कातडें पांगुरपाक दिता. यज्ञोपवात म्हळ्यार जानवें घालता. परतून हवन जाता आनी अग्निनसामकार कुमाराचो हात धरून ताच्या तोंडांतल्यान कांय मंत्र म्हणोवन घेता. भुरगो गोत्रप्रवर आनी स्वताचें नांव सांगून कत्र्याच्या पांयां पडटा. उपरांत कर्तेा सावित्री मंत्राचो म्हळ्यार सविता देवाचे प्रार्थनेच्या मंत्राचो आनी व्रतांचो उपदेश करता. मंत्रोपदेशा उपरांत कर्तेा, कुमाराचे कमरेक मुंजतृणाची मेखला बांदता. क्षत्रियाक धोणवाचे दोरयेची आनी वैश्याक शण नांवाचे वनस्पतीची मेखला करची अशें मनु सांगता. उपरांत ताच्या हातांत पळयाची तकलेमेरेन उंचायेची बडी दितात. उपरांत परतून कांय होम करपाचे आसतात, ते जातकच कुमार भिक्षा आचार्याचे सुवादीन करता. उपरांत ब्राहाणांक जेवण घालतकच, हो मुजीचो सुवाळो सोंपता.


त्याच दिसा सांजवेळा अनुप्रवचनाय होम करचो अशें आश्र्व लायन गृहासूत्रांत सांगलां.तेखातीर अद्वि करून ताचेर चरू शिजयतात. सदसस्पति. सविता आनी ऋषि ह्या देवतांखातीर त्या चरूच्या आहुती दितात.त्या चरूचे नांव ब्रह्यौदन अशें आसता.


पूरक नोंदः जानवें.


मूत आनी मुताचे विकारः रगतांतले अशुध्द घटक गाळून कुडींतल्यान गाळासकट भायर येवपी एक द्रव घटक. मूत रगत शुध्द करता. कुडींतल्या हालचालींतल्यान कुडिंतल्या रगतांत भौतिक तशेंच रसायनीक प्रक्रियेवरवीं कांय अपायकारक पदार्थ निर्माण जातात. हे पदार्थ कुशीक काडपाखातीर मूत्रपिडांत रगताचें गाळप जावन रगत शुध्द करपाची प्रक्रिया घडटा. जो गाळ उरता तो मागीर मूत नळयेंतल्यान मुत्राशयांत एकठांय जावन थरावीक वेळेंत मूत्रमार्गंतल्यान मुताच्या रूपांत कुडीयर पडटा. मूत चडशें उदकान घडिल्लें आसता. तेभायर तातूंत युरिया, क्रियेटेनीन, सुरिक आग्ल, हीं नत्रयुक्त रसायनां आनी सोडियम पोटेशियम हीं खनिज मिठां आसतात. दर एका मनशाक १-१५ लिटर मूत जाता. मुताचें प्रमाण, वातावरणाचें तापमान आनी द्रव जिनस पियेवपाचें प्रमाण हांचेर अवलंबून आसता. वातावरणांत चड गरमी आसल्यार घाम चड येता आनी मूत उणें जाता. तशेंच द्रव पदार्थ चड पिल्यार मुताचें प्रमाण वाडटा. पावसाळ्यांत मूत चड जाता जाल्यार गिमांत ताचें प्रमाण उणें जाता अशें तरेन मूत कुडींतलें उदकाचें प्रमाण सांबाळटा.मुताच्यो पिडा, जोर, सुकतडो(dehydration)हाकालागून कुडींतलें मूत उणें जाता, तर गोडेमुताचे पिडेंत मूत चड जाता.


मूत निर्माण क्रिया(Formation of Urine):मूत हें मूत्रपिडांत तयार जाता आनी दर मनशाक दोन मूत्रपिंड आसतात.मूत्रपिडांत तयार जातकच तें मूतनळयेंतल्यान,मुत्राशयांत वता आनी थंय मूत एकठांय जातकच मनशाक मुतपाची ताकीत लागता.मुतना मुत्राशय आंवळटा आनी मुत्रमार्गनळयेंतल्यान मूत कुडीभायर वता.


मूत्रपिंड (Kidney): हांचो आकार अळसांद्यावरी आसता आनी ते पोटांत दोनयवटेन आसतात.गर मूत्रपिंडांत १,००,००० कोशिकां चोमो आसता आनी तो मूत गाळपाचें काम करता दर कोशिका चोमो कोशिका आनी सुक्ष्ममूत्रनलिका हांचेपसून घडिल्ल्यो आसतात.सुक्ष्मनलिकेच्या भोंवतणीय कोशिकांचे जाळें आसता. कोशिकांचें अस्तर एक पेशी दाटायेचें आसता. पेशींमदले सुक्ष्म सुवातींतल्यान मूत गाळप जाता.गाळिल्ल्या मुतांतल्यान वायट जिनसांवांगडा बरेय जिन्नस आसतात. बरे गरजेचे जिन्नस सुक्ष्म मूत्रनलिकेंतल्यान केशिका परतून शोशून रगतांत घेतात.दर दिसाक मूत्रपिंड ९० लिटर रगत गाळपाचें काम करतात.हातूंतल्यान दर मिनटाक १.५ मिली. इतलें मूत तयार जाता.परसून शोशून घेवन दिसाक फकत १.५लिटर इतलेंच मूत उरता.दर कोशिका चोम्याची सुक्ष्म मूतनलिका मूतनलिकांक जोडटा. ह्यो अशो पांच मूतनलिका एकठांय जोडून मूतनळी (मूतवाहिनी) तयार जाता.


मूतपिंडा मूत तयार करपाभायर मनशाचो रक्तदाबय सांबाळटा. मूत्रपिंडाक सूज येतकच वा मार बसतकच मनशाचो रक्तदाब वाडटा.


मुतनळी(Ureter):३०-४५ सेंमी.लांबायेच्यो मूतनळ्यो कण्याच्या दोनय वटांनी आसतात.त्यो मूत्रपिंडाक मुत्राशयाकडेन जाडटात.मुत्रशयांत तांचीं तोंडां तिरपी रिगतात.मुत्रशाय आवुंळटकच लेगीत मूत परतें मूतनळयेंत न पावपाक ही सैमीक येवजण आसता.


मुत्रशाय(Urinary Bladder):ही मूत सांठोवपाची पिशठी सुमार ०.५लिटर मूत सांठोवंक शकता.मूत्राशय स्नायुंचो घडिल्लो आसता आनी ताचे भितल्लेवटेन ताका श्लेश्म पेशीचें अस्तर आसता.मुत्रशाय मूत्रमार्ग नळयेक जोडिल्लो आसता. जंय मूत्रमार्ग मुत्राशयक मेळटा थंय मुत्राशयाची मान अशें म्हणटात. मुत्राशयाचे मानेभोंवतणी स्नायुंची मुदी आसता. हे स्नायु आंवळून मुताक भायर वचूंक आडायतात.मुत्राशयांत माने फाटल्यान एक त्रिकोणी उभट भाग आसता जाका मुत्राशयाचो त्रिकोण म्हण्टात.