Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/718

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

मिशमी:भारतांतली एक आदिवासी जमात.ह्या लोकांची वसती चडकरून अरूणाचल प्रदेशांतले ईशान्य सीमेवयल्या लोहीत जिल्ह्यांतल्या न्हंयांच्या देगणांनी तशेंच मिशमी तेमकांनी आनी दाट रानांनी आसा.मिशमी लोकांचे चार पोटभेद आसात.चुलिकट्टा,बिबिजिया,डिग्रु आनी भिगू वा मिदिह.

मंगोलॉयड छापाचे हे लोक वर्णान गोरे आसून मोटवे आसतात.तांचें नाक चेपटें आनी मुखामळ रूंद आसता.

मिशमी दादले कमरेक एक कपडो गुठलायतात आनी मानेसावन धोंपरामेरेन लांब जाकीटाभशेन तांबडो ,काळो,निळो वा पिंगशा रंगाचो कोट घालतात.तशेंच हेर रंगरंगयाळे पट्यापट्याचे खूब कपडे ते वापरतात.लोकर ,कापूस वा खाजकुलाच्या झाडासावन काडील्लया धाग्यापसून ते आपलीं वस्त्रां विणटात.माथ्यार ते वेताची तोपी घालतात.तांच्या कोटाक कलाकुसर आशिल्ली किनार आसता . बायलो धोंपरामेरेन वस्त्र न्हेसतात आनी भरतकाम केल्लो ब्लावज घालतात.आंगार शाल घेतात.कपलाचेर रूप्याची पट्टी बांदतात . कानातलीं आनी गळयांत कंवचेच्या मणयांच्यो माळो घालतात.

दादल्यांच्या खांदार चामड्याचे पटे आसतात आनी तांकां पितुळचीं पातीं लायिल्लयो लोकरीच्यो पोतयो आसतात.फाटीक ढाल, तलवार,भालो वा चाकू हीं हत्यारां आसतात.दादले – बायलो केंस वाडेवन कपलाचेर तांची गांठ बांदतात.

कोंडे आनी झाडांचो पालो हांचेपसून ते खोंपी बांदतात.आवांठान व्हड आशिल्लया ह्या खोंपीनी दर एका कुडींत एक चूल आसता.चुलीचे वयर,सुकपाखातीर मांस बादिल्लें आसता.खोंपीचे फाटले वटेन शिकार करून मारील्लया जनावरांचीं कातडीं लायतात.हें लोक चडशे मांस खातात.तेचप्रमाण तादूंळ , मको ,बटाट हांचोय तांच्या आहारांत आस्पाव आसता.

बायलो आनी दादले तंबाकू ओडपाखातीर ते कोंड्याच्यो,पितुळच्यो वा रूप्याच्यो लांब नळ्यो वापरतात.ल्हान पिरायेचेरूच तांकां हें व्यसन लागता.

हे लोक देवतांची तशेच भुताखेतांचीय पुजा करतात.कोणूय दुयेंत पडल्यार वा कसलीय वायट घडणूक घडल्यार भुताखेताचें रागणें पडलें अशें मानतात. तेखातीर तांका कोंबे,बकरे बळी दितात.

हें लोक एकापरस चड बायलो करप प्रतिश्ठीतपणाचें मानतात.दुकर वा मिथुन दिवन बायल विकती घेवंची पडटा.लग्न थरयतना चलयेची पसंती विचारतात .सगळ्या बायलांक सारको वारसोहक्क मेळटा.बाळंतपणांत बायलेक वेगळे खोपींत दवरतात.

हे लोक मडें घरालागसारूच पुरतात.त्या जाग्यार थडगें उबारून ताचेर पाखें घालतात.थंय मेल्लया मनशाचे कपडे,आयदनां दवरतात.गांवांतलो मुखेली वा नामनेचो मनीस मेल्यार,जनावरां मारून तांच्यो कवट्यो मड्याभोवतणी दवरतात.तशेंच शिजयल्लें अन्न,मांस,सोरो,त्या मनशाचीं हत्यारांय दवरतात.असल्या मनशाचे सगळे संस्कार पुरायेत करता.मिशमी लोकांत नाच अशुभ मानतात.देखुन ते मरणाचे सगळे विधी जातकच नाच करतात.गरीब लोकांची मडीं जाळटात.

वेपार करप हो तांचो मुखेल वेवसाय आसलो तरी ते शेती करप, शिकार करप हेय वेवसाय करतात.जनावरां हीं तांची संपत.शेती आनी दुदाखातीर ते जनावरां पोसतात.

हे लोक आपलेभितरच झगडीं सोडयतात.खून,चोरी वा हेर कसल्याय वायट कर्तुपांखातीर तांकां जनावरां दंड म्हूण दिवंचीं पडटात.

मिशी:(पळेयात खाड).

मिस्त्रि, रतन बंदुजी :(जल्म : २१ एप्रिल १९२६, गांधीली,औरंगाबाद).

सुटकेझुजारी.सासोली मार्गान गोंयांत येवन गोंयचे शीमेर जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो.थंय पुलिसांनी ताचेर लाठी हल्लो केलो.१ मे १९८५ ह्या दिसा महाराष्ट्र सरकारन सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.


मीठ: खाणाजेवणाक रूच हाडपी म्हूण सर्रासपणान आनी सगळ्याक संवकळीच असो वापरांत असो वापरांत आशिल्लो पदार्थ. खाणाजेवणाभायर वखदां आनी उधेगधंदे ह्या मळांवयलोय तो एक म्हत्वाचो पदार्थ आसा. रसायनीक परिभाशेंत मिठाक सोडियम क्लोरायड (Sodium Chloride) म्हण्टात.ताचें बरोवपाचें रसयनीक सूत्र Nacl आसा.हो पदार्थ Salt(क्षार) ह्या रसायनीक संयुगाचें सामान्य रूप आशिल्लयान ताका इंग्लिशींत Common Salt(सामान्य क्षार )अशें म्हणटात. खाया उदकाचे झरे,सरोवरां,न्हंयो,दर्या हांच्या उदकांत विरगळिल्ल्या रूपांत आनी खनिजांच्या रूपांत मीठ मेळटा.


मीठ हो रंगविरयत,पारदर्शक,घनाकृती, स्फटाकाचो गुणधर्म आशिल्लो पदार्थ .0०c उदकात्या २.१६५ पटीन मीठ जड आसा.ताचो वितळबिंदू ८00०से. जाल्यार विरगळबिंदू २0०से.हवमानांत उदकाचे १००वांट्यांत मिठाचे ३६ अंश विरदृगळूंक शकता.उकळबिंदू १४१३से. मिठा उदक ०.१0०Cसे.च्या तापमानासकयल दवरलें जाल्यार ताचे क्रिस्टलायन हायड्रेट(Nacl.2H2O)चे खडे तयार जातात.