मियानमारः (पळेयात ह्रह्मदेश).
मिरयाः ( मराठीः मिरे, मिरी, काळे मिरे, हिदीः काली मिर्च, गोल मिर्च, संस्कृतः मरिच, इंग्लीशः ब्लॅक पेपर, लॅटिनः पायपर नायग्रम, कूळः पायपरेसी). ही जायतीं वर्सा जगपी, खांदयो आशिल्ली आनी वयर चडपी वाल. तिची उंचाय 10मी. वी ताचेयपरस चड आसता. खांदयो घडमूट आसून तिच्या पेरांतल्यान हवाई मुळां फुटतात. हिचीं पानां खांवच्या पानावरी, पूण तांच्यापरस मोटीं, सादीं, सुमार 7ते 9 सेंमी. लांब एकाफाटल्यान एक , चिवट, 5-9 शिरांचीं , पोंदच्यान लेव पाचवीं आनी वयल्यान काळसार पाचवीं आसतात. फुलां ल्हान , सुमार 19 ते 18 सेंमी. लांबायेच्या हुमकळपी ताळयेर येता. दर एकांत सुमार 50 फुलां आसतात. फळां तांबडीं , ल्हान (5-6 मिमी. व्यासाचीं) आनी एक बिजी आसतात. फुलां येतसावन फळां जून जावपाक स म्हयने लागतात. तयार जाल्लीं पूण पुराय पिकचे आदी काडून सुकयल्लीं फळां ही काळी मिरी आनी पुराय पिकिल्लीं आनी फलावरण काडिल्लीं फळां धवी मिरी ह्या नांवांन बाजारांत वळखतात.
ही वाल मुळची भारतचे नैर्ऋत्येकडल्या दोंगुल्यांतली आसून ती उत्तर कारवार सावन कन्याकुमारी मेरेन चड पावसाच्या वाठारांत रानटी अवस्थेंत जिसून येता. मिरयां हें जगांतलें सगळ्यांत पोरनें आनी खूब म्हत्वाचें पीक आसा. चरकसंहिता, बृहत्संहिता आनी तमिळ साहित्यांत हांचे उल्लेख मेळटात .इ.स. पांचव्या शतमनांत भारतांतल्यान ग्रीकाक मिरसांची निर्यात जाताली.
जगांत मिरयांची लागवड करपी देशांत भारत, इंडोनेशिया , मलेशिया, ब्राझील आनी श्रीलंका हे मुखेल देश आसात. तूंत भारताचो नंबर पयलो सा. संवसारांतल्या वंट्ट सुमार 15,00,00 टन उत्पादनांत 20-25% उत्पादन भारतांत जाता. भारतांत ह्या पिकासकयल्लें क्षेत्र जरी सगळ्या देशांपरस चड आसलें तरी हॅक्टरी उत्पादन मात सगळ्यांत कमी आसा. भारतांतल्या केरळ , कर्नाटक आनी तमिळनाडू आनी वाठारांत चड प्रमाणांत मिरसांची लागवड जाता. देशांतलें मिरयांचें वट्ट वर्सुकी उत्पादन 30,000-35,000 टन आसा. हातूंत सगळ्यांत चड उत्पादन केरळांत जाता. भारतात. आसाम, अस्तंत बंगाल, ओरिया , आंध्रप्रदेश , अंदमान निकोबार जुंवे, महाराष्ट्राच्या कोकणपट्टेंत आनी गोंयांत मिरयांची लागवड करपाचे यत्न चलता. गोंयांत कुळागरांनी माडयेर चडोवन घरगुती पद्दतीन मिरयांची लागवड करतात. भारतांत मिरयांखाल आशिल्ल्या वट्ट क्षेत्रांतलें सुमार 80% क्षेत्र ल्हान शेतकर्यांकडे आसा. तांचेकडे तीन हेक्टरांपरस कमी क्षेत्र आसता.
भारतांत मिरयांच्यो 75 परस चड जाती लागवडीखाल आसात. केरळांत कल्लुवल्ली, बालन कोट्टा, करिमुंडा, आनी कोट्टानड ह्या पोरन्या जातींमदीं चड उत्पन्न दिवपी जाती आसात. पन्नियूर-1 बे नवे संकरीत जातीचें उत्पन्न पोरन्या थळाव्या जातींपरस 3.4 पट चड मेळटा . तेल्लिचेरी बोल्ड ही मिरयांची जात मलबार वाठांरांत लागवडी खाल आसून तिका खूबच मागणी आसात. मिरयांच्या सगळ्या जातींत हांकां खुबच मोल आसता. मल्लीगसरा, डोड्डीम्या आनी अरीसीना मोरट्टा हे कर्नाटकांतले सुदारीत प्रकार आसात.
ह्या पिकाक उश्ण आनी दमट हवामान आनी कांय प्रमाणांत सावळी लागता. दर्यापातळेसावन 1500मी. उंचायेमेरेनच्या वाठांरांत ह्या पिकाची लागवड जावंक शकाता. पूण सु. 500मी. उंचायेवयल्या वाठांरांत हें पीक बरें येता. ह्या पिकाक वर्सुकी पावस कमींक कमी 150 सेंमी लागता.
250 सेंमी. पावस आसल्यार पीक बरें येता. ह्या पिकाक तांबडी, निचर्याची आनी सेंद्रीय पदार्श भरपूर प्रमाणांत आशिल्ली गाळाची जमीन मानवता.
मिरयांची लागवड जायत्या प्रकारांनी घेतातः 1) दोंगराचे देंवतेर स्वतंत्र पीक म्हूण, 2) घरच्या पोरसांत वा कुळागरांत नाल्ल, सुपारी, पणस , पंगरो, आंबो आदी झाडांच्या आदाराचेर झाड चलोवन मिश्र पीक म्हूण, 3) च्या, काफयेच्या मळ्यांत दुसरें पीक म्हूण घेतात.
मिरयांचें स्वतंत्र पीक घेवपाचें आसल्यार सुरवेक हे वालीक आदीर दिवपाची तयारी करची पडटा. मिश्रपीक घेतल्यार गिमा तेंपार आदार झाडाच्या मूळांत 45सेंमी. खोल फोण मारून तातूंत सारें भरसून माती घालून दवरतात. हे वालीची लागवड बी लावन वा वालीचे कुडके लावन करू येता. पूण बी लावून केल्ले लागवडीपरस खांदयो लावप चड फायद्याचें थारता. मिरयांचीं झाडां द्दिलींगी (एकाच झाडार स्त्री-पुष्प आनी पुं-पुष्प
