लग्नापयलीं जलहरी देवतांची पुजा करतात. हांचो लग्ना सुवाळो खूब काळ चलता.
बाळंत जातकच पांच दीस सुयेर पाळटात. णवव्या दिसा चल्यांचें आनी सातव्या दिसा चलयेचें मुंडन करतात. उपरांत नांव दवरतात. तीन ते स म्हयन्यांच्या काळांत भुरग्याक अन्न खावयतात. तेन्ना सगळ्या सोयऱ्यांक इश्टांक जेवण घालतात. त्या दिसासावन आवय पुराय शुध्द जाली अशें समजतात.
मालपाहाडिया लोकांचो पुनर्जल्माचेर खूब विश्र्वास आसा. हे लोक मडीं पुरतात वा जळटात. कसलीय अर्थीक अडचण आसल्यार, पावसाचे दीस आसल्यार वा शेताच्या कामाचे दीस आसल्यार हे लोक मडीं पुरतात. साथीचे रोग, सोरपान दंश केल्यार आनी उदकांत बुडून वा वीज पडून मेल्यार मात ते मडीं गांवांभायर वरून पुरतात. मडयाक तेल, हळद लावन न्हाणयतात आनी धव्या कपडयान गुठलायतात. मडयाची तकली उत्तरेवटेन करून ताका फोंडांत दवरतात आनी ताचेर माती घालतात. मडें लासपाचें आसल्यार उत्तराधिकारी ताका अग्नी दिता. मसंडेंतल्यान घरा वतना वाटेर न्हंयेचेर वा तळयेर न्हावन घरा वतात.
कुटुंबाप्रमाण ते पांच ,णव , इकरा, तेरा, पंदरा वा तेवीस दीस सुतक पाळटात. पूण सादारणपणान ते तेरा दीस सुतक पाळटात. मेल्ल्याचें श्राध्द करतात आनी एका वर्साउपरांत सगळ्या गांवांक जेवण घालतात.
मालपहाडिया लोक शेती करप, मजुरी करप, लाकडां एकठांय करून कोळसो करून विकप, बोकड्यो, गोरवां, कुकडां पोसप हे वेवसाय करतात. भात, तीळ, ऊंस, ताग, कड्डण, भाजीपालो हींय पिकां ते काडटात.
-कों.वि.सं.मं.
मालपेकर,अंजनीबाईः (जल्मः22 एप्रिल 1883, मालपें, पेडणें,मरणः 6 ऑगस्ट 1974).
गोंयचीं एक श्रेश्ठ गायिका. अंजनीबाईच्या घरांण्यांत गायनाचो वारयो पिळगेन पिळगी चलत आयिल्लो. तातूंत अंजनीबाईची सवी पिळगी. अंजनीबीईची पणजी गुजाबाई ही त्या काळांत संगितातली एक पंडिता मानताले. आजो वासुदेव मालपेकर हो गायक जाल्यार चलतो वामन मालपेकर तबलजी आशिल्लो. तिची आवय नबूबाई हीय एक बरी गायिका आसून तिका तिच्या बापायकडल्यान आनी बापोलयाकडल्यान गायनाचें शिक्षण मेळिल्लें. अंजनीबाईक भुरगेपणांतच गायनाची स्फूर्त आनी शिक्षण मेळत गेलें. तिचो बापूय नारायण वासुदेव हाणें आपलो इश्ट पं. भातखंडे हाचेमार्फत नजीर खाँ हाका आपले धुवेक गायन शिकोवपाची विनवणी केली. नजीर खाँ हाणें अंजनीबाईच्या आठव्या वर्सा तिका गंडो बांदलो. नजीर खाँकडे अंजनीबाईन सतत 36 वर्सां तालीम घेतली.
फांतोडेर चार वरांचेर नजीर खाँची तालीम सुरू जाताली. तशेंच खादीम हुसेन आनी छज्जुखाँ हेय दीसभरांत हेर वेळार तालीम दिताले. तेभायर संस्कृत, उर्द्रु ह्यो भासो शिकपाखातीर आनी नाच, भाव , लावणी हाचेखातीर वेगळे गुरू आशिल्ले.
खाँसाहेब नजीरखाँ हाची खाशेली अशी शिकोवपाची पद्दत आशिल्ली.ताणें सुरवेक तंबोऱ्याचेर फक्त खड्या स्वरसप्तकाची साधन करपाक लावन अंजनीबाईचो उस्वास तयार करून घेतलो. उपरांत गळ्याचे चारूय दर्जे सारके शक्तीचे करून घेतले. तेउपरांत जोडस्वरांची कामगत, तानो, पलटे खंडमेर पदद्तीन स्वरांची बढत, तरातरांचे एकशें आठ पलटे इतकें यमन कल्याण रागांत तयार करून घेतले. एक यमन कल्याण हो राग गुरून अंजनीबाईक पांच वर्सा शिकयलो आनी दोन वर्सां भैरवी शिकयली. यमन हो तीव्र स्वराचो राग आनी भैरवी हो कोमल स्वरांचो राग आशिल्ल्यान पुराय बारा स्वर, तातुंतल्या बारीक बारीक स्वरलंकारांसयत गळ्यांत पक्के जाले. बसका पक्की आनी शुध्द जातकच फुडल्या कांय वर्सांभितरच खाँसाहेबान 25 व्हड राग आनी 200 रागिण्यो अंजनीबाईक शिकयल्यो . हें उस्तादी शिकतना तिणें 800ते 900 चिजो याद केल्यो.
अंजनीबाईक शास्त्रीय संगीत मळार खूब नामना मेळ्ळी. भारतांतल्या व्हड व्हड संस्थानांतल्यान तिका गायनाखातीर आमंत्रणां येवपाक लागलीं. अंजनीबाईन नाचाचोय अभ्यास केल्लो. उर्दू, हिंदी , गुजराती भाशाय बाई शिकिल्ली. कच्छ, गुजरात, सौराष्ट्र , मध्यप्रदेश, उत्तरप्रदेश, पंजाब आनी नेपाळमेरेन पातळिल्ल्या संस्थानांनी अंजनीबाई गायनाच्या निमतान भोंवली. सबंद भारतभर तिच्यो मैफली जावंक लागल्यो. तिका बैठकींतल्या गायनांत सारंगीची साथ गोविदरामजी , अजीमबक्ष, अब्दुल अझीझ, पांडुमामा मंगेशकर, रघुनाथजी ह्या नामनेच्या सारंगीयांनी केली. तबल्यांची साथ नरहरी मांजरक आनी दिल्लीचो नथ्थनखाँ हांणी केली.
१९३१ वर्सा अंजनीबाईन सॉलसीटर शूरसेन कलंगुटकर आनी नामदेव मांजरेकर हांकां वांगडा घेवन बॉम्बे म्युझिकल आर्ट सोसायटीची स्थापणूक केली. हे संस्थेवतीन खाँन फौयाज खाँ हाचें पयलें गायन जालें. उपरांत अल्लादिया खाँ, अब्दुल करीम खाँ, पंडित वझेबुवा, बालगंधर्व, बडेगुलाम अलीखाँ,विलायत हुसेन खाँ, कुमार गंधर्व, नारायणराव व्यास, सवाई गंधर्व , मल्लिकार्जुन मंसुर, श्रीमती केसरबाई ह्या भारतांतल्या नामनेच्या गायक गायिकांच्यो मैफिली हे संस्थेवतीन जाल्यो.
१९३१ वर्सा केंद्रीय संगीत नाटक अकादमीची पयली फेलो जावपाचो मान तिका मेळ्ळो.
-कों.वि.सं.मं.
मालवणः महाराष्ट्राच्या सिंधदुर्ग जिल्ह्यांतलें मालवण तालुक्याचें
