Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/676

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

नामनेचो अमेरिकन वैज. ताणें हार्वर्ड कॉलेजांतल्यान ए.बी. (1908) आनी हार्वर्ड मेडिकल स्कुलांतल्यान एम्.डी.(1912) ह्यो पदव्यो मोळयल्यो. बॉस्टन हांगाच्या मॅसॅचूसेटमस जनरल हॉस्पिटलांत 1915-23 ह्या काळांत संशोधक म्हूण ताणें काम केलें. त्या वेळार ताणें रगता विकृतीविशीं संशोधन केलें. हार्वर्ड विधापिठांतल्या कॉलिन्स पी. हटिंग्टन मेमोरियल हॉस्पिटलांत मुखेल वैज म्हूण (1922-28), तशेंच बॉल्टन हांगाच्या पीटर बेंट ब्रिगम हॉस्पिटलांत वैजकी सहयोगी म्हूण (1923-28) ताणें काम केलें. 1928 उपरांत अखेरमेरेन तो हार्वर्ड विधपिठांत वैजकीचो प्राध्यापक, तशेंच बॉस्टन सिटू हॉस्पिटलांतल्या थॉर्नडाइक मेमोरियल लॅबोरेटरीचो संचालक आशिल्लो.


मायनेट हाणें मर्फी हाचेवांगडा त्या काळांत असाध्य अशा मानिल्ल्या मारक पंडुरोगाच्या कारणांचेर संशोदन केलें. मारक पंडुरोगाच्या पिडेस्तांच्या आहारांत उणाव आशिल्ल्याची मायनट हाची खात्री जाल्ली. त्याच काळांत व्हियल हाणें उपाट रक्तस्त्रावान पंडुरोग उत्पन्नकेल्ल्या सुण्यांक कच्चें यकृत खावपाक दिल्यार रोग बरो जाता, अशें दाखयल्लें. 1926त मायनट नी मार्फी हांकां अशें दिसून आयलें, मारक पंडुरंग जाल्ल्या मनीस पिडेस्ताक दीसपट्टें गायच्या मांसांतलें सुमार 0.2किलो कच्चें यकृत आहारांतल्यान दिल्यार दुयेंसाचेर गूण येता, ह्या उपचाराक मायनट-मर्फी उपचार वा मायनट-मर्फी आहार म्हूण वलखतात. असांसर्गिक रोगांचे चिकित्सेंतलो हो एक म्हत्वाचो टप्पे अशें समजतात. अमेरिकन रसायनशस्त्रज्ञ एडविन जे,कोन हांच्यावांगडा मायनट हाणें परिणामकारक यकृत-अर्क तयार करपाक यश मेळयलें. 1948 मेरेन असो अर्क तोंडावटेन दिवप ही पंडुरोगावयली प्रमाणभूत मुळावी चिकित्सा अशें मानतालें. त्या वर्सा यकृत-अर्कांतलो एक रोग- निवारक घटक वेगळो करपाक शास्त्रज्ञांक यस मेळ्ळें आनी ताका ब12 जीवनसत्व अशें नांव दिलें.

मायनट आनी ताच्या कितल्याशाच विधार्थांनी 1926 उपरांतच्या दशकांत केल्ल्या संशोधनाक लागून नैदानिक रक्तविज्ञानाक एक नवी दिका मेळळी. ताका लागून रक्त –उत्पादनक आनी रक्तनाशक इंद्रियांच्या आकारवैज्ञानिक अभ्यासाची सुवात तांच्या कार्याच्या गतिकीय मापनान घेतली . मायनट नी ताच्या वांगयांनी रक्ताधान, रक्तक्लथन रक्तबिंबाणू हांचेविसींच्या भ्यासाचें मुळावें कार्य केलें.

मारक पंडुरोगा वयले वकृत चिकित्सेच्या सोदाखातीर ताका विल्यम प2री मर्फी आनी जॉर्ज हायट व्हिपल हांच्यावांगडा 1934 वर्साचो वैजकी नी शरीरक्रियाविज्ञान ह्या विशयांतलो नोबॅल पुरस्कार वांटून मेळ्ळो. रक्तविज्ञानांत मायनट हाणें केल्लें कार्य मालादीक आसा.

विल्म बी. कासल हाच्या पालवान मायनट हाणें ‘Pathological Physiology and Clinical Description of the Anaemias’ (1936) हो ग्रंथ बरयलो.

-कों.वि.सं.मं.

मायर, मारीआ गोपर्टः (जल्मः 28 जून 1906, काटोव्हित्स-जर्मनी).

नामनेची जर्मन अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ.1924त तिणें गटिंगेन विधापिठांच प्रवेश केलो आनी माक्स बोर्न हाच्या मार्गदर्शनाखाला संशोधन करून 1930त ताणें भौतिकशास्त्राची पीएच्.डी. पदवी मेळयली. त्याच वर्सा तिणें जोसेफ ई. मायर ह्या अमेरिकन भौतिकीय रसायशास्त्रज्ञाकडे लग्न केलें आनी ताचेवांगडा बॉल्ट्मोर हांगाच्या जॉन्स हॉपकिन्स विधापिठांत संशोधनाखातीर गेली. थंय तिचो घरकार आनी कार्ल एफ. हईफेल्ड हाच्यावांगडा तिचे कितलेशेच निबंध उजवाडाक आयले. 1933त तिका अमेरिकेचें नागरिकत्व मेळ्ळें.


1939त ती कोलंबिया विधापिठात गेला आनी थेय तिणें सेरालॉरेन्स कॉलेजांत शिकयलें. पूण खास करून अमेरिकेच्या अणुबाँब प्रकल्पाखातीर उबारिल्ल्या एस.ए.एम. लॅबोरेटरींत युरेनियमाचे समस्थानिक वेदळें करपाविशीं तिणें संशोधन केलें. 1946त ती शिकागो विधापिठाच्या भौतिकशास्त्र विभागांत आनी इन्स्ट्टयूट फॉर न्यूक्लिअर स्टडीज हें संस्थेंत प्राध्यापिक जाली. ह्याच वेळार ती अमेर्केच्या अणुऊर्जा मंडळाच्या ऑरगॉन नॅशनल लॅबोरेटरींतूय संशोधन करताली. 1960त, ला हॉइया हांगाच्या कॅलिफॉर्निया विधापिठांत ती भौतिकशास्त्राची प्राध्यापिका जाली.

‘Statistical Mechanics ‘ हो घोवावांगडा बरयल्लो ग्रंथ तिणें 1940त उजवाडायलो. 1948 पयलीं तिचें कार्य रेणवीय रचणूक ,घन अवस्था सिध्दांत, प्रावस्था परिवर्तन सिध्दांत नी सांस्थिकीय यामिका हाया विशयांवॆसीं आशिल्लें .1948 उपरांत तिणें अनुकेद्रीय भौतिकशास्त्रांत संशोधन करपाक सुरवात केली. अणुकेंद्रांतल्या संवृत (बंद) कवचांच्या लक्षणांचो तिणें परत सोद लायलो आनी पयलीं ताच्या अस्तित्वाविशीं सांपडिल्ल्या सूचक लक्षणांक ताका लागून आदार नेळ्ळो . संवृत कवचयुक्त अणुकेंद्रां हेर अणपकेद्रांपरस चड थीर आनी खूब प्रमाणांच आसतात. तांच्यो पयल्यो उत्तेजित अवस्था खूब उच्च आसतात आनी संवृत इलेक्ट्रॉन कवचां आशिल्ल्या अक्रिय वायूसारके तांचे गुणर्धम आशिल्ल्याचें दिसून येतात.

मायलर हाणें असो निश्कर्श काडलो की अणुकेंद्राचे घटक म्हळ्यार प्रोटॉन आनी न्यूट्रॉन . हांकां पयलीं शास्त्रज्ञाक दिसताली, ताचेपरस चड आनी कामेकांपरस स्वतंत्र गती आसता. अणुकेद्राच्या घटकाच्या परिवलनाची दिका अणुकेद्रीय कक्षांच्यो ऊर्जा निर्दारित करपाखातीर म्हत्वाच्यो सतात असोय सोद ताणें लायलो. 1949त ताणें अणुरेद्रीय कवच सिध्दांताच्या दारान कूट अंकाचें स्पश्टीकरण दिलें हेखेरीज हेर कितल्याशाच अणुकेंद्रीय घडणुकांचेंय विश्लेशण ताणें ह्या सिध्दांताच्या आदारान केलें.

माकांच्या पालवाह्याच सुमाराक येन्झेन हाणेय स्वतत्रपणान ओटो हॅक्सेल आनी हान्स एफ. स्यूस हांच्या पालवान अणुकेंद्रीय कवच प्रतिमानाचो सिद्दांत मांडिल्लो. फुडें येन्झेन आनी मायर हाणं एकान Elemen-