Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/663

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

अशी तांची समजूत आसा. मडें पुरतकच सगळेजाण न्हंयचेर वचून पांय धुतात. उतराधिकारी मात न्हाता. तिसऱ्या दिसा मसंडेंत वचून मृतात्म्याक अन्न आनी उदक दितात. तशेंच पुरिल्ल्या जागयार मेल्ल्या मनशाची प्रतीमा काडून , तिच्या मुखार बोकडो वा कोंबो दितात. तीन दीस सुतक पाळटात. धाव्या दिसा कलशपूजन करून जातींतल्या लोकांक जेवण घालतात. हे लोक श्राध्द करीनात . पूण चैत्रांतल्या पाडव्याक, विनायकी चवथ, उमाशेक ते समाधीची पुजा करतात.

हे लोक चामड्याची जोतीं आनी हेर वस्तू तयार करतात. कांय खेपे ते राखण्याचें काम करतात. धुवपा -पसपाचेंय ते काम करतात. कांय मादी लोक शेती करतात.

ह्या लोकांची पंचायत आसता. पंचायतीचे वतीन लोकांची झगडीं सोडयतात. मादिग लोकांचे खूब गट आसता. तांकां कट्टेमणी अशें नांव आसा. कट्टेमणीच्या मुकेल्याक दोड्ड यजमान वा पेड्ड अशें म्हण्टात. ताच्या हातासकयल्ल्या अधिकाऱ्याक चिक्क् यजमान म्हण्टात. लग्नांत ताका पुरायतपण मेळाट.

-कों.वि.सं.मं.

माद्रिदः युरोपाच्या स्पेन देशाची राजधानी. लोकसमख्या ४७,२६,९८६ ‍(१९८१). युरोप कंडांतल्या सगळ्यांत चड उंचायेचेर आशिल्ल्या राजधान्यांतली एक. स्पेनाच्या मदेगाक मांथानारेस न्हंयचेर आशिल्लें हें शार माद्रिद प्रांताचीय राधानी आसा. दर्यातळासावन २,३७३ फूट उंचायेचेर वशिल्ल्यान हांगाचें हवामान शितळ, सौम्य आनी सुखदिणें आसात. जुलाय ते ऑगस्ट म्हयन्यांत हांगा चड उश्णताय आसता.

स्पेनाचेर मुसलमानी अंमल आसतना माजरीत ह्या नांवांची मूर लोकांची गढी म्हूण हाचो उल्लेख दाव्या शेंकड्यांत मेळटा. दुसरो फिलिप हाणें १५६१ वर्सा हांगा आपलो दरबार भरलो. तिसऱ्या फिलिपान १६०७ वर्सा स्पेनाची राजधानी म्हूण माद्रिदची वेंचणूक केली. ह्या शाराची वाड उदेंतेकडल्यान जायत गेली . १९४८ वर्सा उपरांत अस्तंतेकडेन ह्या शाराचो विसतार जालो. ह्या शाराचे आल्ते म्हळ्यार उंचेलो, सेंत्रल म्हळ्यार मदलोआनी बाजो म्हळ्यार सकयलो अशें तीन वींटे आसात. ही वांटणी सुवातेची उंचाय आनी लोकांचें राहणीमान हांचेवयल्यान केल्या .

माद्रिद हें स्पेनाचें वेपारी आनी उद्देगीक केद्र आसा. हांगा मोटारी आनी म्हालमोटारी गहांची इंजिना, प्लॅस्ट्काच्यो वस्पू, विधुत् आनी इलेक्ट्रॉनिक उपकरणां, रबर विमानां ह्या उद्देगांचे कारखाने आसात. देळांतल्या लोहमार्गाचेंय हें केंद्र आसा.

पंदराव्या ते एकोणिसाव्या शेंकड्यांत चित्रकारांनी काडिल्ल्या चित्रांचें दालन हें हांगाचें खशेंलपण. प्रादो नॅशनल म्यूझीयम हें भोंवडेकाराचें खास आकर्शण आसा. नॅशनल पॅलेसांत एक व्हड शस्त्र संग्रहालय आसा.

माद्रिदांत व्हड अशीं खूब उधानीं आसात. तातुंतलें काझ द काम्पो हें चड उल्लेक करपासारके उधान आसा. प्लाझा मॉन्युमेंटल हें स्पेनांतलें सगळ्यांत व्हड बैलझोंबीरंगण आसा. थंय २४०० प्रेक्षक बसूंक शकतात.

मार्च ते ऑक्टोबर म्हयन्यांत माद्रिदांत विंगड विंगड संस्कृतीक कार्यावळी जातात. सान इसिद्रोची परब मे म्हयन्यांत मनयतात. ह्याच सुमाराक माद्रिदा आड बार्सेलोना आशी सॉकर खेळाची वर्सुकी सर्त सुरू जाता.

व्हड आनी रूंद रस्ते हे साराचें खाशेलपण आसा . हांगा एक शासकीय विधापीठ, तंत्रनिकेतन, पोस्ट ऑफिस आसा. तशेंच रेडिओ आनी दूरदर्शनाचे वतीन शिक्षण दिवपी एक विधापीठूय माद्रिद शारांत आसा. हांगा सुमार शंभर ग्रंथालयां आसात. ह्या शाराच्या वाडट्या उपगरांक आनी विस्ताराक योग्य दिका दिवपाखातीर हांगा एक आयोग स्थापन केला.

-कों.वि.सं.मं.

माधव कंदलीः जल्मः इ.स १४वो शेंकडो, उदेत आसाम.

असमिया भाशेतलो एक म्हान कवी. ताणें वाल्मिकी रामायणाचो असमियी भाशेंत सगळ्यांत पयलीं अणकार केलो. उतर भारतांतूय मूळ सस्कृत सामायणाचो देशी भाशेंत सगळ्यांत पयलीं अणकार करपाचें श्रेय माधव कंदलीकच मेळटा.

हाया कवीचे चरित्र चडशें उपलब्ध ना. उदेंत आसामांत, एकता व्युत्पन्न ह्राह्मण कुटुंबांत ताचो जल्म जालो अशी म्हायती आसा.


कंदली ही ताका मेळिल्ली उपाधी. चवदावया शेकड्यांतलो कचारी राजा महामाणिक्य हाच्या दरबारांर मादव कंदली राजकवी आशिल्लो. लोक ताका कविराज कंदली ह्या किताबान वळखताले . राजाचे आज्ञेवयल्यान ताणें वाल्मिकी रामायणाचो असमिया भाशेंत अणकार केलो.

माधव कंदलीन पुराय रामायणाचो सात कांडांनी अणकार केलो. पूण ताचे आदिकंड आनी उतरकांड अशे दोन कांड उपलब्ध नात. मदले पांच कांड आसात. हाका लागून कांय तज्ञांच्या मतान ताणें फक्त पांच कांडच बरयल्यात. पूण मादव कंदलीच्याच कांय पंक्तींचो आदार घेवन कांय अभ्यासक म्हण्टात की ताणें सातूय डांडां रचल्यांत. शंकरदेव हाणें उतरकांड आनी मादव देव हाणें आदिकांड रचून हें रामायण पुराय केलां.

वाल्मिकीचो राम हो माहामानवाच्या स्वरुपांत चित्रित केल्लो आसलो तरी माधव कंदलीन ताका विष्णुचो अवतार म्हूण रंगयला. हो अणकार करतना ताणें तातूंत आसामांतली संस्कृताय प्रादेशिक शैली, आचार -विचार, तांच्यो रूढी-परंपरा, कुटुंबीक वातावरण, नैतीक आनी समाजीक