जाल्ल्यान ते दोगय भाविक सप्तो आनी फटो ती मूर्त घेवन बांदोडयां गेले.पूम थंय आदींच क्षी म्हालक्ष्मी देवी देवळांत स्थापीत आशिल्ली. तेन्ना कोलवेच्यान हाडिल्ली मबर्त त्या देवळांत गर्भागरांत मूळच्या मुख्यासनार आशिल्ल्या श्री म्हालक्ष्मी देवीच्या शालिग्राम शिलामय मूर्तेच्या उजवेवटेन मुख्यासनार पूण मात्शें फाटीं आनी तशाच उच्च आसनार दवरली. कोलवेंच्यान हाडिल्ली ही देवी श्री म्हालक्ष्मीची मूर्त पंचधांतुची आसा.
हे कोलवेंच्यान हाडिल्ले मूर्तीचो वर्सुकी उत्सव फक्त रामनमी दिसा जाता. ह्या रामनमी दिसा ही मूर्त महारथांतबसोवन ह्या रथाची मिर्वणूक काडटात. पूण तो नावापुरतो मात्सो ओडून जातकच कांय अंतराचेर दवरतात.उपरांत दुलऱ्या दिसा त्या रथात म्हळ्यार चैत्र शुक्ल दसमी दिसा ते मूळ कोलवेंचे मूर्ती वांगडा बांदोडेची सधा आशिल्ली श्री म्हालक्ष्मी देवीची उत्सवमूर्ती बसयतात आनी उपरांत दोनय मूर्तीसयत महारथाची मिरवणूक काडटात. श्रीच्या गर्भागरांत मुखेल आसनार इ.स.१४१३ काळासावन जी शाळीग्राम शीलेची स्थापीत मूर्त आसा तिचे उत्सव दर वर्सा महाशिवरात्रेक जाता.
श्री महालक्ष्मी देवस्थानात ज्यो परिवार देवता आसात त्यो अशोः देवळांत मुख्यासनार श्री महालक्ष्मी जेवीची शाळीग्राम शीवेची पुर्विल्ली मूर्त आसा. ताचे उजवेवाटेन मात्शें फटल्यान एक मीटर उच्चासनार श्री लक्ष्मीनारायण, काळ्या पाशाणाची मूर्त आलून त्या मूर्ती लागसारच त्याच आसनार दावेकडेन श्री महालक्ष्मी देविची खूब पुर्विल्ली (कोलवें गांवांतल्यान हाडिल्ली) मूर्त आसा. श्री महालक्ष्मी जेवळाचे दावेवटेन एका वेगळ्या ल्हान देवलांत अस्तंतेभिमुखारक्षी रवळनाथ देवाची मूर्त स्थापन केल्ली आसा. ह्या श्री रवळनाथ देवळामुखार कांय अंतराचेर दुसरें एक ल्हान देवूळ आसून त्या देवळांत श्री बालेश्र्वर नांवान शिवलिंगाची स्थापना केल्ली आसा. देवळाचे दावे वटेन प्राकाराच्या तळापसून सकयल श्री नारायण पुरसाचें देवूळ आसा. हाका ग्रामपुरूस महणटात . श्री महालक्ष्मी देवळाच्या मुखारच पूण मात्शे दावे वटेन एक ल्हान फातरी घुमटी आसा. तिका मठी म्हटात. तातूंत दोन काळ्या पाशाणाचीं लिंगा आसात. तांकां सपटो आनी फटो हांचीं यादस्तिकां म्हूम वळकतात.
ह्या देवस्थानांत दर दिसा चौघडो, नौबत,अबिशेक, हेर देवकृत्यां, महापुजा,महाआरती,कीर्तन आदी कार्यक्रम जातात. उक्सवादिसा ह्या दिसपट्टया क्रार्यक्रमाभायर पालखेंतल्यान श्रीची मिरवणूक काडटात. दरएका म्हयन्याच्या शुक्ल ८ मी.आनी शुक्ल १४ शी कशेंच वध ८ मी आनी वध १४ शी अशी म्हयन्यांतल्यान ४ फावट पालखी वा शिबिकोत्सव जाता.
श्री महालक्ष्मी देवस्थान, हांदोडें ह्या देवस्थानांचे कुळावी म्हजन आनी पालवी म्हजन कौशिक,काश्यप,कौडिण्य,वस्त आनी भारद्दाज ह्या पांच गोत्राचे गौड सारस्वत ब्राह्मण आसून तातूंत स्मार्त सांप्रदायी आनी माध्व सांरप्रदायी (वैश्णव ) आसात. श्री मंगेश देवस्थान (प्रियोळ),श्री शांतादुर्गा देवस्थान(कळवें), श्री नागेश देवस्थान (बांदोडें),श्री दामोदर देवस्थान, (जांबावले), श्री गणपती देवस्थान खांडोळें ह्या देवस्थानांचे कांय गोत्रांचे आनी उपनांवाचे कुळावी म्हाजव श्री महालक्ष्मीक आपली पावली देवी मानतात.
-कों.वि.सं.मं.
महालीः एक जात. अस्तंत बंगालांतल्या जलपैगुडी, मिदनापूर, अस्तंत दिनाजपूर आनी बरद्दान हाया जिल्ह्यांनी चडशी ह्या लोकांची वसती आसा.
हे लो महाली नांवाची भास उलयतात. सांसकृतीक नदरेन, संथाळांचे आनी महाली लोकांचें एक सारकेंपण आसा. संथाळांभशेनूच तांच्यांतूय बस्के वा कांती,हंसदा, हेमब्रोम, किस्कू, मंडी अशे धा पोटभेद आसात.
महाली लोकांच्यो खोंपी चवकोनी आसीन, तांच्यो वण्टी कोंड्यांच्या कामींच्यो आनी पांखें तणाचें आसात.
महाली लोकांत,एकाच पोटभेदांत वा लागींच्या सोयऱ्यांभितर लग्नां जायनात.देज दिवप तेच वांगडा व्हकलेक,तिचे व्हकले भयणीक आनी व्हकलेचे आवयक न्हेसण दिवप हो लग्नांतलो म्हत्वाचो सुवाळो आसता.
महाली लोकांत लग्नाचे सात प्रकार आसतात.हातूंतलो पयलो प्रकार म्हळ्यार जांण्ट्या मनशांनी व्हकल पसंत करून केल्ले लग्न. ह्या लग्नांत चल्याचो आवय-बापूय मध्यस्थावतीन चलयेक मागणी घलतात. उपरांत एक दीस न्हवऱ्याकडचे लोक गांवच्या मुखेल्याक धेवन व्हकलेगेर वतात. थंय व्हंकल त्या सगळ्या लोकांचे पांय धुता. उपरांत देजाचें मोल थारयतात आनी व्हंकलेचे आवय-बापूय थंय आयिल्ल्या सगळ्या सोकांक बकरेचें वा कोंब्याचें मास आनी तांदळाचो सोरो दितात.कांय दिसांउपरांत व्हंकलेकडचे लोक न्हवऱ्यागेर वतात तेन्ना न्हवऱ्याचो बापूय आपल्या गांव-मुखेल्याच्या हातान देजाची अर्दी रक्कम चलयेच्या गांवच्या मुखेल्याकडेन दिता .तो ती रक्कम चलयेच्या बापायकडेन दिता.ह्याच दिसा लग्नाचो मूर्त थारतात. लग्नापयलीं तीन दीस न्हवर्या-व्हकलेक तेल-हळद लायतात. तेन्ना चलयो पदां महण्टात. हे तीन दीस दिश्ट लागची न्हय म्हूण व्हंकल आपलेकडे काळजाची डबी आनी आडकितो सांबाळटा. लग्नाच्या दिसा माटव घलतात.माटवांत उदेंतेकडेंन एक फोण खणून तातूंत थोडीं नाणीं घलून मोहाच्या झाडाची खांदी रोयतात. उपरांत न्हवरो गांवांतल्या कांय लोकांगेर वचून इल्लें शीत जेवता. ते उपरांत न्हवऱ्याक न्हाणयतात. आनी व्हंकलेगेर वरतात. पयलीं दोगांयचें झडावांगडा लग्न कारतात. हें लग्न जातकच न्हवरो माटवांत वचून एके शेंदरेचेर व्हंकलेचे उजवेवटेन बसता. न्हवऱ्याचो बापूय उरिल्ली देजाची
