ताका सदांच काकलुट, माया, प्रेम आशिल्ल्या तो सदांच उपेक्षित वर्गावटेन रावतालो. तेखातीर सधन आनी राजकीय सत्तधाऱ्यां कडल्यान ताका बरोच त्रास सोंसचो पडलो.
गोपीनाथान खूब लिखाण केलें. तातूंत ताणें 21कादंबऱ्यो, 2चरित्रां, 8लघु-कथांझेले, 2 नाटकां, 1निबंदांझेलो तशेंच आदिवासी भाशांचेर 6 चिकित्सक ग्रंथ बरयले. पूण एक श्रेश्ठ कादंबरीकार म्हूण ताका खूब नामना मेळ्ळी. सुरवातीक ताणें कथा, नाटकां हे वाडमय प्रकार हाताळ्ळे. स्वत्वाचो सोद घेवन ओडिया साहित्याची उदरगत करून ताका चड अर्थपूर्ण सुवात मेळोवन दिवपाचे ताणें यत्न केले.
1936 वर्सासावन ताणें आपल्या लिखाणाक सुरवात केली. ‘मनगहिरर चास’ (1938) ही ताची पयली कांदबरी. गोपीनाथान बरयल्ल्या कादंबरींभितर दोन वांटे करूं येतात. कोरापुट ह्या आदिवासी जिल्ह्यांत नोकरी करतना, चडकरून आदिवासी लोकांचेर बरयल्ल्यो कांदबऱ्यो आनी शारांतले लोकजिणेचेर बरयल्ल्यो कादंबऱ्यो हातूंतल्यो ‘दादि बुधा’, ‘परजा’, ‘अमृतसर संतान’, ‘सिब भाई’, ‘अपहंच’ ह्यो ताच्यो आदिवासींचेर बरयल्ल्यो कांय म्हत्वाच्यो कांदबऱ्यो आसात. ‘हरिजन’, ‘सरत बाबुन्क गली’, ‘राहुर छाया’, ‘सपन मति’, ‘दानापानि’, ‘लयबिलय’, ह्या ताच्या कादंबरींनी शारांतले कांय वर्ग तशेंच कांय खाशेल्यो जाती, उच्च आनी नीच वर्ग, सुशिक्षित आनी अशिक्षित हांचें चित्रण आयलां.
ताचे ‘मातिमताल’ हे कांदबरीक ज्ञानपीठ पुरस्कार फावो जालो. ही प्रदीर्घ कादंबरी बरोवपाक गोपीनाथाक सुमार धा वर्सांचो काळ लागलो. ओडिया साहित्यांत हे कादंबरीक तशेंच कादंबरीकाराक मानाची सुवात आसा.
ओरिसाच्या आदिवासी प्रस्नांचो गोपीनाथ हो जाणकार मानतात. साहित्य अकादेमीची तो सदस्य आशिल्लो. 1955 वर्सा ताचे ‘अमृतर संतान’ हे कांदबरीक साहित्य अकादेमी पुरस्कार मेळ्ळो. 1970 वर्सा ताका ‘सोव्हिएत लँड नेहरू पुरस्कार’ फावो जालो. 1974 वर्सा ज्ञानपीठ पुरस्कार, 1976 वर्सा डी. लिट्. आनी 1981 वर्सा ‘पद्मभूषण’ हे भोवमान ताका मेळ्ळे. - कों. वि. सं. मं.
महाकाली- 1 :
आदिशक्ती महामायेचें एक रूप आनी परात्पर महाकालीची संहारक शक्ती. आदिशक्तीच्या तमःप्रधान रागीश्ट रुपाक महाकाली म्हण्टात. ती दुश्टांक ना करपाखातीर प्रगट जाता. मधुकैटभ ह्या दैत्यांचो नाश करपाखातीर तिणें अवतार घेतलो अशें देवी भागवतांत सांगलां. तिच्या तोंडांतल्यान रगत गळटा आनी तिचे सुळे भायर आयिल्ले आसतात. तिचे केंस ज्वालेवरी दिसतात. तिच्या गळ्यांत मनशाच्या मुंडक्यांची माळ आसता. तिका चार हात आसून तातूंत संहारक शस्त्रां आसतात.
श्रीविद्यार्णवतंत्रांत तिचें रुपध्यान वर्णन केलां तें अशें – कृष्णवर्ण (काळी), धा तोंडांची, तीन दोळ्यांची, धा हातांची, दशपाद, खड्ग, बाण, त्रिशूळ, गदा, चक्र, पाश आदी आयुधां धारण करपी.
जरी तिचें अशें खर रूप आसलें तरी ती आपल्या भक्ताकडे वरदायिनी आनी राखण करपी जाता. - कों. वि. सं. मं.
महाकाली- 2 :
दक्षिण भारतांतली एक ग्रामदेवता. ती कोपीश्ट आसून, तिच्या कोपाक लागून पटकी हो रोग जाता असो समज आसा. पौष म्हयन्यांत तिची जात्रा जाता आनी ती सोळा दीस चलता. जात्रेच्या पयल्या दिसा देवीक एक भांगराचें कांकण घालतात. णवव्या दिसा हें कांकण काडून देवीच्या भांडारांत दवरतात. धा दीस तिका वेगवेगळ्या वाहनांचेर बसयतात. इकराव्या दिसा तिचो रथ वता. तेवेळार तिका पशुबळी दितात. - कों. विं. सं. मं.
महाकाली- 3 :
जैन संप्रदायांतली यक्षिणी. ही सुमतिनाथाची सेविका आसा. श्र्वेतांबरांच्या मतान ती भांगराकांतीची कमलासना आनी चतुर्भुज आसून वरदमुद्रा, मातुलिंग, पाश आनी अंकुश धारण करता.
