Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/488

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

भौतिकशास्त्रः संवसारांतल्या जड सृश्टी घटकांच्या आविशकारांचो मुलभूत अशा तत्वाच्या आदारान अभ्यास करपी शास्त्र. ह्या शास्त्रांत, अशा आविश्कारां फाटल्या कार्यकारणभावाचें स्पश्टाकरण गणितीय चिकित्सक पद्दतीन करप जाता. झाडाचे फांदयेवयल्यान कोंचिल्लें सफरचंद धर्तरेर येवन पडटा, हो आविशींकार पळोवन सफरचंद आनी धर्तरी हांचे मजगतीं आकर्शणाची प्रेरणा आसा असो निश्कर्श न्यूटॉन ह्या विज्ञानिकान काडलो. ह्या आविश्काराचें सूत्र घेवन खंयच्याय दोन वस्तूंमदीं आकर्शणाची प्रेरणा दाखोवपी, ताणएं गुरुत्वाकर्शणाचो सिध्दांत मांडलो. ह्या सिध्दांताच्या आदारार फुडें धर्तरी आनी चंद्र, धर्तरी आनी सूर्य हांचे मदीं आकर्शणाचे प्रेरणेची कल्पना मांडप जाली. अशेच कल्पनेन संवसारांचल्या द्रवरुपी पदार्थांच्या आविश्कारांचो कार्यकारणभाव वळकून आविश्कारांफाटलें स्पश्टीकरण करपाचें काम भौतिकशास्त्रांत जालें.

इतिहासःविज्ञान हेसंकल्पनेची सुरवात चाक , कप्पी(गाडी), तरफहांचेवयल्यान जाली. ह्या घटकांनी विज्ञानाच्या मुळावणआची कल्पना दिली. अशा मुळाव्या स्वरुपाच्या विज्ञानिक अंशाचे कार्य कारणभाव सोदपाचो पद्दतशीर विचार इजिप्त, भारत, ग्रीस,चीन सारकिल्या पुरातन संस्कृतींत सुमार इ.स.प. ३००० वर्सांपासून दिसता. रात-दिस ही घडणूक आनी हे घडणुकेवरवीं म्हयव्याचें, वर्साचें कालमापन, थाराविक गणितीय रितीन करपाचो कल्पनेफाटल्यान कार्यकारणभाव दिसता.

भारतांत वेदांग ज्योतिष ह्या चांद्रमास २९ ½ दिसांचो आसता तर सौरवर्स ३६६ दिसांचें आसता, शें विधान केलां. अशाच ब्राह्मण ह्या आनीक एका प्रचीन ग्रंथांत धर्तरी गोलाकार आसून ती अवकाशांत निराधार आसा, असो उल्लेख मेळटा. पायथॅगॉरस(इ.स.प.सुमार ५७५-४९५) ह्या ग्रीक गणिततज्ञान खंयचेंय द्रव्य आप, पृथ्वी, वायू आनी तेज ह्या चार मुलद्रव्यांपसून निर्माण जाता अशें म्हळां. धर्तरेचो आकार गोल आसा, सूर्य, ग्रह आनी हेर तारे स्थीर धर्तरेभोंवतणी आपापल्या वर्तुळाकार कक्षांत फिरतात अशें ऑरिस्टॉटलचें(इ.स.प. ३८४-३२२) म्हणणें आशिल्लें. स्थीर वेगान जेन्ना खंयचीय वस्त चलता, तेन्ना तिचेर प्रेरणा सतत कार्य करता आसतली अशें ऑतिस्टॉटलचें मत आशिल्लें. द्रवांत वस्त बुडयली सारिल्ल्या द्रवाच्या वजनांत जी घट जाता, ही घट ते वस्तून कुशीक सारिल्ल्या द्रवाच्या वजनाइतकी आसता. हें संख्यात्मक तत्व आर्किमिडीझान(इ.स.प. २८७-२१२) सोदून काडलें. ह्या काळांतल्या संशोधकांची मतां हीं खूबदां अनुमान पद्दतीचेर आदारीत अशीं आशिल्लीं. ताचें खरें-फटपम पारखुपाची निरिक्षण वेवस्था वा प्रयोगशाळा मेळूंक नाशिल्ली. ह्या कारणाकलागून बरीचळीं विधानां तर्कशीस्त्राचेरुय आदारिल्लीं मेळटात.

भौतिकशास्त्राच्या सुरवेच्या इतिहासांत न्युटन, आर्किमिडीझ, गॅलिलीओ, हायगेंझ कार्नो हाणीं आपलें योगदान दिलें. उपरांत फॅराडे, कुलंब, मायकेलसन हांणी ह्या शास्त्रांत म्हत्वाची भर घाली. तशेंच कॅलव्हीन, बोल्टसमान, मॅक्सवेल, लॉरेन्ट्स, रॅली, जॉजेफ जॉन टॉमसन हांणी आपलें योगदान दिलां. सापेक्षता सिध्दांत आनी पूंज सिध्दांत भौतिकशास्त्राक दिवपाचें मोलाचें कार्य विसाव्या शेंकड्यांत आइन्स्टाइन, प्लांक, श्रोडिंजर, हायझेनबेर्क, डिरॅक, फेर्मी, पाऊली आनी बोर्न हांणी केलें. अणूसंरचने संबंदीचीं प्रतिमानां निश्राचित करपाचें काम रदरफर्ड आनी नील्स बोर हांणी केलें. भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ, चंद्रशेखर व्यंकट रामन, सत्येंद्रनाथ बोस, कार्यमाणिक्कम् श्रीनिवास कृष्णन, मेघनाद साहा, सुब्रह्मण्यम् चंद्रशेखर, होमी जहांगीर भाभा हांणी ह्या शास्त्रांत मोलाची भर घाल्या.

भौतिकशास्त्राच्या अभ्यासाचे सोयीखातीर, ह्या शास्त्राचे विंगड विंगड विभाग करप जाल्यात. यामिकी आनी क्षेत्रसिध्दांत हे मुलभूत अशे म्हत्वाचे दोन विभाग आसात. प्रेरणा लायल्या उपरांत तिचेवरवीं वस्तूक जी गती मेळटा, ते गतीचो अभ्यास यामिकी ह्या विभागांत जाता. हे प्रेरणेचें स्वरुप, तिचें मापन आनी तिचो पल्लो हाचे संबंदी क्षेत्रसिध्दांतांत विचार करप जाता. कार्यान्वित करपी परस्पर क्रियेनुसार भौतिकशास्त्राचे, विद्युत् भौतिकशास्त्रा, चुंबकत्व भौतिकशास्त्र, प्रकाश भौतिकशास्त्र प्रकाश भौतिकशास्त्र आनी उश्णताय भौतिकशास्त्र अशे आनीक विभाग करुं येतात. आधुनिक सिध्दांता प्रमाण उजवाड हो विद्यत् चुंबकीय तरंगाच्या स्वरुपांत प्रसारीत जाता अशें आशिल्ल्यान हे दोनूय विभाग तात्विक नदरेन एकच मानप जाता. तरीय विद्युत चुंबकीय तरंगाचें वर्णन करपाखातीर लागपी गणित थोडें किचकटीचें आशिल्ल्यान आजूनूय कांय उडवाडीय आविश्कारांचें स्पश्टीकारण प्रकाश तरंगाच्या स्वरुपांत दिवप सोंपें जाता. शास्त्राचे फुडले सोयीखातीर आणवीय भौतिकशास्त्र, अणुकेंद्रीय भौतिकशास्त्र, रेणवीय भौतिकशास्त्र अशेय विभाग समजप जातात.

भौतिकशास्त्रांतल्या विंगड विंगड आविश्कारांचें जुस्ताजुस्त विवेचन करप आनी तांच्या फाटलो कार्यकारणभाव समजून घेवप हे प्रकियेखातीर द्रव्यमान, लांबाय, विद्युतभार ,तापमान, ह्या सारकिल्या खूबशा घटकांचो उपेग करप जाता. ह्या घटकांक मापप हो भौतिकशास्त्राचो एक म्हत्वाचो विशय आसा. ह्या मापाखातीर एककां, मॅट्रीक पद्दत, दाबमापन, विद्युत् राशीमापन सारकिल्या पद्दतांचो वापर करप जाता. भौतिकशास्त्राचे उदरगतीन परिणामांचें स्पश्टीकरण दिवपाच्या प्रयत्नांत ज्यो मुलभूत अशो संकल्पना प्रस्थापित जाल्यो, त्या संकल्पनांने