Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/483

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

कलांची आवड आशिल्ली. १९४३त तो गोंय सोडून मुंबय गेलो. थंय ताची मो.ग.रांगणेकर हाचे कडेन वळख जाली. ताचे नाट्यनिकेतन हे संस्थेंत तो काम करुक लागलो. व्हड व्हड तलाकारांकडेन ताच्यो वळखी जालयो. खर स्मरणशक्ती आनी शिकपाची तळमळ हांकां लागून ज्यो ज्यो मैफली ताणें आयकल्यो त्यो त्यो ताणें मनांत घट करुन दवरल्यो. देखूनूच १९५०त तो एक रसिक आनी जाणकार म्हणून ताची नामना जाली. फुडें संगीत हो ताचो छंद जालो आनी तो चित्रकलेचो वेवसाय करुंक लागलो. गोपाल नेवाटिया हाच्या हिंदी, मराठी आनी गुजराती रिडर डायजेस्ट चित्रविभागाचो तो मुखेली जालो. १९६२-६३ त महाराष्ट्र टायम्स ह्या दिसाळ्यांतल्यान तो मुबंयच्या संगीत मैफलींचीं परिक्षणां बरोवंक लागलो. संगीत समिक्षणाक ताणें एका साहित्य प्रकाराचें रुप दिलें. वीणा, वसुधा, दिपावलीआदी नेमाळ्यांतल्यान तो लिखाण करतालो.

१९६१त चतुरंग रेखा हें कांय व्हड कलाकारांची वळख करुन दिवपी ताचें पयलें पुस्तक उदवाडा आयलें. ह्या पुस्तकार मेळ्ळा. ताचे उपरांत तामें इकरा पुस्तकां बरयलीं. तातूंतलीं आलाप,नाद, मासे आण मी,भारताचे भाग्य विधाते, शापित गंधर्व, सात स्वरश्री, असा आहे माझा गोमंतक, पक्षी जीवन (अणकार) आनी धन्य ते गायनी कळा(नाटक) हीं पुस्तकां ताचें मुस्तींत आयलीं. जाल्यार कलात्मक गोमंतक आनी संगीत तानसेन हीं ताच्या मरणा उपरांत उजवाडाक आयली.

ताचीं पुस्तकां फकत संगिताचेरुच ना. तातूंत तरेकवारपण आनी लालित्य आसा. ताचे बरपावळींतल्यान गोंयचे भुंयेनिशीं आशिल्लो ताचो उपाट मोग स्पश्ट जाणवता. संगीत सारकेल्या विशयाचेर समिक्षात्मक लेखन करपाचें कसब भोबे हाणें साध्य केलें.

केसरबाय केरकार, मोगुबाय कुर्डीकार, खाप्रुमाम पर्वतकार, बडे गुलाम अली, अमीर खाँ, डागरभाव, रवीशंकर, विलायत खाँ, वी जी. जोग, कुमार गंधर्व, किशोर आमोणकर आनी हेर नामनेच्या कलाकारांचो ताका सांगात मेळ्ळो. ताका लागून ताची संगीत गिन्यानाविशींची जाण वाडीक लागली आनी संगितांतलो एक रसिक, जाणकार, आनी समिक्षक म्हणून ताणें नामना मेळयली.

भोवरीः कातीचो एक रोग. कांय वेळार पांयाचो तळवो, वा बोटांमदीं दाब, घर्शण, आपटप वा चवन हांकां लागून कातीचो भाग घट आनी थोडोसो संवेदनाहीन जाता. केन्ना केन्ना सारक्या बसनाशिल्ल्या जोत्याक लागून वा पांयांत कांटो मोडल्यार वा फातप तोपल्यारुय कात अशी घट्ट जाता. हे मुळावे स्थितीक खिणां म्हण्टात. हीं खिणां फुडें आनिकूय घट्ट जावन थंय सुळक्या आकाराची एक गांठ तयार जाता. हे गांठीचें पोंदचें तोंक कातरीच्या भितरल्या भागांत रिगता. हे गांठीक भोवरी वा किल्ली म्हण्टात. टणक जाल्ले कतीची गांठ जेन्ना फातराक वा कठीन जाग्यार आपटता तेन्ना सुळक्याच्या भितरल्या तोंकापसून वेदना निर्माण जाता. कांय काळा उपरांत थंय चवन कातीचो रोग जावपाचोय शक्यताय आसता. तशेंच तातूंत सूक्ष्मजंतू वचून कातीचो रोग जावपाचोय संभव आसता. बाजारांत कॉर्न-क्युअर वा हेर नांवांची भोवरेर बसोवपाखातीर वखदाची चिकटपट्टी मेळटा. हातूंत १० ते ४०% सॅलिसॅलिक आम्लमिश्रीत मलम आसता. ह्या वखदाक लागून पुराय भोवर मोव जाता आनी मुळापसून भायर येता.

घरगुती उपायः पावल पंदरा मिनटां हून उदकांत बुडोवन दवरचें उपरांत ते पुराय तरेन सुकोवन केलोडियन हातूंत १०% सॅलिसॅलिक आम्ल भोवरेचेर बांदची पडटा. मोव पडटकच पुराय भोवरी भायर येना जाल्यार कापून काडची पडटा. पूरक नोंदः कात

भोसले, केशवरावः(जल्मः९ ऑगस्ट १८९०,कोल्हापूर, मरणः ४ ऑगस्ट १९२१,पुणें.) मराठी रंगमाचयेवयलो एक नामनेचो संगीत गायक नट. ताच्या बापायचें नांव विठ्ठलराव आनी आवयचें नांव जनाबाई. केशवरावाक दोन बायलो, पयले बायलेपसून ताका दोन धुवो जाल्यो. केशवराव ल्हान आसतनाच ताच्या बापायक मरण आयलें. घरचे गरीब परिस्थितीक लागून ताका शालेय शिक्षण घेवंक मेळ्ळेंना. पूण ल्हान पणांतूच ताका स्वदेश हितचिंतक हे नाटक मंडळींत काम करपाची संद मेळिल्ल्यान ताका नाट्यकलेची गोडी लागली. हेच मंडळींत ताका जनुभाऊ निमकर ह्या खांप्या नाट्यदिग्दर्शकाचें मार्गदर्शन मेळ्ळें. त्याच काळांत दत्तोपंत जांभेकरबुवा हाचे कडल्यान ताका शास्त्रीय शिक्षणाचीय तालीम मेळ्ळी.

नाटकांची सुरवातेक ताका ल्हान ल्हान भुमिका मेळ्ळ्यो. पुण १९०२वर्सा शारदा नाटकांतली शारदेची भुमिका करपाची संद ताका मेळ्ळी आनी केशवरावाक खूब नामना मेळ्ळी. १९०७ वर्सा ताणें ही नाटका मंडळी सोडली आनी हुबळीक १ जानेवारी १९०७ दिसा स्वताचे मालकीची ललित कलादर्श संगीत नाटक मंडळीची स्थापणूक केली. सुरवातेक हे संस्थेन शारदा, सौभद्र हीं पोरनी नाटकां केलीं. पूण उपरांत केशवरावान, वीर वामनराव जोशी हाचेकडल्यान राक्षसी महत्वाकांक्षा हें नाटक बरोवन घेतलें आनी १९१३ वर्सा तें रंगमाचयेर हाडलें. त्या काळांत हें नाटक खूब गाजलें. ह्या नाटकांतली मृणालिनीची