१९१३त कलकत्ता विद्यापिठांत तुळात्मक वाङ्मय विद्देच्या अध्यासनाची स्थापणूक जाली.१९१७ वर्सा ह्या अध्यासनाचेर पयलेच फावट आय.जे.एस.तारापोरेवाला ह्या भारतीय मनशाची नेमणूक जाली.१९१९ वर्सा झुल ब्लॅाक हाचो ला फॅ्र्मास्यों द ला लांग मारात (मराठी भाशेची बांदावळ)हो ग्रंथ उजवाडा आयलो.ह्याच वर्सा भाडांरकर प्राच्याविद्या समशोधन मंदिराच्या फुडाकारान पुण्यांत पयली भारतीय प्राच्याविद्या परिशद भरली.१९२१त सुनितीकुमार चटर्जी हाका ताच्या द ओरिजिन एण्ड डॅनलमॅण्ट ऑफ द बँगाली लँग्वेज ह्या प्रबंधाखातीर लंडन विद्यापिठाची डी.लिट.पदवी मेळ्ळी.उपरांत १९२२ते१९४२ मेरेन ताची कलकत्ता विद्यापिठाच्या तुळात्मक वाङ्मय विद्देच्या अध्यासरनाचेर नेमणूक जाली.ताणें भासविज्ञानाच्या नकाशाचेर भारताक सुवात जोडून दिली.१९२८ वर्सा जॅार्ज एब्रहॅम ग्रियर्सन हाची १९०३ वर्सा सुरु जाल्ली.Linguistic of India ही येवजण पुराय जाली.आर्विल्ल्या भारतीय भाशांच्या अभ्यासाचें मुळावण घालप्यांमदीं ब्लॅाक,चटर्जी हांचे वांगडा राल्फ टर्नर,सिध्देश्र्वर वर्मा,बाबूराम सक्सेना,धीरेंद्र वर्मा हांचोय आस्पाव जाता. उपरांत सु.मं.कत्रे,ना.गो.कालेलकर हांणा ही पंरपरा मुखार चलयली.
१९५३त रॅाल्फ टर्नर हाच्या येजमानपणाखाला पुण्याचे डॅक्कान कॅालेजींत भासतज्ञ आनी भारतीय शिक्षणतज्ञांची बसका जाली आनी तातूंत भारतीय तरणाट्यांक आर्विल्ल्या भास-विज्ञानाचें शिक्षण दिवपाचो संकल्प केलो.१९५४त डॅक्क्न कॅालेजांन फुडाकार घेवन लिंग्विस्टिक सोसायटी ऑफ इंडियाचें पयलेंच स्वतंत्र अधिवेशन घडोवन हाडलें.मुखार न्युयॅार्काच्या रॅाकफॅलर प्रतिश्ठाना कडल्यान फाटबळ मेळून डॅक्कन कॅालेजींत भासविज्ञान विऊाग स्खापन जालो.
आयज भारतांतल्या पंदरा परस चड विद्यापिठांनी भासविज्ञानाचे स्वतंत्र विभाग आसात.ह्या विद्यापिठांनी भारतांतले आनी भारता भायलेच विद्यार्थी शिक्षण घेतात.
ह्या दोन वर्सां मदीं भाशेचो अभ्यास खूब मुखार पावला.गिन्यानाच्या मळार भासवुज्ञान आपणा खातीर एक खाशेली सुवांत जोडूंक पावलां.
व्याकरण-विचार,नादविरज्ञान आनी अर्थविज्ञान हीं भासविज्ञानीक अभ्यासाचीं मुखेल आंगां अशें सामान्यतायेन मानतात.नाद,व्याकरण आनी अर्थ ह्या भाशेच्या मुळाव्या आंगांच्या अभ्यासाचे बुन्यादीचेर भासविज्ञान उबें आसा.हालींच्या काळांत समाजभासविज्ञान(Sociolinguistics)आनी मानसभासविज्ञान(Psycholinguistice)हे भासविज्ञानाचे दोन फांटे खूब विकसीत जाल्यात.
समाजभासविज्ञानांत भास आनी समाज हांच्या नात्याचो अभ्यास आस्पावता.समाजीक वेगळेंपण भाशेंत कशें दिश्टी पडटा-जात,कात,धर्म,वर्ग हांचें तशेंच पिराय,लिंग हांचें वेगळेंपण भास कशी दाखयता,संदर्भा प्रमाण भास बदलता,भास-बोलीच्या वा आवयभाशेच्या प्रस्नांक लागून समाजांत कशे आनी कित्याक लागून प्रस्न अपरासतात,भाशेकडेन मानाचो (Prestige)चो प्रस्न कसो घुस्पल्लो आसता,प्रमाणिकरणाची प्रक्रिया कशी आसता,भौ भाशिक परिस्थितींत संपर्क भासो वा जोड भासो कशो नांवां रुपाक येतात? असल्या सगळ्या प्रस्नांचो समाजभासविज्ञान अभ्यास करता.
भास हें मनीस जातीचें खाशेंलपण.मनशाकूच भास येता.ह्या भास येवपा फाटल्यान मनशाचे सैमीक बांदावळीचीं खंयचीं आंगां आसात?मनशाच्या मेंदवाची घडण कशी आसता? भाशेचें मसीन कशें चलता? भुरगें पयली ऊास कशें शीकता? जाणटी नवी भास कशीं शिकतात? असल्या सगळ्या प्रस्नांचो अभ्यास मानसविज्ञानांत जाता.
भासविज्ञानाचे आनिकूय फांटे आसात.शैलीविज्ञान (Stylistics)हो फांटो,भास आनी संदर्भ हांच्या नात्याचो अभ्यास करता.साहीत्यीक शैलीविज्ञान (Literacy stylistics) हो ह्या फांट्याचो पोटफांटो साहीत्यांतल्या शैल्यांचो (Literary stylistics )अभ्यास करता.छंदाची बांदावळ भाशेचे नादवेवस्थेचेर कशी उबी आसा.क्रियापद वापरुंक नाशिल्ल्यान कवितेचे कसले परिणाम सादल्यात...सारकील्या गजालींचो अभ्यास साहित्यीक शैलीविज्ञानांत येता.इतिहासीक भासविज्ञान (Historical Linguistics) भाशेंचेर जाल्ल्या काळाच्या संस्कारांचो अभ्यास करता.भास कशी बदलता? भासीक बदलाच्यो प्रक्रिया खंयच्यो? भास कित्याखातीर बदलता? मूळ भाशेंतस्यांन पोटभासो कशो जल्माक येतात? असल्या प्रस्नांचेर इतिहासीक भासविज्ञान उजवाड घालता. चार माग्रांनी इतिहासीक भासविज्ञान भाशेच्या इतिहाचो थाव घेता.त्यो म्हळ्यार; १)तुळात्मक पध्दत(Comparative Method) २)एक भाशिक पुनर्रचणूक (Internal Reconstruction) ३)भाशिक भूगोल बोली भूगोल (Linguistic Geography/Dialect Geography)आनी ४)भाशीक काळनिर्णय(Giottochronology/Lexicostatistics)
भासविज्ञानीक अभ्यासाचो वेव्हांतूय खूब आदार जाता.भास शिक्षणाच्या मळार भासविज्ञानानम्हत्वाचें योगदान दिलां.हालींच्या काळांत व्याकरणांतल्यान आनी संवकळीच्या बाशेच्या माध्यमांतल्यान अणकारांतल्यान बास शिकोवपाचे अदीक भर दितालें.अमेरिकन रचणूकवाद्यांच्या विचारांत'Language Drills' क म्हत्व आयले.अणकारांतल्यान भास शिकोवपाची रीत फाटीं पडली.नव्या भाशीक संवयां खातीर जिबेक तयार करपाचे रितीक म्हत्व आयलें.शिकोवपाचो विशयूच शिकोवपाचें माध्यम जालो.च्यॅामस्कीन भास
