Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/421

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

जावपाची क्रिया लेगीत तातूंत येवंक शकता.पूण तो विचार मात फकत तत्विक उरनासतना कवीच्या आंतरीक जिवीताचो एक अंगभूत घटक जावन येवंचो पडटा.एके बरे कवितेंत भावना आनी विचार हे एकरुप आसतातूच.तेचपरी त्या दोगांमदलो संघर्श वा भावनेंतलो तशेंच विचारांतलो अंतर्गत संघर्श हातूंतल्यानूय कविता निर्माण जाता.पुण हें सगळें कविच्या व्यक्तिमत्वाकडेन खरपणान जोडिल्लें आसूंक जाय.ताका लागून आत्मविश्कार हें भावकवितेचें मुखेल लक्षण मानतात.हो आत्मविश्कार कविच्या वैयक्तीक अणभवांचें भावनाचें तशेंच विचारांचें चित्रण आनी प्रथमपुरुशी लीखाण हांचेपुरतें मर्यादीत आसना जाल्यार तें पुरायपणान कल्पीत प्रसंग,फाटभूंय वा हेर मनीस हांचेवरवीं उक्तें जाता.कारण कवीचें व्यक्तिमत्व हें भोवपदरी आसूंक शकता आनी प्रतिभेच्या बळग्यान तो विरोधी प्रकृतीच्या मनशाकडेन संवाद सादूंक शकता.हें नाट्यगीता सारक्या प्रकारांत चड करुन घडटना दिसता. भावगीतेचे जायते प्रकार आसूंक शकतात.तातूंतले कांय आशयाचे जाल्यार कांय रचणूकेच्या खाशेल पणांतल्यान सिध्द जाल्यात,कांय खेपे हलके भावनेपासून ते आध्यात्मामेरेन भावकवितेच्या आशयाची व्याप्ती जांव येता.त्या त्या काळांले जिणे वयली टिका,उपहास,इपरोध हांचोय तातूंत कांय खेपे आस्पाव आसता.हेर काव्या-प्रकारांनी ब-या कवितेच्या गाभ्याकडेन भावकविताच आसा.

भावगीत गायनःपरंपरीक भावकवितेचें गेयत हें मुखेल लक्षण मानलें.महाराष्ट्रांतल्या भावगीत गायनाक सुमार पन्नास वर्सांची परंपरा आसा.भावगीत हें वाचपापरस वा म्हणपापरस तें गायल्यर चड बरें दिसतलें अशें दिसलें.ह्याच काळांत ध्वनीमुद्रकाचो प्रसार जावंन लागिल्लो. अशे स्थितींत जे.एल.रानडे,जी.एन.जोशी,लीला लिमये हांणी रागसंगीत सोडिनासतना कविता चालीर म्हणूंक तेचपरी काव्य म्हणून ती भवस्पर्शी उरतली हाची जाण दवरली, आनी अशे तरेन भावपदाचो उगम जालो.दत्त कवी हो आपल्यो कविता वाद्याचे साथीर गायतालो असो उल्लेख मेळटा.उपरांतच्या काळांत भावगीत गायनाच्या मळार जायते गायक मुखार आयले.हातूंत संजीवनी मराठे,सोपानदेव चौधरी,गजानन वाटवे,बबनराव नवडीकर,गोविंद कुरवाळीकर,अशोक जोगळेकर,राम पेठे,विश्र्वास काळे,दत्ता वाळवेकर,माणिक वर्मा, ज्योत्स्ना भोळे,मालती पांडे बाचो उल्लेख म्हत्वाचो.भावगीत गायनाक ह्या काळांत बरोच नेट आयिल्लो.ह्याच सुमाराक सुधीर फडके हाणें संगीत दिग्दर्शक आनी भावगीत गायक म्हणून सुमाराभायर नामना मेळयली. ताणें काव्यावांगडाच रागसंगिताच्या मळारुय नवे नवे सोद लायले.केशवराव भोळे भाणें भावगितांक चाली दिवन तेचपरी मैफलींत काव्यगायन करुन ह्या प्रकाराक नामना मेळोवन दिली.वेगवेगळ्यो चाली,वाद्यांच्या ध्वनींतले वेगवेगळे प्रकार तेचपरी प्रसारण माध्यमाचो ङरपूर आदार मेळिल्ल्यान भावगितांक 1950-55 ह्या काळांत सुमाराभायर नामना मेळ्ळी.सद्याच्या काळांत लता मंगेशकर,आशा भोसले,उषा मंगेशकार,ह्रदयानाथ,मंगेशकार,सुमन कल्याणपूर,अरुण दाते,अनुराधा पौडवाल,सुरेश वाडकर आदी जायत्या गायकांनी भावगीत गायनाचे परंपरेंत भर घाल्या भावसारःएक क्षत्रिय जात.दक्षिण गुजरात आनी महाराष्ट्रांत ह्या लोकांची वसत आसा. हे जातींत रेवाकांठी,रामदेशी आनी तळवदा अशो तीन मुखेल उपजाती आसात.भट्टे,चौहान,परमार,राठोड अशीं आडनांवां आशिल्ले हे जातींत चडशे लोक वेपारी आसात.हे जातींत जैन लोकूय आसात गुजराती भावसार आनी मराठा भावसार अशे भेदूय तांचेमदीं आसात. बालाजा,अंबाजी आनी हिंगलाज ह्या देवांक ते मानतात.व्रतां,उपास करुन वर्साच्यो सगळ्यो परबो ते लोक मनयतात.सगळे धर्मीक विधी ते पुरयत ब्राम्हणाकडल्या करुन घेतात. गुजराती भावसार लोकांभितर न्हव-याचो बापूय व्हंकलेक मागणी घालता.व्हंकलेचो बापूय आपल्याक जमता तसो हुंडो दिता.विधवेक लग्न जाता.तशेंच,तांचोभितर आतेमामे भावंडांचीं लग्न जावपात.पयली बायल आसतना वा ती मेले परांतूय मेवणेकडेन लग्न जावपाक मेळटा. मराठा भावसार हे लोक मराठी भास उलयातात.हे लोक मडीं लासतात मसंडेंत मडें दवरतकच भुतांखेतां खातीर मड्याभोंवतणीं भाकरेचे कुडके उडयतात.उपरांत मडें लासलां त्या जाग्यार मातयेच्या तीन घड्यांनी शीत,दूद-धंय आनी म्होंव भरुन दवरतात आनी न्हावन घरा येतात.धाव्या दिसा पींड दितात. जन भावसार ह्या लोकांभितर बशिल्ले अवस्थेंत उदेंतेकडेन तोंड करुन मडें पुरपाची चाली आसा. पातळाचेर खडी काडप,रंगोवप,गांवानी भोंवन कपडे विकप,शिंवप असले धंदे बे लोक करतात.ह्या धंद्यांक लागून छिपा,शिंपी,रंगारी,दर्जी,चिप्पिगा अशीं आडनांवां तांकां पडल्यांत.तशेंच मिठाय करप,आयदनां विकप हेय वेवसाय ते लोक करतात.