Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/42

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

न्हय आनी तारवांय धक्याचेर खरवडचीं न्हय देखून धक्याचेर आनी तारवांचेर डफर (Shock absorber) लायिल्ले आसतात. डफर म्हणून कांय लांकडांचो वा रबराचो उपेग करतात. धक्याच्या वण्टी मुखार लांकडी खांबे उबे वा आडवे लायतात. तांचो उपेग डफऱ्याप्रमाण जाता. तारवांच्या देगांनी रबरी टायर हुमकळायल्ले आसतात. तांचोय उपेग डफऱ्या प्रमाण जाता.

तारवांतले प्रवाशी वा म्हाल देंवयले उपरांत तारवांची थोडीभोव दुरुस्ती करची आसत जाल्यार तीं धक्याकडेन एके सम पातळेचेर दवरचीं पडटात. हाका लागून बंदरांत एक खाशेली सुवात तयार करतात. हागा उदकाचे पातळेंत व्हडलोसो बदल जायना. हे सुवातेक गोदी म्हणटात. जे गोदींतलें उदक पुरायपणान काडूंक मेळटा आनी जाय तेन्ना परत भरपाक मेळटा अशे गोदीक सुकी गोद म्हणटात. गोदीचो आकार त्रिकोन, चवकोन वा वाटकुळो आसता. गोदींत तारवां बांदून दवरपा इतली आनी तीं घुंवडावपा इतली सुवात आसची पडटा. तारवांच्या तळाची दुरुस्ती करच्या वेळार वा रंग काडचे खातीर तारवां उदका वयर काडचीं पडटात. जे गोदींत अशी वेवस्था आसता तिका निर्जल गोदी म्हणटात.

तारूं धक्याक लागले उपरांत प्रवासी आनी म्हाल सहजपणान चडोवंक देंवोवंक मेळचो म्हणून एक प्रकारची खाशेली वेवस्था आसची पडटा. प्रवाशांखातीर सोंपणां वा एक प्रकारची खाशेली निसण आसता. तारवांतलो म्हाल सहजपणान उसपूंक तसोच भरूंक जावंचो म्हणून यंत्रीक साधनांचो उपेग करतात. ह्या यंत्रांतलीं कांय यंत्रां तारवांचेर, कांय धक्याचेर आसतात. ह्या यंत्रांत मुखेलपणान क्रेनीचो आस्पाव जाता. सादारणपणान एके फावटीं 5 ते 10 टन मेरेन वजें उखलपा इतली ह्या यंत्रांची क्षमताय आसता. चड जड वजें उबारपाखातीर व्हड क्रेनीचो उपेग करतात. ल्हव आनी मध्यम जडायेचें वजें उबारपाखातीर धक्याचेर डॅरिक आसतात. तांच्या आदारान धक्यावयलो म्हाल तारवांत भरतात वा तारवांतलो म्हाल उसपून तो धक्याचेर मांडून दवरतात. धान्य, कोळसो, खनिजां आनी हेर जड म्हाल चडोवपाखातीर धक्याचेर घुंवत्या पट्ट्यांचो उपेग करतात. तशेंच खनीज तेल, खाध्यातेल आनी हेर पातळ पदार्थांखातीर नळांचो उपेग करतात. तारवांवयलो देवयल्लो म्हाल वा तांचेर चडोवपाचो म्हाल कांय दीस धक्याचेर उरता. हाका लागून धक्याचेर अशा प्रकाराचो म्हाल सांठोवन दवरपाखातीर खास गुदांव बांदतात.

सिडनी (ऑस्ट्रेलिया), डाकार (सेनेगल), आल्जियर्स (अल्जिरिया) आनी न्यूयॉर्क हीं सवसारांतली व्हड सैमीक बंदरां आसात. संवसारांत अशीं ल्हान-व्हड खूब बंदरां आसात. – कों. वि. सं. मं.

पूरक नोंद : मुरगांव बंदर.

बंदरनायके, सिरिमाओ : (जल्म : 17 एप्रिल 1916, बलंगोड, जी. रत्नपूर).

Sirimao Bandarnaik

श्रीलंकेची आदली प्रधानमंत्री आनी मुत्सद्दी. संवसारांतली पयली बायल प्रधानमंत्री जावपाचो मान तिका मेळ्ळो. तिचो जल्म जमीनदार रॅटवॅट्टे घराण्यांत जालो तिचो बापूय डिसावा बार्न्झ रॅटवॅट्टे हो रत्नपूर जिल्ह्याचो मुखेली आशिल्लो. कोलंबोंतले कॉन्वेंट शळेंत तिणें शिक्षण घेतलें. 1940 वर्, त्या काळांतलो थळावो स्वराज्य मंत्री सॉलोमन बंदरनायके हाचेकडेन तिचें लग्न जालें. तिका एक पुत आनी दोन धुवो आसात. एक धूव चंद्रिका कुमारतुंगे ही श्रीलंकेची प्रधानमंत्री जाली (1994).

लग्नाउपरांत ती भौशीक कार्यांत वांटो घेवंक लागली. बायलांचे हक्क, तांचें शिक्षण, कामगारांचे प्रस्न ह्या सारक्या समाजीक प्रस्नांनी ती लक्ष घालूंक लागली. 1951 त तिचो घोव सॉलोमन हाणें आपल्या मंत्रीपदाचो राजीनामो दिवन ‘लंका फ्रीडम पक्ष’ स्थापन केलो. 1956-59 ह्या काळांत तो श्रीलंकेचो (त्या काळांचें सिलॉन) प्रधानमंत्री आशिल्लो. ताच्या भाशीक धोरणाखातीर देशांत अशांतताय पातळिल्ली. तातूंतल्यानूच ताचो खून जालो. मे 1960 त, घोवच्या मरणाउपरांत ती लंका फ्रडम पक्षाची अध्यक्षा जाली. देशांतल्या दाव्या पक्षांचो एकचार घडोवन 1960 वर्साचे वेंचणुकेंत भोवमान मेळोवन ती प्रधानमंत्री जाली. आपल्या प्रधानमंत्री पदाच्या काळांत तिणें देशाच्या धोरणांत मवाळ समाजवादाचो जाल्यार, विदेशी संबदांनी अलिप्ततायवादाचो नेटान पुरस्कार केलो. सुरवेक तोणें सॉलोमन बंदरनायके हाच्या राश्ट्रीय कार्यक्रमांचो आनी तटस्थ अलिप्ततायवादाची फाटपुरवण केली.

देशाच्या धोरणांत सिंहली ही एकूच राश्ट्रभास दवरपाचें धोरण तिणें चालू दवरलें. खासगी शाळा, परकी मालकीच्यो तेल कंपन्यो, च्याचे आनी रबरीचे मळे, विमा कंपन्यो हांचें तिणें राश्ट्रियकरण केलें. अशें करून तिणें अर्थीक मळार विदेशी कंपन्यांचें व्हडपण उणें करून ल्हान उद्देगधंध्यांक आनी ल्हान वेपाऱ्यांक दुडू मेळोवन दिलो आनी शेतकामत्यांक आदार दिलो. 1971 त तिणें देशांत आणिबाणी जाहीर करून अतिरेकी दावे विचारसरणीच्या तरनाट्यांनी केल्लें बंड मोडून काडलें.

1972 त तिणें देशाखातीर नवें संविधान तयार करून सिलोनाचें श्रीलंका (सोशॅलिस्ट रिपब्लिक ऑफ श्रीलंका) हें अधिकृत नांव जाहीर