Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/320

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

अणकार, विच्छेद (१९६७-हॅन्रा जेम्स हाचे द अमेरिकन हे कादंबरीचो अणकार), यादीः अमृत दीक्षा (१९७३).

साहित्य अकादेमाच्या गुजराती सल्लागार मंडळाचो तो वांगडी आशिल्लो. हाचेभायर १९७४त गुजराती साहीत्य परिशदेच्या आनी मुंबय प्रदेश काँग्रेसीच्या अध्यक्षपदाचेर तो आशिल्लो . पी. ई. एन. चो भारतीय प्रतिन्धी म्हणून ताणं भोंवडी केली १९५९. हाचेभायर १९६२त अमेरिका आनी १९६३त अस्तंत जर्मनी ह्या देशांच्या आपोवण्यावयल्यान थंयची भोंवडी केली. १९४३त ताका गुजराती साबीत्य परिशदेवतीन धुम्रसेर हे कथेक महीडा सिवर्ण चंद्रक मेळ्ळे. १९४७ ते ५४ ह्या काळांतलें एक बरें नाटक म्हणून मुंबय सरकारावतीन ताका ताच्या धुम्रसेर ह्या नाटकाक पयलें इनाम मेळ्ळे. ताच्या माणसनां मन कथा संग्रहाक १९६८ चें गुजरात सरकाराचें पयलें इनाम तशेंच सूर्या, नव्या गगननी नीचे ह्या ग्रंथांकूय इनामां मेळ्ळ्यांत. १९७४त इचलकरंजीक भरिल्ल्या मराठी साहीत्य संमेलनांत ताचो गुजराती लेखक म्हणून भोवमान केल्लो.

ब्लॅकेट, पॅट्रिक मेनार्ड स्ट्यूअर्ड

(जल्मः१८ नोव्हेंबर १८९७, लंडन मरणः१३ जुलय १९७४, लंडन)

नामनेचो ब्रिटीश भौतिकशास्त्रज्ञ. ऑझबर्न आनी डार्टमथाच्या नाविक म्हाविद्दालयांत ताणें शिक्षण घेतलें. तशेंच पयल्या म्हाझुजांत फाँकलंड जुंवे आनी जटलंडच्या नाविक झुजांत वाटो घेतलो.म्हाझुजाउपरांत १९१९ त ताणें कँब्रिज विद्दापिठाच्या मॅग्डालीन कॉलेजींत प्रवेश केलो आनी १९२१ त बी. ए. आनी १९२४ त एम. ए. ह्यो पदव्यो मेळयल्यो. किग्स कॉलेजीचो अधिछात्र म्हणून ताणें कॅब्रिजांतल्या कॅव्हेंडिश लॅबोरेटरींत लॉर्ड रदरफोर्ड हाच्या मार्गदर्शनासकयल १९३३ मेरेन संशोधन केलें. लंडन विद्दापिठाच्या बर्बेक कॉलेजींत भौतिकशास्त्राचो प्राध्यापक म्हणून १९३३ त ताची नेमणूक जाली. १९३७-५३ ह्या काळांत तो मँचेस्टर विद्दापिठांत भौतिकशास्त्राचो लँगवर्दी प्राध्यापक आशिल्लो. दुस-या म्हाझूज काळांत तो ब्रिटीश नौदलाच्या रडार आनी पाणबुडीरोधन हांचेविशींच्या संक्रियात्मक अन्वेशणाचो (Operational research)संचालक आशिल्लो. १९५३ त तो लंडनच्या इंपिरियल कॉसेड ऑफ सायन्स अँड टेक्नोलॉजीच्या भौतिकशास्त्र विभागाचो मुखेल जालो. ह्या पदावयल्यान १९६३ त तो सेवानिवृत्त जालो. पूण ते उपरांतूय भौतिकशास्त्राचो प्राध्यापक म्हणून तोणें काम केलें.

कँब्रिजांत लॉर्ड रदरफोर्ड हाच्या मार्डदर्शनासकयल १९२१ त ताणें बाश्पकोठ्येविशींच्या संशोधनाक सुरवात केली आनी १९२४ त बाश्पकोठी तंत्रांत सुदारणा करुन नायट्रोजनाचें ० ह्या ऑक्सिजनाच्या समस्थानिकांत (isotopes) जावपी रुपांतरण दाखोवपी पयलें छायाचित्र मेळयलें. १९२४-२५ त ताणें जेम्स हाचेवांगडा जर्मनीतल्या गटिंगेनांत संशोधन केलें आनी उपरांत फुडल्या संशोधनाखातीर तो कँब्रिजाक परतलो. जी. पी. एस. ओखिअॅलिनी ह्या इटालियन शास्त्रज्ञावांगडा ब्लॅकेट हाणें १९३२ त विश्र्वकिरणांचें छायाचित्रण आपोआप जातलें, अशे तरेची प्रतिनियंत्रीत बाश्पकोठी तयार केली. लंडनचे बर्बेक कॉलेजींत, फुडें मँचेस्टर विद्दापिठांत आनी दुस-या महाझुजाउपरांतूय ब्लॅकेट हाणें विश्र्वकिरणांविशींचें संशोधन चालू दवरुन कितल्याशाच संशोधकांक मार्गदर्शन केलें. १९४८ उपरांत ताणें खडपांच्या चुंबकत्वाविशीं दीर्घ संशोधन केलें.

मूलकणांचे अस्तित्व वळखुपाखातीर वापरताले सी. टी. आर. विल्सन. हाचे बाश्पकोठी पद्दतीची उदरगत करुन तिचे वरवीं अणुकेंद्रीय भौतिकशास्त्र आनी विश्र्व प्रारण हांचेविशीं लायिल्ले सोद ह्या मोलादीक वावराखातीर ब्लॅकेट हाका १९४८ वर्साचो भौतिकशास्त्राचो नोबॅल पुरस्कार फावो जालो. ताका आनिकूय कितलेशेच भोवमान फावो जाल्यात. ताणें बरयल्लीं कांय पुस्तकां अशीः Lectures on Rock Magnetism (१९५६), The Methodology of Operation Research (१९४३), Military and Political Consequences of Atomic Energy (१९४८), Atomic Weapons & East-West Relation (१९५६), Studies of War (१९६२).

ब्लॉक, कॉनरॅड एमिल

(जल्मः २१ जानेवारी १९१२, निसे-जर्मनी‌‌‌).

नामनेचो अमेरिकन जीवरसायनशास्त्रज्ञ. १९३४ त ताणें म्युलिकांतल्या तांत्रिक विद्दालयांतल्यान रसायनीक अभियांत्रिकी विशयांतली पदवी घेतली. कांय काळ स्वित्झर्लंडांत रावतकच १९३६ त तो अमेरिकेक गेलो. १९३८ त ताणें कोलंबिया विद्दापिठाची जीवरसायनशास्त्राचीपीएच. डी. पदवी मेळयली आनी थंयच १९४६ मेरेन ताणें संशोधन केलें. १९४२ त ताणें डेव्हिड रिटेनबर्ग हाच्या पालवान कॉलेल्ट्ररॉलाच्या जैव संश्लेशणाविशींच्या संशोधनाक सुरवात केली. १९४६ त शिकागो विद्दापिठांत तो जीवरसायनशास्त्राचो पालवी प्राध्यापकआनी १९५०त प्राध्यापक जालो. १९५४ त हार्वर्ड विद्दापिठाच्या रसायनशास्त्र विभागांत जीवरसायनशास्त्राचो हिगिन्स प्राध्यापक म्हणून ताची नेमणूक जाली आनी १९६८ त तो त्या विभागाचो अध्यक्ष जालो.

१९४० सावन ताणें कॉलेल्टॅरॉलाचेर संशोधन करपाक सुरवात केल्ला. कॉलेस्टॅरॉलाच्या जैव संश्लेशणांत वट्ट शत्तीस रसायनीक रुपांतरणां आशिल्ल्याचें ताणें प्रयोगांवरवी सिध्द केलें.