वावराखातीर जर्मनीचो परराश्ट्रमंत्री गुस्टाव्हश्ट्रेझमान हाचेवांगडा ताका १९२६ वर्साचो संवसारीक शांततायेचो नोबॅल पुरस्कार वांटून मेळ्ळो.
युरोपांत सहजीवन सहकार्य आनी शांतताय नंदची, म्हणून ताणें फॅडरल युनियन ऑफ युरोपची कल्पना मांडून तिचो प्रसार केलो.
-कों. वि. सं. मं.
ब्रुण्डट्लँड, ग्रो हार्लेम
जल्मः१९३९. नॉर्वे देशाची पयली बायल प्रधानमंत्री. ती वेवसायान दोतोर आशिल्ली. फेब्रुवारी १९८१त ऑद्वार नॉड्रली दुयेंत पडिल्ल्यान ताका प्रधानमंत्री पदाचो राजिनामो दिवंचो पडलो. तेन्ना लेबर पक्षाची ग्रो ही अध्यक्षा आशिल्ल्यान ती प्रधानमंत्री जाली. सप्टेंबर १९८१त जाल्ले वेंचणुकेंत लंबर पक्षाचेर हार पडली. पूण १९८६ चे वेचणुकेंत लेबर पक्षाक भोवमत मेळिल्ल्यान ग्रो परतून प्रधानमंत्री जाली, त्या वेळार तिच्या मंत्रीमंडळांत आठ बायलांचो इतलो व्हड आंकडो आशिल्लें हें पयलेंच मंत्रीमडळ आशिल्लें. १९९० चे वेंचणुके वेळार तिणें लेबर पक्षांतल्या वट्ट सुवातींतल्यो ४०. सुवाती बायलांक राखीव दवरिल्ल्यो. तें वेंचणुकेंत लेबर पक्षाक भोवमान मेळून तातूंत ३४. खासदार बायलो आशिल्ल्यों. तिची परतून प्रधानमंत्री म्हणून नेमणूक जाल्ली, त्या वेळार तिच्या १९ वांगड्यांच्या मंत्रीमंडळांत णव बायलांचो आस्पाव आशिल्लो. एकवटीत राश्ट्रांनी आखिल्ल्या वातावरण आनी उदरगत समितीची अध्यक्षा म्हणून तिणें वावर केला. शांती, निशस्त्रीकरण आनी उदरगत ह्या क्षेत्रांनी तिणें व्हड वावर केला. दोखून १९८९त तिका इंदिरा गांधी आंतराश्ट्रीय पुरस्कार भेटयला.
कों. वि. सं. मं.
ब्रुनाई
बोर्निओ जुंव्याच्या वायव्य वाठारांतलें ब्रिटीश रक्षीत इस्लामी राज्य. अक्षवृत्तीय आनी रेखावृत्तीय विस्तार अनुक्रमान ४-२ उत्तर ते ५-३ उत्तर आनी ११४-४ उदेंत ते १५५-२२ उदेंत. क्षेत्रफळ ५,७६५ चौ. किमी. ह्या राज्याक उत्तरेकडेन दक्षिण चीनी दर्याची १६० किमी. लांबायेची दर्यादेग आसून हेर सगळ्या वटांनी ह्या राज्याक मलेशियाच्या लांबायेची दर्यादेग आसून रेवडायल्लें आसा. सारावाक राज्यातल्या १३ ते ५२ किमी. रुंदायेच्या लिंबांग ह्या न्हंयेदेगणान हें राज्य दोन भागांनी विभागिल्ले आसा. ताका लागून अस्तंतेकडेन आशिल्ल्या तीन जिल्ह्यांपसून टेंबुराँग हो उदेंतेकडलो जिल्हो वेगळो पडला. बांदार सेरी बगावन हें आदलें ब्रुनाई ही ह्या राज्याची राजधानी.
भूंयवर्णन राज्यांतलो चडसो भाग दोंगराळ आनी खडबडीत. कांयकडेन ह्या वाठाराची उंचाय १२२०मी. आसून अस्तंतेकडल्या वाठारांत सुमार ३९६मी. उंचायेच्या लाबी दोंगुल्ल्यो आसा. बालाइट, टूटाँग, ब्रुनाई आनी टेंबुराँग ह्यो हांगाच्या मुखेल न्हंयो आसून तांचेर उदका येरादारी चलता. बालाइट ही हांगाची सगळ्यांत लांब न्हंय.
हांगाचें हवामान उश्ण आनी दमट आसून राज्याच्या सकयल्या वाठारांत वर्सूकी पावस २८० सेंमी. आनी उंचायेच्ाय वाठारंत ३८० सेंमी. परस आसता. चड करुन हो पावस नोव्हेंबर ते मार्च ह्या काळांत ईशान्य मोसमी वा-यापसून पडटा. वर्सूकी सरासरी तापमान २६-सें आसता.
राज्याचो ७५ भाग उश्ण कटिबंधीय रानांनी व्यापिल्लो आसून घट लांकडाचीं झाडांच चड आसात. रानांनी वाग, शींव, माकड आदी प्राणी तशेंच वेगवेगळ्या प्रकारचे पक्षी, जीव, शेड्डे, जिवाणीं आसात.
इतिहास इ. स. ५१८ सावन चीनी वेपा-यांचो ब्रुनाईकडेन वेपार चलताले आसुंये. त्या वेळार ह्या राज्याचो पुनी असो उल्लेख केल्ल्याचो संदर्भ मेळटा. सातव्या आनी तेराव्या शतमानाच्या काळांत श्रीविजय सुमात्रा आनी मजपहित जावा ह्या भारतीय संस्कृतायेची छाप आशिल्ल्या राजसत्तांनी आपली सत्ता ब्रुनाईच्या वाठारांत पातळायली. सुंग राजघराण्याचे कारकि्र्दींतले बखरीप्रमाण ९७७ आनी १०८२त ब्रुनाईन चीनी बादशाहाक खंडणी धआडिल्ल्याचो उल्लेख मेळटा. पंदराव्या शतमानांत श्रीविजय आनी मजपहित ह्या राजसत्तांचो अस्त जालो तेन्ना ब्रुनाईचें इस्लामीकरण जालें आनी थंय सुलतानशाहीचा स्थापना जाली. १५८०त स्पेनी लोकांचे राज्य आयलें. १६०० त पुर्तूगेजांनी ब्रुनाई शारांत वेपारी वखारीचा आनी रोमन कॅथलिक मिशनाची केली. सतराव्या शतमानाचे सुरवेक युरोपी वेपारी आनी धाडसी भोंवडेकार ह्या जुंव्यार परत परत येताले. स्पॅनिशांनी दोन फावट हाचेर घुरीय घाल्ली. जशी जशी हांगा पुर्तूगेज, हॉलंडी आनी स्पॅनिशांची सत्ता वाडत गेली. तशी सुलतानशायेचो अस्त जावंक लागलो. एकूणिसाव्या शतमानाचे सुरवेक सारावाक आनी साबाचे कांय वाठार हांचेरुच ब्रुनाईच्या सुलतानाची सत्ता उरली. सारावाकांतल्या मले आनी खुष्की दायाक ह्या लोकांनी १८३९ त ब्रुनाई आड बंड केलें. तेन्ना त्या वेळार प्राधानमंत्री म्हणून काम करपी राजा मुडा हसिम हाका हें बंड मोडून काडपाक अपेस आयलें. तेन्नाच थंय आयिल्ल्या ऑगस्ट १८३९ जेम्स ब्रुक ह्या इंग्लिशाक ताणें हें बंड मोडून काडपाविशीं विनयलें. ते बदलाक ताणें ताका राजा हो किताब दिलो आनी सारावाकांतली लुंडू, बाऊ आनी कूचिंगची सत्ता दिली. उपरांतच्या चार दशकांमदी ल्हव ल्हव करुन सुलतानाची सारावाकांतली सत्ता उणी जाली आनी थंय ब्रिटिशांचो अधिकार वाडत गेलो. १८८८-१९५९ ह्या काळांत ब्रुनाईच्या सुलतानाची पत सामकीच उणी जाली.
