Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/311

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

तेंपावयलो तोमारा आंतोनियु गोझागा (1744-1810) हाचो ‘मरिलीया द दिर्सू’ (1792-1799) हो कविचा झेलोय खूब म्हत्वाचो. जाल्यार आल्वेरेन्जा पेक्सितु (1744-17930 हो त्या तेंपावयलो ब्राभीलाचो श्रेश्ठ कवी. 1808त पुर्तुगेजांचे राजघराणें ब्राझीलांत गेलेउपरांत थंयच्या साहित्यांत पुर्तुगेज संस्कृतायेक चड भर दिलप जालें.

स्वच्चंदतायवादः ब्रीझीलांत स्वच्छंदतायवादी चळवळ खूब काळ म्हळ्यार वसणूक काळ ते स्वतंत्रताय आनी राजेशाय येमेरेन (1822) उरिल्ल्यान हे चळवळीक हांगा चड म्हत्व प्राप्त जालां. ह्या तेंपार ब्राझील साहित्यीकांनी राश्ट्रीयवादाचेर भर दितना तांचो आदलो इतिहास, समाजाचो उगम, परंपरा आनी लोकवेदाचो आदार घेतला. कविता, नाटक आनी हेर काल्पनीक लिखाणांत खूब वाड जाली. तेचपरी आत्मनिश्ठा आनी व्यक्तीवाद हांका साहित्यांत उंचेलो पांवडो मेळ्ळो. भौतीकी आनी समाजीक जीण, तशेंच त्यावेळाक आस्तितवांत आशिल्ल्या समाजीक आनी राजकीय घडोमोडींचेरुय उजवाड घातला. दुमिंगुश गोंसाल्वीश द मागाल्ल्यायश (1811-1864) हाच्या ‘सुसपिरश पोयेतिकुश इ साउदीश’ ह्या कविता झेल्यान ब्राझीलांत स्वच्छंदतायवादी साहित्याक सुरवात जाली. पूण आंतोनियु गोंसाल्वीस दीयश (1823-1864) हो ब्राझीलाचो पयलो श्रेश्ठ स्वच्छंदतायवादी साहित्यकार. ताच्या ‘कांसाव दु एसिलियु’ आनी ‘आयजुकाप्रिम’ ह्या झेल्यांतलो राश्ट्रवादाचेर आदारिल्ल्यो कविता त्या वेळार खूब गाजल्यो. तांच्यातल्यानूच मुखार देशी विचारांक चालना मेळ्ळी. ज्योकी मानुएल द मेसादु हाणें बरयल्ली ‘मोरेनिना’ ही ब्राझील साहित्यांतली पयली कादंबरी. झुजे द आलेंकर (1829-18770) हो श्रेश्ठ स्वच्छंदतायवादी गद्य साहित्यकार ‘ऊ गुरानी’ आनी ‘इरासिमा’ ह्यो ताच्यो थळावे अमर इंडियन आनी गोऱ्या लोकांभितरले संबंद दाखोवपी कादंबऱ्यो. आल्वीश द आझावेदु आनी आन्तोनियु द काश्त्रु हेय त्या तेंपावयले प्रसिध्द साहित्यकार.

वास्तववादः राजवटीच्या दुसऱ्या काळांत (1838-1889) राजकीय आनी भौशीक परिवर्तनांक लागून वास्तवीक घडणुंकाचेर चड भर दिल्ल्यान स्वच्छंदतायवादाक ल्हव ल्हव देंवती कळा लागलीं. माशादु द आसिस (1939-1908) हाच्या ‘मॅमोरियश पोस्तुमश द ब्रास कुबास’(1880) हें वास्तिविकतायेचेर भर दिवपी ब्राझीलांतले पयलें प्रसिध्द पुस्तक. जाल्यार ‘ऊ मुलातु’ हें आलिसीयु द आझावेदु हाचे निसर्गवादी साहित्यांतले श्रेश्ठ पुस्तक.

पार्नासिआनीझमः स्वच्छंदतायवादी साहित्यांत उक्तायल्ल्या सगळ्या मतांचो विरोध करुन वस्तुनिश्ठ काव्याचेर चड भर दिवपी वाद. हे पद्दतीचेर आदारिल्लें साहित्य तिओफेलु दीयश हाच्या ‘फानफॅर्रश’ (1882) आनी ऑलावु बिल्याक हाच्या ‘पॉएसीश’ (1882) हातूंत वाचूंक मेळटा.

प्रतीकवादः पार्नास ह्या वस्तुनिश्ठेचेर भर दिवपी काव्यसंप्रदायआड विरोध म्हणून प्रतीकवादाचो उदय जालो. गंध, स्वर आनी रंग हांचो आपसांत खूब लागींचो संबंद आसा अशें प्रतीकवादाचे मत . काव्यान चित्रकला आनी संगितासावन स्फूर्त घेवंची, तसेंच काव्यांत उक्ती जावपी प्रतीमा मनचींच प्रतीकां आसची ह्या तत्वांचेर प्रतीकवाद्यांनी भर दिल्लो. क्रुझ ए सौझ (1861-1818) हाच्या ‘मिसाल’ आनी ‘ब्राकुस’ ह्या काव्यांतल्यान ब्राझीलांत प्रतीकवादी साहित्याक सुरवात जाली. आगश्तु दु आंजुश (1884-1914) हो एक प्रसीध्द प्रतीकवादी साहित्यकार.

ब्राझीलांत 1889त प्रजासत्ताकाची स्थापणूक जालें उपरांत थंय थळावे संस्कृतीक प्राधान्य मेळपाक लागलें. त्या तेंपार शारी जिणेक म्हत्व प्राप्त जाल्ल्यान साहित्यकारांनी त्याच विशयाक म्हत्व दिल्लें. तेचपरी शारीकरणाचे शेतवडीचेर जावपी वायट परिणमांचेरुय तांणी उजवाड घाल्लो. लिमा बार्रेतु (1881-1909) आनी र्मौतेरु लोबातु (1882-1948) हे विसाव्या शेंकड्याचे सुरवेचे नामनेचे ब्राझीली साहित्यकार.

आधुनिकतावादः सा पावल शारांत 1922 त उजवाड आयिल्ल्या ‘मॉर्डन आर्ट वीक’ ह्या सातोळ्यांत ब्राझील साहित्य रचणुकेंत आधुनीकतावादाची बुन्याद घाली. पयल्या म्हाझुजाचे वायट परिणाम, 1929त निर्माण जाल्ले जागतीक पेंचप्रसंग, 1930 तली क्रांती, कम्युनिस्ट पक्षाची स्थापणूक हांचेर आधुनिकतायवादी साहित्यांत चड भर आशिल्लो. राश्ट्रीयतेचो सोद हे मूळ भूमिकेंतल्यान ब्राझीलाचे संस्कृतीच्या सगळ्या आंगाचे नव्यान मुल्यांकन जावंक लागिल्ल्यान साहित्यकारांनी परक्यां संबंदी एके तरेचो दुस्वास परगटायल्लो.

आधुनिकवादी चळवळींतल्या पयल्या पांवड्यांतले श्रेश्ठ साहित्यकार मरियु द आंद्रे (1893-1945) हाचे ‘माकुन्येमा’, ऑस्वालदु द आंद्रे (1890-1954) हाचो ‘पाओ- ब्राझील’ (1925) हो कविता झेलो आनी ‘कॅनीबॅलिस्टिक जर्नल’ तशेंच मानुएल बांदैर (1883-1968) हाणें केल्ल्या शेक्सिपयराच्या साहित्याचो अणकार हो ह्या काळांतल्यो उच्च दर्ज्याच्यो कलाकृती.

1930 सावन आधुनिकतावादी चळवळीक वाडटी उबारी आयली. कवी कार्लुश द्रुमोंद द आंद्रे (1902-1978). कादंबरीकार एरिको वॅरिसिमु (1905-1975), जॉर्ज आमादु (1912- ) आनी राशेल द कैरोझ (1920- ), क्लारीश लिरपॅक्तर 1925 -1977 आनी कादंबरीकार गिमारांयश रोझा हांचो जनरेशन ऑफ 45 ह्या काळांत ब्राझीलाच्या श्रेश्ठ साहित्यीकाराभितर आस्पाव जाता.