Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/281

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

‘लंकावतारसूत्र’, ‘असंगाचे योगाचार-भूमिशास्त्र’ आनी वसुबंधूची ‘विंशतिका’ आनी ‘त्रिंशिका’ तशेंच ‘त्रिंशिके’वयली स्थीर मताची टिका हे ग्रंथ विज्ञानवादाचें समर्थन करतात.

तंत्रीक बोध्दांचेय वाङमय संस्कृत भाशेंत आसून ‘श्रीगुह्यसमाजतंत्र’ हो तांचो मुखेल ग्रंथ अशे मानतात.तशेंच ‘अद्वयवज्रसंग्रह’, ‘सहजसिध्दि’, ‘हेवज्रतंत्र’, ‘मंजुश्रीमूलकल्प’ हेय हेर ग्रंथ आसात. ‘साधनमाला’ ह्या ग्रंथांत खूबशा बौध्द देवदेवतांच्या भायल्या स्वरुपाचीं वर्णनां आसून तांचे पुजेचींय तंत्रा तातूंत सांगल्यात.

पाली ग्रंथांतल्या कांय किरकोळ सुत्रांचे संस्कृतांत अणकार आसात.अपभ्रंश भाशेंतल्या ‘दोहाकोश’ह्या ग्रंथाचोय तिबेटी अणकार आसा.चीनी भाशेंत त्रिपिटक ग्रंथ आसून हेर २,००० च्या वयर ग्रंथ आसात.तातूंत लेगीत चडशीं मूळ संस्कृत ग्रंथांचीं चीनी संस्करणां आनी स्वतंत्र ग्रंथ आसात.पाली सुत्रांचेय थोडे अणकार चीनी भाशेंत आसात.तिबेटी भाशेंत ‘कांजूर’आनी ‘तांजूर’हे दोन व्हड ग्रंथां झेले आसून तातूंत साडेचार हजरांवयर ग्रंथ आसात.हातुंतूय चडशे मूळ संस्कृत ग्रंथांचे अणकार आसू स्वतंत्र ग्रंथूय आसात. -कों.वि.सं.मं.

ब्यर्नसॉन,ब्यर्नस्टेअर्ने: (जल्म:८ डिसेंबर १८३२,किव्हक्न,नॉर्वे; मरण:२६ एप्रिल १९१०,पॅरीस). नोबॅल पुरस्कार फावो जाल्लो नामनेचो नॉर्वेजियन साहित्यीक.१८३७त ताचे कुटूंब पॅरीसांतल्या नेसेतांत रावपाक आयलें.मोल्ड गांवचे माध्यमिक शाळेंत ताणें आपलें शालेय शिक्षण पुराय केलें.ल्हानपणासावनूच गजाली सांगपी म्हणून ताची नामना आशिल्ली.१८५२ त ताणें क्रिस्तियानाक वचून विद्यापिठांत प्रवेश मेळयलो, तरी तो विद्यापिठीय शिक्षण पुरें करूंक शकलोना.१८५५वर्सा सावन ताणें इलस्तेरेंत फोल्केब्लाद ह्या नेमाळ्यांतल्यान कथा बरोवपाक सुरवात केली.फुडें तो त्या नेमाळ्याचो संपादक जालो.उपरांत फुडल्या पंदरा वर्सांमदीं ताणें स्विडनांतल्या अप्साला ह्या नगराच्या इतिहासापसून स्फूर्त घेवन पुर्विल्ल्या स्कॅंडिनोव्हियांतल्या लोककथांचेर आनी इतिहासीक स्फूर्त घेवन पुर्विल्ल्या स्कॅंडिनेव्हियांतल्या लोककथांचेर आनी इतिहासीक महाकथांचेर आदारीत नाटकां आनी कविता बरयल्यो.ताणें ‘सनी हिल्स’(१८५७) ‘आर्ने’ (१८५८), ‘हॅपीबॉय’ (१८६०),द फिश लॅसी’ (१८६८) आनी ‘द ब्रायडलमार्च’ (१८७३).ह्या कथासंग्रहांवरवीं नोर्वेजियन शेतकी जीण लोकांमुखार दवरली.’या वि एल्स्के देत्ते लान्ने’ हें नोर्वेचें राश्ट्रगीत ताणेंच बरयल्लें.सिन्नोवे सुलबाक्केन नांवाचे कादंबरीचेर आदारिल्लें आनी रंगमाचयेर विलक्षण प्रभाव घालपी ‘मेल्लेमस्लागेन्ने’ (१८५७) हें ताचें पयलें नाटक.१८५७-१८५९आनी १८६५ ते १८६७ ह्या काळांत ताणें बर्गेनच्या नॅशनल थिएटरांत दिग्दर्शक म्हणून काम केलें.थंयच कॅरॉलिन रायनर्स नांवाचे नटयेकडेन ताची वळख जाली आनी फुडें तीं लग्न जालीं.

साहित्यावांगडाच तो त्या काळांतल्या उदारमतवादी राजकारणांतूय वांटो घेतलो.१८५९ सावन तो ‘आफ्तेनब्लादे’ ह्या दिसाळ्याचो संपादक जालो.ह्याच काळांत ताणें ‘सोसायटी फॉर नॉर्वेजियन कल्चर’ ह्या नांवाची संस्था स्थापन केली.ताच्या उदारमतवादी आनी सुदारणावादी लेखांक लागून ताका १८६० वर्सा ‘आफ्तेनब्लादेचें’ संपादकपण सोडचें पडलें.सरकाराचो अर्थीक आदार घेवन ताणें पुराय युरोपभर भोंवडी केली.हे भोंवडेच्या तीन वर्सांच्या काळांत ताणें लोककथा आनी इतिहासीक महाकथांचेर नाटकां बरोवपाचो वावर चालू दवरलो.थंयच ताणें ‘सिगुर्दस्लेंबे’ ह्या नांवाची नाट्यकृती बरोवन काडली.१८६६-७१ ह्या काळांत तो ‘नोशक्त फोल्केब्लादे’ नांवाच्या नेमाळ्याचो संपादक आशिल्लो.रोमाक आसतना डार्विन आनी नामनेचो डेनमार्की साहित्यीक गिऑर ब्रांडेस हांचो प्रभाव ताचेर आशिल्लो.१८७०-८० ह्या काळांत तो बायलांचे हक्क,लैंगिक अडचणी,राजकीय स्वातंत्र्य सारक्या समाजीक प्रश्नांचेर साहित्यनिर्मिती करूंक लागलो.ओपचारीक धर्मसंस्थेआड आपली जिणेविशींची नदर ताणें ‘रिदाक्तरेन’(१८७४), ‘एन फालीत’(१८७५),कॉंगेन (१८७७),’ओव्हे एव्हने’(भाग-१ १८८३, भाग-२ १८९५) ह्या नाटकांवरवीं तशेंच द हेरिटेज ऑफ द कुर्टस (१८८४)आनी ‘गॉड्स वे’ (१८८९) हे कादंबरीवरवीं उकती केली जाचेखातीर ताका भरपूर टिका सोंसची पडली. १८८०-९० ह्या काळांत ताणें वैयक्तिक नितीमत्तेक खरपणान तेंको दिलो.दलीत अल्पसंख्यांक आनी संवसारीक शांतताय हांचेखातीर ताणें जायते यत्न केल्यात.१९०३ वर्सा ताका साहित्याचो नोबॅल पुरस्कार दिवन भोवमान केलो. -कों.वि.सं.मं.


ब्यूईसां,फेर्दीना एदवार: (जल्म: २० डिसेंबर १८४१,पॅरीस; मरण:१६ फेब्रुवारी १९३२,त्यलॉय सेंतॅंत्वान वाझे). फ्रेंच शिक्षणतज्ञ. मुळाव्या शिक्षणाचो संघटक आनी संवसारीक शांततायेच्या नोबॅल पुरस्काराचो सहमानकरी.ताचो जल्म एका मध्यमवर्गीय कुटुंबांत जालो.पदवी मेळयतकच ताणें शिक्षकी वेवसायांत प्रवेश केलो.पूण तिस-या नेपोलियनाकडेन एकनिश्ठ रावपाचो सोपूत ताणें न्हयकारलो,देखून ताका नोकरी सोडची पडली.फुडें ताणें नशाटेल (स्वित्झर्लंड) शारांत अध्यापकाची नोकरी धरली(१८६६).

जिनिवाचे पयले शातंताय परिशदेक तो हाजीर आसलो (१८६७).तातूंत युनायटेड स्टेट्स ऑफ युरोप असो एक संघ आसचो,हें मत ताणें मांडलें.तिस-या नेपोलियनाचेर हार पडटकच फ्रांसांत तिसरें प्रजासत्ताक स्थापन जालें(१८७१).तेन्ना तो फ्रांसाक परतलो आनी