जल्मतकच अकीक नांवाचो यज्ञाभाशेन प्रकार मुल्लागेर वचून करतात.तांचे हेर आचार मुसलमानांसारकेच आसतात.गुजरातांत जाफरी बोहरांची वसती व्हड प्रमाणांत आसा.जाफर शिराजी नांवाच्या मनशान तांकां सुन्नी पंथाची दिक्षा दिली,म्हणून तांकां हें नांव मेळ्ळें.जाफरी बोहरा हे दाऊदी बोहरांपरस मातशे वेगळे आसून, मेनन आनी सुन्नी मुसलमानांकडेन तांचें खूब सारकेपण आसा.ते धर्मीक वृत्तीचे आसून तांच्यो बायलेय कुराण वाचतात.१७८९ वर्सा अलिया हे उपशाखेंतल्यान फुटून नागोशी नांवाची दुसरी उपशाखा तयार जाली.सुरतेच्या एका बोहरान इ.स.च्या १६ व्या शेंकड्यांत एक मुल्ला अरबस्थानांत धाडलो आनी ताणें थंयच्या लोकांक ह्या पंथाची दिक्षा दिली. तांचोच हे वंशज, तांच्या मुल्लाच्या बिझाई हे उपाधीवयल्यान तांकां ‘बिझाई बोहोरी’ अशेंय नांव मेळ्ळें.सुलेमान नांवाच्या अरबस्थानांतल्या मुल्लाक तांणी आपलो मुखेल नेमलो म्हणून तांकां ‘सुलेमानी’हें नांव मेळ्ळें.दाउदी बोहरा आनी सुलेमानी बोहरा हांचेमदीं चडसो फरक ना. पूण तांचेभितर लग्नां जायनात.
सुन्नी बोहरा: हे लोक धर्मीक वृत्तीचे आसून,नेमान नमाज पढतात.पीरजादा हो तांचो आध्यात्मीक गुरु.हे आयज लेगीत हिंदूंच्यो कांय चालीरिती पाळटात.लग्नापयलीं दोन तीन दीस,वासुदेवाच्या नांवान,दोन तरांच्यो दाळी शिजोवन तांचे पदार्थ सगळ्यांक वांट्टात.चडशे सगळे सुन्नी बोहरा जमीनदार आनी शेतकात आसात.सगळे बोहरा लोक मडीं पुरतात.
‘हिबती’ वा ‘हिप्तीया’ ही उज्जैनची आनी महदी बागवाला ही नागपूरची,अशो गौण उपशाखाय आसात. -कों.वि.सं.मं.
बोहाडा: एक नृत्यनाट्य.हें महाराष्ट्रांतल्या नासिक आनी खानदेश ह्या वाठारांनी प्रचलीत आसा.चैत्र म्हयन्यासावन आशाढ मेरेन म्हळ्यार शेताच्या कामाच्या दिसांनी हें नृत्यनाट्य करतात.मनोरंजना खातीर आशिल्ल्या ह्या नृत्यनाट्याची तयारी बोहाड्याची कार्यावळ सुरू जावंचे पयलीं दोन-दोन म्हयने चालू आसता.
ह्या नृत्यनाट्याचेर प्रसंग रामायण,महाभारत हांचेर आदारीत आशिल्ल्यान ह्या नृत्यनाट्यांत काम करपी कलाकारांक रावण,कुंभकर्ण,विभीषण, राम, कृष्ण,भीम,अर्जून,मारूती ह्या देव-दैत्यांचे हावभाव,तांच्या हालचालींचो बारीक साणीन अभ्यास करचो पडटा.हें एक नृत्यनाट्य आशिल्ल्यान हातूंत नाचाक चड प्राधान्य आसता.ह्या नाचांत मोनजातीचें,राक्षसांचें,देवांचें नृत्य वेगवेगळे तरेन दाखोवपाखातीर नटाक कसून काम करचें पडटा.बोहाड्यांतली कथा पौराणिक आसली तरी काळाप्रमाण तिचेभितर बदल जायत आसात.वैज,बाळंतीण,बोहारीण,राजकीय फुडारी ह्या विंगड विंगड मनशांचीं संवगां ह्या बोहाडांत करतात.
ह्या नृत्याखातीर कागदाचें मुखें तयार करतात.देवांचें मुखें शांत सात्विक भाव दाखोवपी जाल्यार,दैत्यांचें मुखें रागीट भिरांकूळ आसता.गणपती,सरस्वती,शंकर,खंडोबा ह्या देवांखातीर हुंदीर,मोर,नंदी,घोडो अशीं वाहनां तयार करतात.हांचीं तोंडां कागदाचीं आसतात.पूण आंगां मात लोखणी पत्र्याचीं आसतात.फटीक एक मनीस रावंक शकता येद्या आकाराचो बुराक दवरतात.
मुखेल कार्यावळ सुरू जावंचे कांय दीस पयलीं गांवंतले कांय जाण्टे लोक बोहाड्यांत काम करपी लोकांची परिक्षाघेतात.चड करून तांच्या नाचपाची तयारी पळयतात.महादेवाची भुमिका करपी नटाक नंदीभाशेन आनी सरस्वतीचें सवंग करपी मनशाक पुरो जायनासतना वरांचीं वरां नाचूंक जमपाक जाय.तशेंच,त्या त्या नटाक,ते ते मोनजातीचो आवाज काडपाक येवंक जाय. हे परिक्षेंत जे पास जातात तांकांच बोहाडांत वांटो घेवंक मेळटा.
बोहाडाच्या दिसा नटांक नाचपाखातीर सुवात आंखून दितात.दोनूय वटांनी प्रेक्षक बसतात.रातीच्या वेळार चूड पेटयतात आनी त्या उजवाडांत बोहाडा खेळ सुरू जाता.पयलीं सुत्रधार नमन करता उपरांत संबळ आनी पिपाण्या हांच्या तालाचेर विदुशक उडयो मारता.ते उपरांत भालदार चोपदार गणप्तीच्या येवपाविशीं ललकारी दितात.फाटोफाट हुंदराचेर बशिल्लो गणपती नाचत नाचत मुखार येता.गणपती वतकच सरस्वती येता. नाचत आनी आशिर्वाद दिवन परत वता.इतलें जातकच बोहाडाचें मुखेल कथानक सुरू जाता आनी तें पाँच राती चलता.हातूंत एकेच खेपेक दोनशें-दोनशें नट वांटो घेतात. -कों.वि.सं.मं.
बौध्द धर्म: गौतम बुध्द हाणें स्थापीत केल्लो धर्म. करुणा,मनीसपण आनी समानताय ह्या तत्त्वांक बौध्द धर्माक चड म्हत्व दिलां.बुध्दाची जल्मभूंय लुंबिनी (नेपाळ),गौतमाक बोधी प्राप्त जाल्ली सुवात बौध्दगया (बिहार) आनी बुध्दाक निर्वाण मेळिल्ली सुवात कुसीनगर (उत्तर प्रदेश), ह्या तिनूय क्षेत्रांक पवित्र भुंयो म्हणून बौध्द धर्मांत चड म्हत्व मेळ्ळां.सुरवेक उत्तर भारतांत बौध्द धर्म ल्हान ल्हान चळवळींतल्यान सुरू जालो.उपरांत सम्राट अशोक आनी हेर राज्यकर्त्यांच्या फाटबळान तो उत्तर भारतांत आनी मध्य भारतांत पातळ्ळो.मुखार भारतीय राजकर्त्यांच्याच आदारान तो तिबेट,श्रीलंका,सिरीया इजिप्त, चीन,जपान,कोरिया,विएतनाम,ब्रह्मदेश (मियानमार) आनी हेर अस्तंत देशांनी पावलो.इ.स.आठव्या शेंकड्यासावन भारतांत बौध्द धर्माक देंवती कळा लागली.
गौतम बुध्दाचो जल्म इ.स.प.५६७ च्या सुमाराक जालो.ताचें वैयक्तीक नांव सिध्दार्थ.ताचो बापूय शुध्दोदन हो शाक्य कुळाचो राजा
