Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/144

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

उणी जाताली. ह्यो सगळ्यो उडचणी येवंच्यो न्हय म्हणून चली जल्माक येनाफुडें तिका मारताले. एक तर आवय आपले जाल्ले चलयेक आपलें दूद दिना आसली, ना जाल्यार दूद दितना थानांक अफूभाशेन पदार्थ लायताली. कांय खेपे हाचेपरस भयानक अशो पद्दती वापरताले. रणजीत सिंग हाचो पूत महाराज दलिप सिंग हाणें म्हळां, तो ल्हान आसतना ताच्या भयणींक जल्मनाफुडें साकांत घालून न्हंयेंत शेंवटून उडयिल्ल्याचें ताणें स्वताच्या दोळ्यांनी पळयलें.

इ.स. 1789 ही बालहत्येची चाल उजवाडाक आयली. बनारस प्रांतांतल्या 'राजकुमार' आनी 'राजबन्सी' ह्या दोन राजपूत जमातींनी ही पद्दत आशिल्ली. इ.स 1795 आनी इ.स. 1804 च्या कायद्यांनी 'बालहत्या' म्हळ्यार खून अशें जाहीर करून लेगीत ही पद्दत चालूच आशिल्ली.कच्छ आनी गुजरातांतल्या जडेस राजपुतां भितरूय ही पद्दत आशिल्ली. एक लाख पंचवीस हजार जडेस कुटुंबांतल्या सुमार वीस हजार चलयांक दर वर्सा जल्मले बरोबर मारताले अशें म्हणटात.जयपूर आनी जोधपूरांतल्या राठोड राजपूतांभितर तशेंच जाट आनी मेवटींभितरूय बालहत्त्येची चाल आशिल्ली.

भारतीय दंडसंहितेंतल्या कलम 315 आनी 316 प्रमाण जो मनीस भुरगें जल्मुचेपयलीं, कसलेंय अशें कृत्य करता जाका लागून भुरगें जितें जल्मुपाक आडखळ जातली वा जल्मल्यार तें मरतलें आनी अशे तरेचें कृत्य आवयचो जीव वाटावपाचे भावनेन केल्लें नासल्यार तो बेकायदेशीर गर्भपाताचो गुन्यांव थरता. अशा गुन्यांवकाराक चडांत चड धा वर्सां ख्यास्त वा दंड वा दोनूय ख्यास्ती फर्मायतात. हालचाल करपी गर्भस्थ भुरग्याक मारल्यार ताका धा वर्सां खास्त वा दंड फर्मायतात. आवय, बापूय हांचेभितरल्या कोणेंय बारा वर्सांसकयल्या भुरग्याक सोडल्यार ताका सात वर्सां खास्त वा दंड वा दोनूय खास्ती दितात आनी त्या भुरग्याक मरण आयल्यार तो गुन्यांवकारी खुनी थरता. कायद्याचे नदरेन पळयल्यार भारतीय दंड संहितेन जाण्टो मनीस, नेण्टो मनीस आनी भुरगें हांचे हत्येंत फरक करूंक ना. गर्भांतल्यान भायर आयिल्ल्या जित्या-जिव्या भुरग्याक मारल्यार तो खून थरता. आधुनिक काळांत, कुटुंब येवजणीचें म्हत्व मतींत घेवन काय देशांनी आपखोशयेन केल्ल्या गर्भपाताक कायद्यान मान्यताय दिल्या.

पूरक नोंदःगर्भपात.

-कों.वि.सं.मं.

बाली नाचःइंडोनेशियांतल्या बाली जुंव्यावयल्या लोकांचे दीसपट्टे जिणेंत म्हत्वाची सुवात मेळयल्लो एक नाच. ह्या लोकांमदीं जल्म, लग्न, मरण ह्या सारक्या घडणुकांवेळार तशेंच देवळांतले धर्मीक उत्सव, गांवांतल्यो जात्रा आदी भौशीक कार्यां वेळार रातभर नाच सादर करपाची प्रथा आसा. आख्यायिकेप्रमाण बाली नाचाचो उगम उंद्र देवाकडेन संबंदीत आसा. तरी बाली नाचांत हिंदू संस्कृतायेचो प्रभाव कांय प्रमाणांत दिसता. पुर्विल्ल्या धर्मविधींतल्यान ह्या नाचाचो उगम जालो. हेविशीं तज्ञांचें एकदम आसा. ह्या लोकनाचांत वांटो घेवपी नर्तक हे चडशे शेतकामती वर्गांतले आसतात. हे लोक प्रशिक्षण वा वेवसायीक नर्तक नासुनूय तांची नाचपाची कला तोखणाय करपासारकी आसता.

बाली नाचांतल्यान रामायण, महाभारत आदी महावाव्यांची आयिल्ल्या देवदेवतांच्यो आनी वीर पुरसांच्यो कथा अभीनीत करतात. ह्या नृत्यनाट्यांतल्या हिंदू अप्सरांबदला 'दोहरी'(बालीनीज देवता) ह्यो नायक अर्जुनावांगडा नाच करतात. बाली नाचाचे मुखेल चार प्रकार अशें आसात. लेगाँग, जानगर,सांघयांग आनी केतजाक.

लेगाँग:जायत्या शतमानांसावन चलत आयिल्लो हो नामनेचो आनी ओडलायणो नाचाचो प्रकार. दोन चलयो भांगराची झांक आशिल्लो भेस करून, फुलांनी सजयल्ले मुकूट घालून आनी हातांत आयणे घेवन हो नाच करतात. ह्या नाचांत मुकाभिनय आनी गतिमान हालचालींक म्हत्व आसता.हो नाच चालू आसतना दालांग(सुत्रधार) नाचाच्या दर एका आविश्काराचेर उलोवप करतात. ह्या नाचांत मुकाभिनय आनी गतिमान हालचालींक म्हत्व आसता. 'जोगेद'(Djoged)हो लेगाँगाचोच एक आर्विल्लो प्रकार. हातूंत एक चली लेगाँग नाच करता आनी पळोवप्यांमदले तरणाटे आखाड्यांत येवन तातूंत वांटो घेतात.

जानगर:(Djanger) ह्या नाचांत चल्यांच्यो दोन रांको एकामेकांमुखार बसतात. चलयो चौखणाच्यो उरिल्ल्यो दोन रांको पूर्ण करतात. हातूंत कोरस स्वरांत पदांच्यो ओळी म्हणून, बशिल्ल्या जाग्यावयल्यानच हावभाव करतात. प्रत्यक्ष नाच चौखणाचे भितल्लेवटेन आसता. नाचाची सुरवात करप्याक दाग अशें म्हणटात.