Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/944

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

नारीको देतूश (१६८०-१७५४), आलेक्सी पीराँ (१६८९-१७७३) आनी शार्ल पालीसो द माँत्‌न्वा (१७३०-१८१४) हे तिगय सुखात्मिकाकार. पूण प्येअर कार्ले द शांब्लँ द मारीव्हो (१६८८-१७६३) आनी प्येअर बोमार्शे (१७३२-९९) हे दोगय मात व्हड सुखात्मिकाकार जावन आसात.

आलँ रनेल ल साझ (१६६८-१७४७), प्येअर कार्ले द शांब्लँ द मारिव्हो आनी आंत्वान – फ्रांस्वा लाबे प्रेव्हो हे हया शेंकड्यांतले म्हत्वाचे कादंबरीकार. झाक आंरी बेरनारदँ द सँ प्येअर (१७३७-१८१४). प्येअर शॉदेरलो द लाक्लो (१७४१-१८०३) सारकिल्ले आनीकय जायते कांदबरीकार ह्या शेंकड्य़ांत जावन गेले. आंदे मारी द शेन्ये (१७६२-९४) हो ह्या शेंकड्यांत सर्वश्रेश्ठ कवी म्हणून वळखतात.

ह्या शेंकड्यांतल्या आत्मचरित्रात्मक बरपाक आयज म्हत्वाचें इतिहासीक स्वरूप फावो जाल्लें आसा. अशा बरपांत रुसोचें ‘लें फाँफेस्याँ (१७८९-८८, इं. शी. कन्‌फेशन्स) आनी द्यूक ‘द सँ सीमाँ’ (१६७५-१७५५) हांचो आस्पाव जाता.

एकुणिसाव्या शेंकड्यांत तीन मुखेल साहित्तीक प्रवाह दिसून येतात: स्वच्छंदतावाद, वास्तववाद आनी प्रतीकवाद. मादाम द स्ताल (१७६६-१८१७) हे लेखिकेक स्वच्छंदतावादाची अग्रदूत मानतात. पूण शातोब्रीआं (१७६८-१८४८) हो खरो स्वच्छंदतावादाचो जनक. ‘आताला’ (१८०१) आनी ‘रने’ (१८०२) ह्यो ताच्यो कादंबर्यो८ त्या नदरेन उल्लेखनीय आसात. तशेंच लामार्तीन व्हिक्टर ह्यूगो, आल्फ्रेद व्हिक्तॉर द व्हीन्यी आनी आल्फ्रेद द म्युसे हे कांय स्वच्छंदतावादी. म्युसे आनी हेर स्वच्छंदतावादी कवींच्या अतिरेकी भावविवेशते विरुद्धची प्रतिक्रिया म्हणून ‘ल पार्नास’ ह्या नांवांचो साहित्य संप्रदाय अस्तित्वांत आयलो. लकाँत द लील (१८१८-९४) हो ह्या संप्रदायाचो फुडारी. रने फ्रांस्वा आर्मा स्युली – प्युदॉम (१८३९-१९०७), होसो मारी आ द हेरेदिया (१८४२-१९०५), फ्रांस्वा कोपे (१८४२-१९०८), लेआँ द्यर्कस (१८३८-१९१२). ल्वी मेनार (१८२२-१९०१) हांचो आस्पाव ह्या संप्रदायाच्या हेर कवींनी जाता. लकाँत द लील हाच्या कवितेंत प्रारनॅसिअन संप्रदायाचीं खाशेलेपणां दिसून येतात.

फ्रेंच प्रतीकवाद ही चड करून काव्य क्षेत्रांतली चळवळ. पॉल व्हर्लेअन (१८४४-९६) आणी स्तेफान मालार्मे (१८४२-९८) हे फ्रेंच प्रतीकवादाचे मुखेल प्रतिनिधी. अर्त्युर रँबोचो (१८५४*९१) प्रतीकवाद्यांचेर सगळ्यांत चड प्रभाव पडलो. एकुणीस वर्साचो आसतनाच ह्या कवीन फ्रान्साचो व्हड कवी म्हण नामना मेळयली.

फ्रेंच साहित्यांतलो वस्तववाद हो चडसो कादंबर्‍यांतल्यान प्रकट जालो. स्तँदालच्यो कादंबर्योच ह्यो मानशास्त्रीय वास्तववादाच्यो देखी आसात अशें म्हण्टात. ऑनोरे द बाल्झॅक (१७९९-१८५०), एमिल ओझ्ये (१८२०-८९), आलेकसांद्र द्युमाचा (१८०२-७०) सारकिल्ले जायते कादंबरीकार जावन गेले. झॉर्झ सांद ही एकुणिसाव्या शेंकड्यांतली एक व्हड लेखिका. फ्रांसांत प्रदेशीक कादंबर्‍यांची सुरवात तिणेंच केली. रॉमॅ रॉलां (१८६६-१९४४) हाणें ‘झां ख्रितॉफ’ (१० खंड, १९०४-१२) हे कादंबरींत एका प्रतिभाशाली जर्मन संगीतकारच्या जिविताचें चित्रण आनी ताच्या आदारान आपल्या जिविताविशींचें तत्वज्ञान परगटायलां.

रॉलां हाका १९१५ वर्साचें साहित्याचें नोबॅल पारितोशीक फाव जालां. आंद्रे झीद हाणें ‘ल मॉरालिस्त’, ‘ला पोर्त एत्र्वात’, ‘ले फोमॉनॅय्यर’ ह्यो कादंबर्योे बरयल्यो. समलींगी संभोगाचें समर्थन करपी कॉरीदाँ (१९२४) हो ताचो ग्रंथ खूब गाजलो. १९४७ वर्सा झीदाक साहित्याचें नोबॅल पारितोशिक फाव जालें. प्रतीकवादी काव्याचो वारसो आल्बेअर सामँ (१८५८-१९००) आंरी द रेन्ये (१८६४-१९३६), एमील व्हरहारेन (१९५५-१९१६) आनी मॉरिस माटरलिंक (१८६२-१९४९) ह्या कवींनी स्वतंत्रपणान फुडें चलयलो. आन्ना दा नॉआय़ (१८७६-१९३३) ही स्वच्छंदतावादी वृत्तीची भावकवयित्री. माक्स झाकॉब (१८७६-१९४४) हाच्या ‘कॉर्न आ दे’ ह्या गद्यकाव्यसंग्रहाचेर अतिवस्तववादी लेखन प्रवृत्तीचो प्रभाव दिसता. ब्लेअझ सांद्रार, गीयोम आपॉलिनेर (१८८०-१९१८), झॉर्झ द्यूआमेल (१८८४-१९६६), शार्ल व्हील्द्राक (१८८९ - ? ) आनी रने आर्क्रोस (१८८१ - ? ) हे कांय कवी ह्या शेंकड्यांत जावन गेले.

फ्रेंच रंगभुयेंक ह्या काळांत नवचैतन्य दिवपाचें श्रेय आंद्रे आंत्वानाक (१८५८-१९४३) वता. निसर्गवादाचो वारसो फुडें चलोवपी उल्लेखनीय नाटककार म्हणजे झ्युल रनार (१८३४-१९१०), ऑक्ताव्ह मीर्बो (१८५०-१९१७), एमील फाब्र (१८७०-१९५५), झॉर्झ द पॉर्तोरीश (१८४९-१९३०), आंरी बाताय (१८७२-१९२२) आनी आंरी बेर्न स्तेन (१८७६-१९५३), झाँ झॉरेअसा (१८५९-१९१४) हो फ्रँच विचारवंत मानवतावादी समाज वादाचो पुरस्कर्तो आशिल्लो.

माटरलिंकाचीं ‘पेलेआस ए मेलीझाँद’ (१८९२) आनी ‘ल्वोझो ब्ल’ (१९०९ इं. शी. द. ब्लूबर्ड) ही दोन नाटकां प्रतीकवादी साहित्याचे उत्कृश्ट नमुने मानतात. ह्या नाटकाचेर आदारिल्ली द्ब्यूसीची संगीतिका खूब गाजली. माटरलिंकाक १९११ वर्सा साहित्याचें नोबॅल पारितोशीक फाव जालें.

पयल्या म्हाझुजाउपरांत कालखंडांत काव्याच्या मळार दोन वेगवेगळ्या पूण समांतर अशो साहित्यप्रवृत्ती विकसीत जाल्ल्यो दिसतात. एकवटेन पॉल व्हालेरीचो (१८७१-१९४५) सौंदर्य शास्त्राचो अभ्यास आणी संशोधन, तर दुसरे वटेन आंद्रे ब्रताँ (१८९६-१९६६) आनी ताच्या वांगड्यांची स्थापन केल्लो अतिवास्तववाद आनी ताका अनुसरून केल्ले साहित्यांतले प्रयोग. कांय कवी मात अतिवास्तववादाच्या प्रभावापसून अलिप्त रावले. हातूंत लेआं-पॉल फार्ग (१८७६-१९४७), झ्युल स्युपेरव्ह्मेल (१८८४-१९६०), प्येअर रेव्हॅर्दी (१८८९-१९६०) आनी प्येअरझां जुव्ह (१८८७ - ? ), हांचो आस्पाव जाता.

१९६० चो नोबॅल पारितोशीक विजेता सँ – जॉन पॅर्स (१८८७-१९७५) हो व्हालेरी आनी क्लोदेल हांच्या उपरांतचो व्हड फ्रेंच कवी. हाचे कांय खास अशे कवितासंग्रह म्हणजे आनाबाम्ह (१९२४, इ. भा. आनाबासिस १९६०), व्हाँ (१९४६, इं. भा. विंड्स १९५३), आमॅर (१९५७, इं. शी. सीमार्कस) आनी क्रोनीक (१९६०) पॅर्सच्या काव्याक महाकाव्याची भव्यता आसा.

झ्युल रॉमँन आपल्या ‘ले झॉम द बॉन व्हॉलाँते’ (१९३२-४७, इं. शी. मेन ऑफ गुडविल) ह्या नांवान वळखुपांत येवपी २७ कादंबर्‍याच्या समूहांतल्यान १९०८-३३ ह्या कालखंडांतल्या फ्रेंच जिवीत आनी विचार हांचें चित्रण केल्लें आसा. रॉझे मारतँ द्यू गारच्या ‘ले तीबो’ (१९२२-४०) ह्या सात कादंबर्‍यांच्या मालिकेंत, तीबो घराब्यांत जावपी स्थित्यंतरांच्या चित्रणाच्या आदारान त्या काळच्या समाजांत ह्या घडामोडींचें दर्शन जाता. मारतँ द्यू गाराक १९३७ वर्सा साहित्याचें नोबॅल पारितोशक