हे संस्थेचे व्हड ग्रंथालय आसून तातूंत सुमार 20 हजारांवयर देशी – विदेशी ग्रंथ आसात. जाल्यार चित्रपट संग्राहालयांत वेंचीक देशी विदेशी चलचित्रां, विद्यार्थ्यानी तयार केल्लीं चलचित्रां आनी शिक्षणीक स्वरुपाचे लघुपट आदींचे संग्रह आसात. ह्या संग्रहांत ध्वनिफितां आनी दृकश्राव्यफितां आसात.
आंतामेरन हे संस्थेंतल्यान जायते कलावंत आनी तंत्रज्ञ तयार जाल्यात. तातूंत चलचित्र- दिग्दर्शकांमदीं मणी कौल, कुमार सहानी, सुभाश घई, चलचित्रकरणांत के.के. महाजन, सुदर्शन नाग, नदीम खान, अभिनयांत शत्रुघ्न सिन्हा, जया भादुरी, असरानी, रामेश्र्वरी, शबाना अझमी, ध्वनी मुद्रणांत नरेंद्र सिंग, कुलदीप सूद, संपादनांत अरुण देसाई, व्ही.पी. गाडगीळ आदी उल्लेख करपासारके आसात. -कों.वि.सं.मं.
फिशर, एन्सर्ट: ( जल्म: 10 नोव्हेंबर 1918, म्युनीक – जर्मनी)
जर्मन रसायनशास्त्रज्ञ. ताचो जल्म म्युनीकाक जालो. दुसऱ्या म्हझुजाच्या काळांत तो सैन्यांत आशिल्लो. कांय काळ तो झूजाबंदीय आशिल्लो. देखून ताच्या शिक्षणांत मदीं- मदीं खंड पडलो. 1952 त ताणें म्युनीक तंत्रीक विद्यापीठाची पी.एच.डी मेळयलीं. थंयच 1954त तो व्याख्यातो जालो आनी 1957 सावन प्राध्यापक म्हणून काम करुंक लागलो. तशेंच 1959 सावन तो म्युनिकांतल्या अकार्बनी रसायनशास्त्र संस्थेचो संचालक आसा.
दोन बॅंझीन वलयांनी क्रोमियमाचो अणू आस्पाविल्लें डायबॅंझीन क्रोमीयम वा बिसबॅंझीन क्रोमीयम हें सांयुग फिशर हाणें तयार केलें. 1951त तयार केल्ल्या फॅरोसीन ह्या संयुगांत दोन सायक्लोपॅंटाडायन वलयांनी लोखणाचो अणू आस्पावता, हे ताणें क्ष- किरणावरवीं स्फटिकाचें नीरीक्षण करुन सिध्द केलें. तशेंच फॅरोसिनासारखी कितलीशींच संयुगां तयार केलीं.
ताणें कार्बनी धातू संयुगांविशीं म्हत्वाचें संशोधन केलां. अशेच तरेचे संशोधन जिऑफ्री विल्किन्सन हाणेंय स्वतंत्रपणान केल्लें आसून ह्या संशोधन कार्याखातीर ह्या दोगांकूय 1973 वर्साचो रसायनशास्त्राचो नॉबेल पुरस्कार वांटून दिलो. दागांयच्या ह्या संशोधनाक लागून संक्रमणी (transitive) धातूंपसून तयार जावपी कार्बनधातू संयुगांच्या मळार खूब म्हत्वाची भर पडली आनी संक्रमणी धातुरसायनशास्त्र हो रसायनशास्त्रचो एक नवोच फांटो तयार जालो.
गटिंगेत अकॅडेमी ऑफ सायन्सीसचें रसायनशास्त्राचें इनाम ताका 1957त फावो जाल्लें. 1959त ताका आल्फ्रेट – स्टॉक यादस्तीक पदक फावो जाल्लें. कितल्याश्याच विद्यापीठांनी ताका डॉक्टरेट आनी डी.एससी ह्यो भोवमानाच्यो पदव्यो भेटयल्यात. Advanced Inorganic Chemistry: A comprehensive Text आनी Metal Complex (खंड1) हीं पुस्तकां ताणें बरयल्यात.
-कों.वि.सं.मं.
फिशर, एमील हेरमान : (जल्मः 9 ऑक्टोबर 1852, आयस्किर्ख- जर्मनी, मरणः 15 जुलय 1919 बर्लीन).
नामनेचो जर्मन रसायनशास्त्रज्ञ. ताचे मुळावें शिक्षण खाजगी रितीन आनी उपरांत व्हेट्सालार आनी बॉनाक जालें. 1871त, ताणें बॉन विद्यापीठांत प्रवेश मेळयलो. थंय ताका आउगुस्त फॉन केकुले हाचें मार्गदर्शन मेळ्ळें. 1872त, तो स्ट्रॅसबर्गाक गेलो आनी आडोल्फ फॉन बेयर हाच्या मार्गदर्शनासकयल संशोधन करुन 1847त ताणें डॉक्टरेट मेळयलीं. ते उपरांत बेयर हाचेवांगडा तो म्युनिकाक गेलो आनी थंय 1878त तो व्याख्यातो आनी 1879त सहाय्यक प्राध्यापक जालो. उपरांत 1822त एर्लांगेनाक 1885त वुर्टसबर्गाक आनी 1892त बर्लीनाक तो रसायनशास्त्राचो प्राध्यापक म्हणून गेलो. पयल्या म्हझुजा वेळार जर्मनींतल्या रसायनीक द्रव्यांच्या उत्पादनाचें देवस्थापन ताचेकडेन सोंपयल्लें.
किटोन्स (ketones) आनी आल्डिहायड्स (aldehydes) ह्या वार्गांचे लाक्षणीक विक्रियाकार (reagent) म्हणून प्रसिध्द आशिल्लें फिनील हायड्रझीन हें संयुग ताणें पयलीं तयार केलें. ताचो उपेग करुन ताणें कितल्याश्याच कार्बोहायड्रेटांच्यो संरचना निश्चित केल्यो. ताणें ग्लुकोझ, फ्रुक्टोझ, मॅनोझ आनी सॉबोर्झ ह्या शर्करांचें संश्र्लेशण केलें आनी तांच्यो संरचना थरयल्यो.
मोनजातीचे कुडांत आसपी युरीक आम्ल, झॅंथीन, हायपोझॅंथीन अडेनीन, ग्वानीन आनी वनस्पती सृश्टींतल्या कॅफीन,थिओब्रोमीन आनी थिओफायलीन ह्या संयुगांच्या विक्रीयांचे ताणें संश्र्लेश्ण केलें आनी तांचे एकमेकांमदलें संबंद सिध्द केले. ताणें सोदून काडिल्ल्या कितल्याश्याच संश्र्लेश्ण प्रक्रियांचो उपेग वखदां निर्माती वेवसायांत जाला. ताणें एन्झायमांच्या विक्रियांचोय अभ्यास केल्लो. अमिनो आम्लांच्या एस्टरांच्या दोन रेणूंपसून डायपेप्टायडा आनी कितल्याश्याच रेणूपसून पॉलीपॅप्टायडा ताणें तयार केलीं. चीनी टॅनीनाचें संघटन ताणें थारायलें आनी ह्या वर्गाच्या संयुगांच्या संरचनांचें स्वरुप सांगलें.
वेगवेळ्या शर्करा आनी प्युरीनां हांच्या संश्र्लेशणाविंशीं म्हत्वाचें प्रायोगीक कार्य केल्लेखातीर ताका 1902त रसायनशास्त्राचो नोबॅल पुरस्कार फावो जालो. 1890त ताका डेव्ही पदक मेळिल्लें. ताच्या संशोधनात्मक बरपावळीचे वट्ट व्हडलें खंड उजवाडाक आयल्यात.
-कों.वि.सं.मं.
फिशर, हान्स : ( जल्म : 27 जुलय 1881, हखस्ट- फ्रॅंकफुर्ट, मरणः 31 मार्च 1945, म्युनीक) नामनेचो जर्मन जीवरसायनशास्त्रज्ञ. ताचें शिक्षण लोझॅन, म्युनिक आनी मारबुर्ख विद्यापीठांनी जालें. 1904त, ताणें मारबुर्ख विद्यापीठाची पी.एच.डी पदवी मेळयलीं. वैजकीशास्त्राचो अब्यास करुन 1908त ताणें म्युनीक विद्यापीठाची एम.डी. पदवी मेळयली. कांय दीस वैजकी वेवसाय करतकच ताणें बर्लिनांत एमील फिशर हाच्या मार्गदर्सनाखाला एक वर्स रसायनशास्त्राचो प्राध्यापक म्हणून ताची नेमणूक जाली. 1918त तो व्हिएन्ना विद्यापीठांत गेलो आनी 1921त म्युनिकांतल्या टॅक्निकल युनिवर्सीटींत कार्बनी रसायनशास्त्राचो प्राध्यापक आनी ‘इन्सिट्यूट ऑफ ऑरगॅनीक कॅमीस्ट्री’ हे संस्थेचो संचालकूय जालो. वनस्पतींत आसपी हरितद्रव्य (Chlorophyll) ह्या रंगद्रव्याची संरचना
