Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/871

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

1969त राबात (मोरोक्को) इस्लामी परिशदेक तो भारताचो प्रतिनिधी म्हणून हजर रावलो.

1774 वसाचे राश्ट्रपतीपदाचे वेंचणुकेंत इंदीरा गांधीच्या फुडडारपणाखाला कॉंग्रेसीचे वतीन फक्रुद्दीन भोवमतान वेंचून आयलो. 24 ऑगस्ट 1974 ह्या दिसा ताणें राश्ट्रपतीपदाचीं सुत्रां हातांत घेतलीं. राश्ट्रपती आसतना ताणें इंग्लंड, जर्मनी, बल्गेरीया, हंगेरी फ्रांस, इटली, इजीप्त, सोविएत रशीया, श्रीलंका, इराण ह्या देशांक भेट दिली. ताणें खूबशा राश्ट्रीय आनी आंतरराश्ट्रीय समित्यांचेर काम केलें.

मलेशिया दौऱ्यार आसतना राबाताक अकस्मात ताची प्रकृती इबाडिल्ल्यान ताका दिल्लीक हाडलो आनी काळजाच्या आताकात ताका दिल्लीक मरण आयलें. इंदीरा गांधीच्या फुडारपणाखाला आशिल्लें कॉंग्रेसीकडेन तो एकनिश्ठ रावलो.

-कों.वि.सं.मं.

फटे, नामदेव शांतू : (जल्म 25 फेब्रुवारी 1932 मर्वळें. सोलापूर)

सुटकेझुजारी. तो जनसंघाचो वांगडी आशिल्लो. 15 ऑगस्ट 1955 ह्या दिसा गोंयचे शिमेर सत्याग्रहांत ताणें वाटो घेतिल्लो. 12 ऑगस्ट 1987 दिसा महाराश्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.

-कों.वि.सं.मं.

फडकी : (Alum) एक रंग नाशिल्लो वा धवो स्फटीक घट्ट पदार्थ. फडकी म्हळ्यार दोन धातू आशिल्लें 'सल्फेट' (double metal sulphate) . फडकेचें सूत्र XY(SO) 12HO हातूंत X म्हळ्यार एक संयुजी धातूचो 'कॅटायन' (Cation) आनी Y म्हळ्यार त्रिसंयुजी धातूचो 'कॅटायन' फडकेंत म्हळ्यार सोडियम, पॉटेशियम, अमोनिया, सिझीयम, रुपे, रुबिडियम, थॅलियम, हायड्रॅझीन, हायड्रॉक्सील अमायन, कांय कार्बनी अमायनां वी लिथीयम हे सारके एक संयुजी कॅटायन आनी Y म्हळ्यार अॅल्युमिनीयम, लोखण, क्रोमियम, मॅंगनीझ, कोबाल्ट, गॅलियम, टिटॅनियम, वॅनेडियम, इरिडीयम, ऱ्होडियम, इंडीयम हे त्रिसंयुजी कॅटायन आसूं येतात. पोटॅश फडकेचें सूत्र KAL(SO) 12HO अशें बरयतात.

3000 ते 4000 वर्सांसावन मनशाक फडकी खबर आसुंये अशे पुरावे मेळटात. पुर्विल्ल्या ईजिप्तांत ओअॅसिसचें भोंवतणीं सैमीक स्वरुपांतली फडकी मेळटाली. फडकी न्वळ करपाचें गिन्यान थंयच्या लोकांक खबर आशिल्लें. भारतांतल्या लोकांक पुर्विल्ल्या काळासावन फडकेचो उपेग कपडे रंगोवपाक जाता हें खबर आशिल्लें. ते कपड्याचेर रंग घट्ट बसोवपाखातीर फडकेचो उपेग करताले. अशे उल्लेख पुर्विल्ल्या संस्कृत ग्रंथानी मेळटात. वराहमिहीर हाणें सव्या शेंकड्यांत, फडकी कपड्यांचेर रंग घट्ट करपाक उपकारता असो उल्लेख केला. भारतांत पयलीं चीनांतल्यान फडकी हाडटाले तशेंच सौराश्ट्रांतूय ती तयार करतालें. 1460 च्या अदमासाक जॉन डी कास्ट्रो हाणें कॉन्स्टॅंटिनोपलांत फडकी कशी तयार करतात हे विशी खबर काडून तेप्रमाण इटलींत टोल्फा नगरांत अॅलुनायटासावन फडकी तयार करपाक सुरवात केली. अजुनूय हीच पद्दत वापरतात. 1600 वर्साच्या अदमासाक इंग्लंडांत, एका फुसफुशीत फातरासावन फडकी तयार करपाक लागलें. 1845 वर्सा ती अॅल्युमिनीयम आशिल्लो एके तरेचो फातर वापरुन तायर करपाक लागलें. उपरांत तरेतरेच्यो फडक्यो तयार जावंक लागल्यो. भारतांत बंगालांतली 'बंगाल कॅमिकल अॅण्ड फर्मास्युटिकल वर्क्स ऑफ इंडीया' दिसाक सुमार पंदरी टन फडकी तयार करता. ही फडकी मध्यप्रदेशांतल्यान हाडिल्ल्या बॉक्सायट ह्या खनिजापसून तयार करतात.

उत्पादन 1) अॅल्युनायट- अॅल्युनायट आनी पातळ सल्फ्युरीक अॅसीड तापोवन गळटात आनी अॅल्युनायट घोळिल्ल्या नितळ सल्फ्युरीक अॅसिडांत पोटॅशियम सल्फेट भरसून आटयतात. उपरांत फडेचो स्फटीक (Crystals) तयार जातात.

2) बॉक्सायटापसून - बॉक्सायट बारीक पिठो करुन सल्फ्युरीक अॅसिडांत घोळयतात आनी तातूंत पोटॅशियम सल्फेट भरसून आटयतकच फडकेचे स्फटीक तयार जातात.

3) पायरायट्स शेलापसून - पायरायट शेलाक (Pirite Shale) अॅलम शेल अशेंय म्हणटात. पायरायट शेल हलृवेंत तापयतकच फॅर्रस सल्फेट (Ferrous Sulphate) आनी अॅल्युमिनयम सल्फेट तयार जातात. हातूंतलें फॅर्रस सल्फेट काडून तातूंत पोटॅशियम सल्फेट घालून आटयतकच फडकेचे स्फटीक तयार जातात.

फडकेचे गूणधर्म- पोटॅश फडकी रुचीन गोडशी, आडूक आनी आंबट आसता. तिका रंग आनी वास नासता. ती घट्ट, धवे कवचेभाशेन, अश्टकोनी घनाकार स्फटिकाभाशेन वा धवो पिठो कशी आसता. सगळ्या फडक्यांभितर ही पोटेश फडकी म्हत्वाची. ही उदकांत विरगळटा आनी तें उदक आम्लबी acidic जाता. तापयतकच उदक आटून फडकी फुटता. फुलयल्ली फडकी उदकांत सवकासायेन विरगळटा. ही फडकी आल्कोलांत विरघळना. फडकी घालतकच प्रथिनांचे (Proteins) गुठले जातात तशेंच फडकेक लागून उदकांत आशिल्लें बारीक बारीक कण- एक जावन तांचेय गुठले जातात.

उपेग- पोटॅश फडकी चड करुन उदकांत निवळावंक वापरतात. कपड्याचेर रंग घट्ट धरपाखातीर, चामडें कमोवपाखातीर, फस्कां तशेंच कागद उद्देगांत फडकी वापरतात. घाय पेखपाखातीर तशेंच हड्ड्यांचे दुखपाखातीर फडकी उदकांत घोळोवन घोंट घेतात. तेच भसेन रसायनां, वखदां, शाबू, उजो पालोवपाचीं रसायनां तयार करप, हातूंत वापरतात. आमोनियम फडकेचो उपेग पोटॅश फडकेभाशेनूच करतात. सोडियम फडकी बेंकींग- पावडरांत वापरतात.

-प्रा. प्रेमानंद गो फडते

फडके, नारायण सातीराम : (जल्मः 4 ऑगस्ट 1904, कर्जत, मरणः 22 ऑक्टोबर 1978, पुणें) नामनेचो मराठी कादंबरीकार, कथाकार, लधंनिबंधाचो आद्य प्रवर्तक आनी साहित्य समिक्षक. ताचो बापूय वेदान्ची आशिल्लो आनी ताणें अभ्यासपूर्ण असो 'वेदानतनिदर्शन' हो ग्रंथ बरयल्लो. नारायणान आपलें मुळावें शिक्षण नासीक, सोलापूर आनी पुण्याक पुराय केलं. माध्यामीक शिक्षण पुण्याच्या नूतन मराठी विद्यालयांत जाल्यार म्हविद्यालयीन शिक्षण फर्ग्यूसन कॉलेजींत घेतलें. 1917त तो एम.ए. जालो. 1916त ताका न्यू पूना कॉलेजींत प्राध्यापक म्हणून काम मेळ्ळें. मदीं ताणें कांय तेंप 'केंसरी' आनी 'मराठा' दिसाळ्यांखातीर उपसंपादन म्हणून काम