Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/764

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

जाली.ह्या ताच्या वावराक लागून ताका १९५७ वर्साचो संवसारीक शांततायेचो नोबॅल पुरस्कार मेळ्ळो.

१९५८त तो लिबरल पक्षाचो फुडारी जालो.पीअर्सनान ह्या पक्षाची विस्तटिल्ली घडी परत बसयली आनी १९६२ च्या सार्वत्रीक वेचणुकेंत ह्या पक्षाक २६५ तले १८ जागे मेळ्ळे.पूण ह्या वेळार ताका शासन घडोवपाची संद मेळ्ळी ना.पूण १९६३च जॉन डीफिन बेकराचें सरकार बरखास्त जावन परत वेंचणुको जाल्यो आनी पीअर्सनाक चड जागे मेळून तो प्रधानमंत्री जालो.ताचे हे कारकिर्दींत ताका सुमार पांच वर्सां जायत्या अडचणींक तोंड दिवंचें पडलें.तरी सगळे प्रस्न तामें शांततायेन आनी विचारपुर्वक हाताळ्ळे.क्यीबॅकची भूमीका ताणें आयकली आनी सत्तावादाच्या संघीय सहकार्याचें सूत्र थारायलें.द्विभाशीक आनी द्विसंस्कृती हांचो अभ्यास करपाखातीर एख रॉयल आयोग नेमलो.ताणें समाजकल्याण येवजण्यो आंखल्यो.ह्याच काळांत खास अशा राश्ट्रीय संबंद घट केले.

१९६५त ताणें सार्वत्रीक वेंचणुको जाहीर केल्यो.पूण हे खेपे ताका फावो तें येस मेळ्ळेंना.निमाणें १९६८त ताणें आपूण जावन राजकारणांतल्यान निवृत्ती घेतली.कांय काळान ताची संवसारीक बॅंकेच्या परकीय आदाराचो अभ्यास करपी समीतीचेर न्मणूक जाली.१९६३-६८ ह्या काळांत प्रधानमंत्री आसतना ताणें संवसारीक शांततायेचो मध्यस्त म्हणून म्हत्वाचें काम केलें.१९६९त कार्लटन विद्यापिठाचो तो कुलपती आशिल्लो.ऑक्सफर्ड विद्यापिठांत सन्माननीय अधिकारी जावपाचो मान ताका मेळिल्लो.जायत्या विद्यापिठांनी ताका सन्माननीय पदव्यो दिल्ल्यो.तशेंच १९६५त ताका फॅमिली ऑफ मॅन अवॉर्ड मेळिल्लो.

ताका लेखनाची तेचपरी वाचनाची आवड आशिल्ली.ताणें स्फूट आनी ग्रंथांवरवीं भरपूर प्रमाणांत लिखाण केलां.ताचीं डॅमॉक्रसी इन द वर्ल्ड,पॉलिटिक्स (१९५५),द फोर फेसिस ऑफ पीस (१९६४) हीं कांय नामनेचीं पुस्तकां.तेभायर ताची डिप्लोमसी इन द न्युक्लीअर एज (१९५९),पीस इन द फॅमिली ऑफ मॅन (१९६८),द क्रायसिस ऑफ डॅवलपमॅण्ट (१९७०) हीं कांय उल्लेख करपासारकीं पुस्तकां.

-कों. वि. सं. मं.

पींडदान:मड्याक वा पितरांक उद्देशून सवादांच्या पिठाचो वा शिताचो गुळो करून दितात,ताका पींड म्हणटात.निरूक्त (३.४) आनी लाट्यायन श्रौतसूत्र (२.१०:४) हातूंत पींड शब्दाची व्याख्या केल्या ती अशी-

'परस्परसंश्लेषाद्विभागं परित्यज्यासङघाततां प्राप्तमननं पिण्ड:'

अर्थ-विभक्तपण सोडून एकमेकांत एकजीव जाल्ले अन्नाचे कण म्हळ्यार पींड.

श्राध्दाच्या वेळार पितरांच्या नांवाचो आनी गांवाचो उच्चार करून जें पींड जितात ताका पींडदान म्हणटात.

मनीस मेले उपरांत मेल्लो जीव वर्सभर मड्याचें अमस्थेंतूच रावता.हे अवस्थेंत ताका खूब त्रास जातात.तातूंतल्यान ताची सुटका जावंची म्हणून संपिंडी श्राध्दां सांगल्यांत.

मेल्ल्या मनशाचें शरीर लासले उपरांत मेल्लो जीव अतिवाहिक नांवाचें एक सुक्ष्म शरीर धारण करता.ह्या अतिवाहिक शरिराक शीं,वोत,पावस,तान,भूक हांचो खूब त्रास जाता.हे अवस्थेंतल्यान ताका मेकळो करपाखातीर पुराणांनी पींडदानाची वेवस्था केल्ली आसा.

मेल्ल्या पितरांची पुजा,श्राध्द करप हो धर्माचोच एक वांटो.सगळ्या धर्मांनी ही चाल आसा.

मेल्ल्या पितरांक सद्गती मेळची,ताका लागून वंशाची कीर्त वाडची,जे कोण पितर पितृलोकांत पावनासतना भूतयोनींत वचून वंशाक बाधा करता आसत जाल्यार ते भूतयोनींतल्यान तांकां मुक्त करपाखातीर पितृपुजा पींडदान सांगलां.पुजेंत श्राध्दपाकाचो निवेद्य दाखोवन नमस्कार करचो.उपरांत पींडांचें उद्वासन करून विर्सजन करचें.पींडविसर्जनाविशीं कांय मतां आसात तीं अशीं-

पींड उदकांत वा उज्यांत सोडचे वा ब्राह्मणाक,गायेक ना जाल्यार बोकडाक द्वचे वा रोयणी म्हऱ्यांत उडोवचे.कांय जाणांच्या मतान पयलो पींड कर्त्यान आनी दुसरो पींड ताचे बायलेन खावंचो आनी तिसरो पींड उदकांत उडोवंचो.तीर्थश्राध्दांतलो पींड तिर्थांत सोडचो.

औरस पूत हो पींडदानाचो अधिकारी.तो ना जाल्यार नातू वा पण्टू हांकां पींडदान करपाचो अधिकार आसा अशें हेमाद्रीचें मत आसा.

आपल्या पुर्वजांचें स्मरण करप,तांच्या बऱ्या गुणांची तुस्त करप आनी ते गूण आपणावपाचो यत्न करपाखातीर पितृपुजा श्राध्दां सांगल्यांत. पूरक नोंद: पितर,श्राध्द

-वासुदेव वझ

पीकदाणी:तोंडांतलो खावंच्या पानांचो रोस (तांबूल) उडोवपाखातीर वापरांत आशिल्लें आयदन.हाका पिकदाणी,पिकदानी,पिकधरी,पिकपात्र आशींय नांवां आसात.हें आयदन धातूपसून करतात.ताचें तोंड रूंद आनी पसरट आसून सकयलो भाग वाटकुळो आनी बसको आसता.तांबुलावरीच घोंट उडोवपाक ह्या आयदनाचो उपेग करतात.वात्स्यायनान आपल्या कामसुत्रांत नागरिकांचे न्हिदपाकुडींत खंयच्यो वस्तू आसच्यो हें सांगतना पीकदामयेचो उल्लेख केला.तशेंच पीकदाणी माणकांची आशिल्ली आनी ती विश्र्वकर्म्याकडल्यान भीमराजाक मेळिल्ली अशें नैषधीय चरितांत म्हळां.

आदल्या तेंपार जांवयाक भेट म्हणून ज्यो जायत्यो वस्तू दिताले तातूंत पीकदाणी आसताली.पान खावपाची पद्दत पातळ जाल्ल्यान वा पद्दतींत बदल जाल्ल्यान पिकदाणीचो वापर सामको उणो जाला.

-कों. वि. सं. मं.

पीतांबरदास:(अठरावें शतमान).नामनेचो ओडियी कवी.ताचो जल्म ओरिसांत एका ब्राह्मण कुटुंबांत जालो.ताच्या जिविताविशींची निश्र्चीत म्हायती खंयच मेळना.ओरिसांतलें पुराणीक साहित्य निर्माण करपी कवीं मदलो पीतांबरदास हो एक नामनेचो कवी.ताका संस्कृताची खोलायेन जाण आशिल्ली.'नृसिंहपुराण' हो एकूच ग्रंथ ताणें बरयल्लो आसलो,तरी ताका लागुनूच तो अज्रंवर जालो.१७६१त ताणें बो ग्रंथ बरोवपाक सुरवात केल्ली,अशें ह्या ग्रंथांतल्या भितरल्या पुराव्यांवयल्यान दिसता.नृसिंहपुराण ही ताची स्वतंत्र रचना.तो संस्कृत भाशेंतलो एक