पुताक मेळटात.बायल लग्नाउपरांत घोवा घरा वता.तिचे अधिकार तिच्या घोवाच्या अधिकारांचेर आदारीत आसतात.तिचो घोव कुटुंबाचो मुखेली आसत जाल्यार तिचे अधिकार आनी मान कुटुंबांतल्या हेर बायलांपरस चड आसता.हे तरेचीं कुटुंबपद्दत कांय आडवाद सोडले तर संसारभर कार्यरत आसा.
पुर्विल्ल्या रोमी प्रजासत्ताकांचे सुर्वेक पितृसत्ताक कुटुंबपद्दत ही चड प्रभावी आशिल्ली.कुटुंबांतल्या चल्या-चलयांचें लग्न थारोवप,पुराय संपत्तचेर आपलो मालकी हक्क दवरून हेरांची गरज पडटा तशी वेवस्था करप,तांचो वावर तांकां वांटून दिवप,तशेंच वेळ आयल्यार कुटुंबांतल्या कांय मनशांक विकपाचे अधिकार ताका आसताले.हे पद्दतीक अमर्याद पितृसत्ताक अशें म्हणटात.अरबांच्या पंगडांत अशीच अमर्याद पितृस्त्ता आशिल्ली.पूण भारतांत पितृसत्ता ही मर्यादीत स्वरूपाची आशिल्ली.कुटुंबाच्या मुखेल्यान सकसलेंय वायट कृत्य केल्यार,ताच्या भावांक वा बायलेक ताका जाप विचारपाचे सगळे हक्क जाल्लीं वा जावंक नाशिल्लां भुरगीं तांचीं नातरां अशें विस्तारीत कुटुंब पिळग्यांच्यो पिळग्यो चलत आयिल्लें.अर्थीक,सामाजीक,राजकीय आनी धर्मीक घटक म्हणून हें कुटुंब वावुरतालें.आयज लेगीत सुदारिल्ल्या मनीस समाजांत पितृस्त्ताक पद्दत आसा,पूण बापायचे अधिकार आतां खूब मर्यादीत जाल्ले आसात.
ऋगवेदांत बायलांकूय दादल्या इतलोच मान आनी हक्क आशिल्ले अशें साबारकडेन मह्ळां.वेगवेगळ्या कार्यांनी ती आपल्या घरकाराक पालव दिताली.घरवेवसायांत तिचोच वांटो चड आसतालो.पूण कांय कार्यां अशीं आशिल्लीं जांकां लागून बायलांक त्या कार्यांसावन पयस दवरिल्लीं.देखीक-झुजामळार जुस्मानावांगडा झुजपाचें कर्तव्य दादल्यांचेंच आशिल्लें.हातूंत बायलांनी वांटो घेतलो जाल्यार वंशूच काबार जावपाचो भंय आशिल्लो.झुज हे म्हत्वाचे घडणुकेक लागून उपरांत समाजांत दादल्यांचें व्हडपण निर्माण जालें.कुटुंबाचो वंश चलोवपाखतीर बायलांची जतनाय घेवप भोवगरजेचें आशिल्ल्यान बायलांचो वावर मर्यादीत उरलो आनी तिचेर साबार बंधनां आयलीं.मनू,वात्सायन हाणींय बायलांचे अधिकार मर्यादीत दवरून पितृप्रधान कुटुंबवेवस्था उखलून धरली.मध्ययुगांत लेगीत साबार समाजांमदीं पितृप्रधान कुटुंबवेवस्था चालींत आशिल्ली.सगळी सत्ता कुटुंबमुखेल्याच्या (दादलो) हातांत आशिल्ली.बायल आनी भुरगीं हांचेर ताची अमर्याद सत्ता आशिल्ली.ह्या काळांत बायलांचो दर्जो साप्प सकयल्या पांवड्यार आशिल्लो.बायलांक स्वत:ची मालमत्ता नासताली.तिचेर कितलेय अन्याय जाले जाल्यार तिका जाप मागपाक हक्क नाशिल्लो.दादल्याक ताचे मर्जेप्रमाण लग्नाचें नातें मोडप शक्य आशिल्लें.दुसरे खेपे लग्नूय जावपाक जातालें.बायलांक मात हे हक्क नाशिल्ले.बायलांक सुर्वेक बापायचेर,उपरांत घोवाचेर आनी निमण्या दिसांनी आपल्या पुताचेर आदारून रावचें पडटालें.कांय समाजांनी आज लेगीत दादल्याचे मान्यतायेखेरीज बायलांक घराभायर सरूंक मेळना.
अस्तंत कुटुंबपद्दतीचो विचार करतना वेगवेगळ्या काळांनी ती साबार प्राकारांत बदलत गेल्ली दिश्टी पडटा.बायबलांत वर्णन केल्ले पितृसत्ताक कुटुंबपद्दतींत बायलांक समाजांत दादल्यापरस उणो दर्जो आशिल्लो.दादले साबार बायलांकडेन लग्न जावंक शकताले.पुर्विल्ल्या रोमा कुटुंबांत बापायकडेन सगळे अधिकार आसताले.स्वातच्या भुरग्यांक लेगीत जिवेशीं मारपाचे ताका अधिकार आशिल्ले.भुरग्याक पोसपाची,तांकां शिक्षण दिवपाची आनी हेर सगळी जापसालदारकी बापायची आसाताली.लाग्नाउपरांत लेगीत भुरगीं बापायच्या घरा रावतालीं.मध्ययुगाच्या शेवटाक रोमांत दादल्यांची सत्ता उणी जायत गेली,पूण बायलांक समाजांत उंचेली सुवात केन्नाच मेळ्ळिना.
उद्देगीक क्रांतीउपरांत पारंपारीक वेवसाय उणे जायत गेले,तशें कुटुंबसंस्थेचेर ताचे परिणाम जावन कुटुंबाची विभागणी जायत गेली.आधुनिकीकरण,उद्देगीकरण,शारांतली जीण,बायलांची बदलपी समाजीक सुवात,असल्या गजालींक लागून कुटुंबांत दादल्यांची सत्ता मर्यादीत जाल्या आनी बायलांचे सत्तेंत वाड जाल्या.पूण कुटुंबांत (केंद्रक आनी रासवळ) अधिसत्ता ही दादल्यांकडेनूच उरल्या.मालमत्तेचो वारस,घराब्याचें नांव दादल्याच्या वंशाकडल्यानूच चालींत उरलां.अर्थवेवस्था,राजकारण,धर्मीक आनी समाजीक जीण हांचेर पितृस्त्ताक कुटुंबपद्दतीचो प्रभाव पडिल्लो आसा.
-कों. वं. सं. मं.
पूरक नोंद:मातृसत्ताक कुटुंबपद्दत.
पियानो:पियानो हें एक तंतूवाद्य,पुराय इटालियन नांव 'पियानोफोर्ते'.पियानो म्हळ्यार मोव आनी फोर्ते म्हळ्यार मोटो.पियानोवरवीं दोनूय तरांचे (कोमल आनी तार स्वर) निर्माण जातात,तें ह्या नांवावयल्यान प्रतीत जाता.हातरट्ट्यो,स्वरतारो आनी तांचेर आघात करून नाद निर्माण करपी ल्हान तुतये हे ह्या वाद्याचे मुखेल घटक.ल्हान-व्हड स्वर निर्माण करप,स्वरघुमारो लांबोवप आनी थांबोवप (स्वर नियंत्रण करप) ह्या वाद्यान करूं येतो.ह्या खाशेलपणाक लागून अस्तंत संगीत संवसारांत हें वाद्य खूब लोकप्रिय जालें.
अस्तंती पायप ऑर्गन (Pipe organ) आनी भारतीय पेटी-वाद्य हांचें पियानोकडेन बरेंच साम्य दिसता.स्वरमंडळाची निर्मिती,वाजोवपाची पद्दत आनी एकंदर मांडावळ ह्या वाद्यांमदीं सारकी दिसता.तशेंच,आधुनीक इलॅक्ट्रीक ऑर्गन हें वाद्यूय पियानोच्या स्वर निर्मिती तंत्राचेर आदारून आसा.
१७११त बार्तोलोमेओ क्रिस्ताफोरी ह्या इटालियन वाद्यकारान 'ग्राव्हिचेंबालो कोल पिआनो ए फोर्ते' ह्या नांवाचें आयच्या 'ग्रॅंड पियानो' भाशेन हातपट्ट्यांचें आनी मूळ रूप 'डलसिमर क्लॅव्हिकॉर्ड' आनी 'हार्पसिकॉर्ड' ह्या तंतूवाद्यांत मेळटा.ताचे उपरांत जर्मनींतूय सिल्बेरमान ह्या वाद्यकारान तातूंत सुदारणा केली.इंग्लडांत १७६० च्या सुमाराक त्झुम्पे आनी ब्रॉडवुड हाणें 'स्क्केअर' हो ल्हान चवकोनी पियानो तयार केलो.तशेंच हॉकिन्झ आनी वॉरनम हाणीं 'अपरायट' वा 'कॉटेज' हो उबो आनी घरगुती पियानो उपेगांत हाडलो.पयलो अमेरिकन पियानो फिलाडॅल्फियांत जे.बेहरनटन हाणें १७७५त तयार केलो आनी रोखडोच सगळे तंत्रीक नदरेन आनी संगिताचे नदरेन उदरगतीक पाविल्ले देस वेपारीक नदरेन पियानो तयार करपाक लागले आनी हे वाद्य संवसारांतल्या फुडारिल्ल्या लोकांमदीं खुबूच नांवाजतें जालें.
ह्या वेळार भारत आनी गोंय ब्रिटीश आनी पुर्तुगेजाच्या सत्तेखाला
