(तायखिळो).केन्नाकेन्नाय दलांय संयुक्त पानांवरी पिच्छाकृती,खंडीत आसतात (गुलमोहर).अशा संयुक्त पानांक द्विगुण पिच्छाकृती म्हणटात आनी दलाच्या विभागून आयिल्ल्या भागाक दलक म्हणटात.पानांची विभागणी दोन फावट आयिल्ली आसता.म्हसकाच्या पानांची हे पध्दतीन तीन फावट विभागणी जाल्ली आसता.देखून दलकय परत पिच्छाकृती विभागल्लो आसता.देखून म्हसकाचें संयुक्त पान त्रिगुण पिच्छाकृती आसता.हस्ताकृती संयुक्त पानांक दलाचे संखेवयल्यान द्विदली,त्रिदली,चतुर्दली,पंचदली अशें म्हणटात.
पानांची खोडावयली रचणूक ताच्या कार्याचे नदरेन फाव तितलोच प्रकाश मेळोवपी अशी आसता.हातूंत खाशेलेतरेन अशे दरेक पेरार एक (आंबो,वड);दोन (रूई,पेर) वा चड (कण्हेर) पानां आसून चड करून ती एकमेकांचेर न येतलीं अशीं दोन,तीन,चार वा चड उबे रांगेत आसतात.हे मांडावळीक 'पर्णविन्यास' म्हणटात.पानाच्या देंठाचो तळभाग जंय खोडाक सांधील्लो आसता त्या बिंदूक 'निवेशन' म्हणटात.पान हें खांदयेर वा वायवीय हवेंतल्या (खोडार)आसल्यार 'स्कंधोद्भव' म्हणटात.जमनीभरवण आसल्यार समक्षिप्त येवपी पानाक मूलज (देखीक-गाजर,बीट,घायपात,मुळो) म्हणटात.कांय पानां एक दोन म्हयन्यांपुरतींच उरतात आनी उपरांत सगळीं एकदम गळून पडटात तांकां 'पतिष्णू' म्हणटात.(देखीक-पंगरो),ज्या झाडांची पानां सहसा गळून वचनात वा जांकां चड आयुश्य आसता तांकां 'चिरहरित' म्हणटात.
पानाचो पृश्ठभाग चडांत चड उजवाड मेळोवपाचे नदरेन अशे तरेन झाडाचेर आदारिल्ले आसतात जेवरवीं खोड वा खांदयेक तो काटकोनांत उरता.पानांची एक वट उजवाडाकडेन आनी दुसरी वट जमनीकडे वळिल्ली आसता.
ताका लागून तांचे संरचनेत आनी भायल्या स्वरूपांत ताच्यो दोनय बाजू फरक दाखयतात.कांय पातीं खोडाक समांतर उबीं रावन खर उजवाडाचे उबे किरण धारांचेर घेतात.अशें केल्ल्यान तांच्या दोनय वटांनी कसलोच फरक उरना.हांकां 'समद्विपृश्ठी' म्हणटात.
सादारणपणान पानांचे जरी खोशेले आकार आसले तरी केन्ना कान्नाय एकाच झाडाक वेगवेगळ्या प्रकाराचीं पानां आसू येता.हातूंत दोन प्रकार आसात.झाडाचो कांय भाग उदकांत आनी भाग हवेंत वाडल्यार,हवेंतल्या आनी उदकांतल्या पानांच्या पात्यांतलें संरचनेत फरक दाखयतात.हाका विषमपर्णत्व म्हणटात.पूण केन्ना केन्नाय हवेंत वाडपी खोडारचेरय वेगवेगळ्या स्वरूपाचीं पानां दिसून येतात.कांय वेळार खोडावयलीं सुरवेक आयल्लीं पानां उपरांत आयिल्ल्या पानांपरस वेगळीं आसूं येतात (पणस).
पानांचें खाशेलपणपानां जरी पाचवीचार आसलीं तरी अन्ननिर्मिती भायर हेर कार्यांचे नदरेन ताच्या रंगरूपांत फरक आसूं येता.पानांचे वेगवेगळे भाग प्रतानरूप जातात.प्रतान हें स्पर्शग्राही आनी सुतावरी उपांग आसता.उदक वा अन्नाचो सांठो केल्ल्यान पानां मासाळ जातात.कंदांतली शल्कपर्णां उदक साठोवपाक,कांय अपिवनस्पतीचीं पानां कचरो साठोवपाक वा उदक धवरून दवरून तें सवकासायेन शोशण करून घेवपाक मदत करतात.उदकांत बुडून वाडपी कांय जलवनस्पतीचीं पानां प्रत्यक्ष उदक आनी लवणां शोशून घेतात.प्रकाशसंश्र्लेशण ही झाडांतली अन्ननिर्मितीची मोलादीक प्रक्रिया पाचवी पानां सदांच करतात.हातूंत खोड,सपक्ष देंठ,वृमपर्णां,उपपर्णां,छदमडलां आनी संदलां हांचोय म्हत्वाचो वांटो आसता.उपपर्णां,शल्कपर्णां हीं कोरकांक राखण दितात.पानां आनी उपपर्णां हीं हांच्या रुपांतरान तयार जाल्ले काटेय झाडाक राखण दितात.छदां आनी छदमंडलांल कळयांची राखण करतात.
कांय वनस्पतीचीं पानांजमनीर तोडून उडयल्या उपरांत ताचेपसून नवीं झाडां तयार जातात.जायत्या फुलोऱ्यांचें आकर्षणाचें साधन छंदा वा छंदमंडला आसतात.हे आकर्शीत जाल्ले जीव परागण घडोवन हाडटात.आनी नवी वनस्पत निर्माण करपाक आदार दितात.
झाडाच्या खुबशा कार्यांत पानांचो आदार जातात आसलो तरी णुखेलपणान अन्ननिर्मिती खातीर जावपी पानाचो उपेग चड म्हत्वाचो.कारण सगळेच प्राणी प्रत्यक्ष आनी अप्रत्यक्षपणान अन्नाखातीर वनस्पतीचेर अवलंबून आसता.खासा ती वनस्पतीय त्या अन्नाचेर वाडटा आनी आपलें जिवीत कार्य चलयता आनी मूळ,खोड,पानां,फळां आनी बिजां हातूंत साठयल्ल्या अन्नाचेरय प्राणिसृश्टी जगता.
मनशांक पानांचो उपेग जाता तो असो-अन्नाखातीर जायत्या पालेभाज्याचो वापर करतात.देखीक -मुळो,तांबडी-धवी भाजी,मेथी ,पालक,आळूं,वाळची,कांद्यापात,तायखिळो,म्हसंग.रांदपाखातीर वापरांत येवपी मसाल्यांत तमालपत्र,कोथमार,पानओंवो,पुदिना आदी पानां वासाखातीर वापरांत येतात.च्या ह्या पेयाखातीर त्या झाडाचीं तन्नी पानां खुटून काडटात.वखदांतय जायत्या वनस्पतीचीं पानां वापरांत आसात.देखीक-अडुळसो,गंजन,किरायतें घोसवेल,कडुलिंबू,नागवेल आदी.हाचेभायर धागे आनी दोरयांखातीर घायपात,अनस,मॅनिला केळ,हांचोय वापर जाता.मरवा,दवणो,सब्जा,पुदिना आदीचीं पानां वासाळ द्रव्यां खातीर जाल्यार पोरसांत सोबायेखातीर वेगवेगळे प्रकारचे नेचे (सोबेचीं झाडां),क्रोटॉन,अॅरेलिया,कॅलॅडियम,कोडियम,पाम,ड्रॅसिना,नागीन,डिफेनबेकिया,पॅनॅक्स हीं झाडां लायतात.आयणे (पंखे) सान्नी/झाडू,शेंदऱ्यो हाचेखातीर ल्हवो,शिंदी,माड,ताड,खाजूर आदीच्या
