Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/712

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

पाखो तयार जाल्लो आसा. बलुचिस्तानांतले बलुची आनी ब्राहुई जमाती, सिंध मुखेल पारंपारीक सामाजीक गट पाकिस्तानांत आसात. देशाच्या संविधाना प्रमाण पाकिस्तान राश्ट्र इस्लाम धर्मीय. देशांतले सुमार ९७% लोक मुसलमान. तातूंतले चडशे सुनी पंथाचे आसून, शिया पंथाचे लोक खूब उण्या प्रमाणांत आसात. सिंध प्रदेशांत शिया पंथाचो प्रभाव चड आसा. ह्या पंथाखेरीज देशांत कांय प्रमाणांत अहमदिया, इस्मायली ह्या पंथाचेय ह्यो गजाली परंपरीक धर्मीक पद्दतीन जातात. मोलवी, मौलाना, इमाम, मुल्ला हे धर्ममुखेली आसून तांचो समाजजिणेचेर आनी राजकारणांत व्हड प्रभाव उरता. शिक्षण - पाकिस्तानांतली शिक्षण पद्धत तीन थरांनी विभागिल्ली आसा. मुळावें शिक्षण पिरायेच्या पांचव्या वससिावन सुरू जाता. उपरांत माध्यमिक शिक्षणाचो तेंप सात वस जाल्यार म्हाविद्यालयीन शिक्षणाचो तेंप तीन वसचिो आसता. देशांत २२ विद्यापिठां आसात. मिशनरी शिक्षण संस्थांखेरीज, पाकिस्तानांतल्या सगळ्या शिक्षण संस्थांचे राश्ट्रीयीकरण जाल्ले आसा. मुळावें शिक्षण फुकट आसून लेगीत हांगा साक्षरतायेचे प्रमाण फकत ३५% इतलें आसा (१९९२), भाशा आनी साहित्य - उर्दू ही पाकिस्तानाची राश्ट्रीय भास जाल्यार इंग्लीश भाशेचो शासकीय भास म्हणून वापर जाता. वेगवेगळ्या प्रांतातले सिंधी लोक सिंधी, पंजाबी लोक पंजाबी, ब्राहुई लोक ब्राहुई आनी पठाण पुश्तू भास उलयतात. पाकिस्तान राश्ट्र अस्तित्वांत आयले उपरांत उर्दू स्थापणूक केल्या. मुहंमद इकबालाचो पाकिस्तानाचो राश्ट्रीय कवी म्हणून उल्लेख जाता. शौकत थानवी, मजीद लाहोरी आनी अहमद शाह बुखारी हे विनोदकार आनी निबंदकार लेखक म्हणून प्रसिद्ध आसात. हसन जाता. काव्यगायनाच्यो वाचनाच्यो (मुशाहिरे) कार्यावळी देशांत चड लोकप्रिय आसात. हाजीफ जालंधरीन बरयल्ले ‘शाहनामा - ई - इस्लाम' हें म्हाकाव्य आसून, तें साबार खंडांनी विभागिल्ले आसा. पुश्तू साहित्याची सिंधी उदबी मंडळाची स्थापणूक केल्या. कलाकुसर - प्राचीन सिंधु संस्कृतायेचे दर्शन दिवपी मोहें-जो-दाडो आनी हडप्पा ह्या खणून काडिल्ल्या नगरांचो पाकिस्तानांत आस्पाव दिश्टी पडटा. लाहोराचो किल्लो, मशिदी आनी कबरी ह्यो मोगल शैलीचेर कलावस्तू पळोवपाक मेळटात. लाहोर शारांत आशिल्लया सेंट्रल म्युझीयमांतूय वेगवेगळ्यो प्राचिन आनी मध्ययुगीन कलावस्तू पळोवपाक मेळटात. पाकिस्तानी लोकांक चित्रकलेची आनी मुर्तीकलेची खूब आवड आसा. अब्दूल रहमान चुगताई हो हालींच्या तेंपावयलो प्रसिद्ध कवी. (9 о О कोंकणी विश्वकोश : २ आदारिल्ले गझल आनी कव्वाली हे सुगम संगिताचे प्रकार चड लोकप्रिय कांय वाठारांनी लग्न सुवाळ्याक बायलां लुड़ी आनी घुमारा हे नाच करतात. धातूकाम, लांकडी शिल्प, हस्तीदंत शिल्प, विणकाम आनी आनी हॉकी हे देशांतले लोकांरूचीचे खेळ आसून, देशान ह्या खेळांनी आंतरराश्ट्रीय नामना मेळयल्या. टॅनीस आनी सॉकेट खेळूय देशांत लोकप्रिय आसात. म्हत्वाचीं थळां - कराची, लाहोर, ल्यालपूर, हैदराबाद, रावळपिंडी, इस्लामाबाद हीं देशांतलीं मुखेल शारां. कराची हें देशांतलें सगळ्यांत वस्तू, कवचेचें सामान, नळे, एनार्मेलाच्यो वस्तू आनी उंटाचे कातीचेर केश्वल्या नक्षी कामाखातीर प्रसिद्ध आसा. - श्री. माणिकराव गावणेकार - कों. वि. सं. मं. पाखो-१ : दर वसा पावसाच्या सुमाराक फुलझाडांच्या पोरसांनी दिसपी वेगवेगळ्या रंगांचो आनी पाखांचेर तरेकवार नक्षी आशिल्लो जीव. ह्या फुलावयल्यान त्या फुलाचेर मेकळेपणान उडटना ते आमकां दिसतात. रंगीत आनी ओडलायणीं पांखां हें तांचे खाशेलपण. हे जीव लेपिडॉप्टेंरा गणांतले. ह्याच गणांत पिसोळ्यांचोय आस्पाव जाता. लेपिडॉप्टेंरा हो जिवांचो एक व्हड गण. पुर्विल्लया शास्त्रज्ञांनी ह्या गणांची दोन उपगणांनी विभागणी केली. तातूंतलो होपॅलोसेर हो पयलो उपगण आनी हेटेरोसेरा हो दुसरो. न्होपॅलोसेरांत पाखे आनी हेटेरोसेरांत पिसोळ्यांचो आस्पाव जाता. ते उपरांत भायल्या आकाराचेर, शरीराचे वर्गीकरणां केलीं. हाचेप्रमाण लेपिडॉप्टराचे झ्युग्लॉप्टेंरा मोनोट्रायसीया आनी डायट्रायसीया अशे तीन उपगण जातात. सर्वसादारणपणान ह्या तिनूय उपगणांनी मेळून १७ अधिकुलांनी पिसोळ्यांची विभागणी जाता. हेस्पेरिआयडीया ह्या अधिकुलांत ‘स्किपर्स' ह्या पाख्या कडेन लागींचो संबंद आसपी जिवाचो जाल्यार पॅपिलिओनॉयडीया ह्या अधिकुलांत पाख्यांची रातचीं भोवतात आनी दिसाचीं विसव घेतात. ती आपल्यो शृंगिका (सांध्यांचे बेगीन जायनात. अशे तीन भाग जातात. तकली ल्हान आनी वाटकुळी आसता. तकलेच्या