Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/677

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

त्या विकाराक परिणाम अशें म्हणटात. देकीक – दुदापसून धंयाची उत्पती. जेन्ना कारणापसून उत्पन्न जाल्ले कार्य वास्तव आसात तेन्ना ताका परिणाम अशें म्हणटात. दुदापसून धंय जाता. ते धंय म्हळ्यारूच खरी वस्तू आसात. दुदापसून ताचो आकार, रूप आनी फळ हीं वेगळी आसतात. परिणामवाद आपणावन सांख्यांनी दृश्य जगत हें सत्य मानिल्लें आसा. हाचे उरफाटे हे जग म्हळ्यार वास्तव नासून आभास आसा अशें मानतात. ह्या सिध्दान्ताक ताणें विवर्तवाद अशें नांव दिल्लें आसा. – कों. वि. सं. मं.

परिभास : खंयच्या शब्दाक (आशयाक) संदर्भयुक्त, शास्त्रीय तसोच सामकेतीक अर्थ दिल्लो नवो शब्द वा थरयल्ली चिन्नां. सर्वसादारपणान वेव्हारांत घोळपी शब्द, केन्नाकेन्ना आशप पुरायपणान आनी फावो तसो उकतो करपाक परिभाशेचें आयोजन करप जाता. शास्त्रीय विशयांत आनी नव्य विज्ञानांत अशें परिभाशेची चड गरज लागता. कारण रूढ आशिल्लया शब्दांक शास्त्रीय संकेतापरस, समाजीक संकेत मेळिल्लो आसता. परिभास नेमको अर्थ प्रतीत करता आशिल्ल्यान एकतर शब्दांचो मतभेद टाळटा आनी दुसरें म्हळ्यार सर्वसादारणपणान घोळपी शब्दाक, जाका एकापरस चड अर्थ उरतात, त्या शब्दाक परिभास अचूक असो एक अर्थ सुचयता.

मनीसकुळयेच्या सुर्वेच्या काळांत, मुळावे गरजेंतल्यान भायर पडून मनीस जेन्ना नव्या आनी प्रगत विद्दांची निर्मिती करूंक लागो तेन्ना दीसपट्टया वेव्हारांत घोळपी उतरां नव्या विद्दांचो अर्थ लावपाक उणीं पडूंक लागलीं तेन्ना नव्या अनुभुतीक नवें सकेत निर्माण करपाची मनशाची वृती सुरू जाली. संदर्भयुक्त आनी अचूक असो नेमको अर्थ सांगपी शब्द इतले पुरतीच परिभाशेची व्याप्ती उरना जाल्यार कांयकडेन सोंपेपण आनी सुटसुटीतपण येवंचेखातीर कांय अक्षरांचो वा चिन्नांचो वापर करप जाता. देखीक – ऑकिसजनाच्या जाग्यार (O), हायड्रोजनाच्या जाग्यार (H), बेरजेच्या जाग्यार (+), वजाबाकी (-), गुणाकार (X), भागाकार (÷) ह्यो खुणो हांचेफाटलो अर्थ सुचीत करतात. थरावीक ध्वनी, कुरवो, रंग हे सारकिले संकेतीक संदर्भूय संकेतीक अर्थ निर्माण करतात. परिभास निर्माण करतना परिभाशेचे व्याख्येक आनी संदर्भाक म्हत्व उरता कारण एकूच परिभाशीक शब्द वेगवेगळ्या शास्त्रांनी वेगळो संदर्भ घेवन येता. देखीक – पंच, राज्यशास्त्रांत पंच हो शब्द खेळांशास्त्रांत वेगवळो संदर्भ सुचीत करता. राज्यशास्त्रांत ग्रामपंचायतीचो वांगडी म्हळ्यार पंच जाल्यार खेळांशास्त्रांत खेळांतलो मध्यस्थ म्हळ्यार पंच.

नेमको आनी सुटसुटीतपणान आशय उकतो करप हातूंत परिभाशेचें येस उरता. काय खेप नेमको आशय सादपाखातीर कठीण शब्द निर्मिती करप जाता. जाल्यार कांय खेपे सुटसुटीपण येवंचेखातीर आशय अव्यक्त उरता. परिभाशेंतले दोनूय तरांचे उणाव पयस करून नेमको आनी अचूक अर्थ दिवपी परिभास करप तशें अवघड काम. तशेंच आशय आनी शब्द हांच्या अवलोकनासंबदी मतभेद निर्माणत्या विकाराक परिणाम अशें म्हणटात. देकीक – दुदापसून धंयाची उत्पती.जावन एकाच घटकाक दोन वेगळे परिभाशीक शब्द निर्माण जावपाची शक्यताय आसात. – कों. वि. सं. मं.

परीकथा : सर्वसादारणपणान अद्भूत आनी चमत्कारांनी भरिल्लो बालसाहित्यांतलो एक कथांप्रकार. पर म्हळ्यार पांख आनी पांखां आशिल्ली मानवी स्त्रीव्यक्ती म्हळ्यार परी. तिका इंग्लिशींत fairy अशें म्हण्टात. हो शब्द मुळांत लॅटीन ‘fata’ (रोमन देवता निदर्शक) हाचेवयल्यान आयला. ह्या शब्दाचें पोरणें फ्रँच रूप ‘faerie’ आसून ताचो अर्थ जादू वा चेटूकपण असो जाता.

चडशा परीकथानी परी ह्यो अद्भूत शक्ती आशिल्ल्यो मायेस्त चलयो वा बायलो अशें दाखोवप जाता आनी त्यो चडशो बरी कर्तुबां करतात. खास करून परीकथांनी परी ल्हान भुरग्यांचेर बरे संस्कार करपाचो यत्न करतात. परीकथांनी चडशें ब-याचें जैत जाता आनी वायटाचो नाश जाता, अशें दाखयतात.

संवसारीक परीकथा साहित्यांत प-यांची विंगड विंगड रूपा वर्णिल्यांत. आंगल परी ही आवयसारकी मायेस्त आसता. आयर्लंडी परी ल्हान आनी नाचपी आसता. फ्रँच ‘fee’ ही सोबीत तरणाटी आसता. जर्मन परी म्हातारी, समंजस आनी शाणी आसता. स्पेनी ‘fada’ ही भुरळ घालपी परी. ती केन्नाकेन्नाय दुश्ट तशेंच कुरूपूय आसता. प-यांचे तांच्या राबित्यांवयल्यान केल्ले वेगवेगळे प्रकारूय दिसतात. देखीक – जलपरी, हिमपरी, वायुपरी, रानपी आदी वेगवेगळ्या परीरूपांक लागूएन देशांदेशांतल्या परीकथांची रूपांय विंगड विंगड आशिल्ली दिसतात. परीकथा मनोरंजक आशिल्ल्यान भुरग्यांक त्यो खूब आवडटात.

कांय परीकथांनी निर्जीव वस्तूंक सचेतन रूप दितात, जाल्यार कांय कथांनी जनावरांक, सुकण्यांक मानवी व्यक्तिमत्व दितात. खूबदां परीकथा ही परीविरयत आसूं येता. कार्लो कोल्लॉदीची ‘पिनाकिओ’ ही लाकडी बावली जादू जावन सचेतन जावंक शकता, पारंपारीक रशियी कथेंतली ‘स्नेगुर्का’ ही हिमपुतळी सचेतन जायन खरे ल्हान चलयेभाशेन वागता. हेन्स क्रिश्र्चन अँडरसनाचे ‘अग्ली डक्लिंग’ म्हळ्यार बदकाचें कुरूप पील आनी हेर पात्रां विचार करूक शकतात, तशेंच ती एकामेकांकडेन मनशा असले भाशेंत उलोवंक शकतात. शार्ल पेयेच्या ‘सिड्रॅला‘ क मायेस्त परी नी जनावरां मदत करतात. प-यांची अद्भूत शक्त अशें तरेन विंगड विंगड रूपानी प्रगट जाता. देखून ह्या कथांकूय परीकता अशेंच म्हण्टात.

परीकथांचो उगम निश्र्चीत केन्ना जालो, तें कळना. पाशाण युगांतूय अप्रुपांच्या लोकांकाणयांच्या साध्या रूपांत परीकथा सांगताले. इ. स. प. २००० वर्सापयली इजिप्तच्या पुर्विल्ल्या कबरीच्या परीकथा बरयल्ले पपायरसचे अवशेश मेळ्ळे. पंदरा शेंकडयामेरेन, मुद्रणकलेच्यासोदाआदी, घरांतली जाण्टीं मनशां हेराक लोकाकाणयो आनी परीकथा सामगतालीं. अशें तरेन तोंडयां घोळप आयिल्ल्या ह्या परीकथांचो प्रसार जालो. वेगवेगळ्या देशांतले लोक वेपारधंदया निमतान परदेशांत वताले, तेन्ना मनोरंजनाखातीर आपापल्या देशांतल्यो लोकांकाणयो आनी परीकथा सांगताले. कांय काळाउपरांत तातूंतल्या कांय परीकथांचो परदेशांत वेगळ्याच रूपांत प्रसार जातालो, कांय परीकथांचो परदेशांत वेगळ्याच देशांत जे भेद दिसतात ते हाकाच लागून.

जोव्हान्नी फ्रांचेस्को स्ट्रापारॉला ह्या इटलियी लेककान Lapiacevolinotti हो परीकथा झेलो १५५० त व्हॅनिसांत छापलो आनी पुस्तकरूपांत परीकथा उजवाडावपाचो पयलो मान मेळयलो. त्या झेल्यांत, १५५३ त ताणें आनिकूय कांय परीकथांचो आस्पाव केलो. सतराव्या शेंकडयांत