Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/676

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

मानतात. पंजाबांत कांगडा जिल्हांत परशुरामाचें एक देवूळ आसा. कोंकणांत चिपळूणासावन लागसारूच दोंगराचेर परशुरामाचें एक देवूळ आसा. थंय जो गांव वसला ताकाय ह्या देवस्थानाक लागून परशूराम अशेंच म्हणटात. थंयच्या देवळांत काम, परशुराम अशेंच म्हणटात. थंयच्या देवळांत काम, परशुराम आनी काल अशो तीन मुर्ती आसात. हांतूंतली परशुरामाची मूर्त हेर दोगांयपरस व्हड आसा.

इ. स. 1500 वर्सां विजापूरच्या आदीलशाहाच्या बेगमची तारवां दर्यांत गेल्लेकडेन नाच जालीम तेन्ना बेगम भियेली. तिका परशुरामाचें म्हत्व खबर आशिल्लें. देखून तिणें परशुरामाक नवस केलो, आपली तारवां बरे भाशेन देगेक लायल्यार तुजें देवूळ बांदतलीं . थोड्याच वेळांत तिचीं तारवां बरे भाशेन आयली, उपरांत तिणें दाभोळ्याक साकून काळे फातर हाडून देवूळ बांदून घेतलें. फुडें इ. स. 1698 वर्सा ब्रह्मेंद्रस्वामी धावडशकीर हाणें ह्या देवळाचो जीर्णोध्दार केलो आनी फाटले वटेन रेणुकेचें देवूळ बांदलें. ब्रह्मेंस्वामीच्या काळामेरेन ह्या देवळांत मुर्ती नाशिल्ल्यो. फुडें गुहारगराच्या परचुरे नांवाच्या एका मनशान मुर्ती घडोवन तांची प्रतिश्ठापना केली. दर वर्सा अक्षय तृतीये दिसा हांगा परशुरामाचो व्हड उत्सव जाता.

गोंयांत पैगिणी वाठारांत परशुरामाचें एक देवूळ आसा. कों. वि. सं. मं

पूरक नोंद : परशुराम.

पराशर : एक गोत्रप्रवर्तक वैदिक ऋषी आनी स्मृतीकार. पराशर हें गोत्रनामय आसा. तें उपनांव म्हणून त्या गोत्रांतल्या मनशांक लागता हें लक्षांत घेतल्यार वेगवेगळ्या काळांतले ग्रंथकार हे पराशर आशिल्ले हें कळटा. वसिष्ठाचो पूत शक्ती हाचेपसून अदृश्यंतीक पराशर हो जाल्लो पूत. शत्कीचो पूत देखून पराशर शक्त्यतो अशेंय ताचें नांव आसा. शक्ती हो एक फावट रानांत गेल्लेकडेन पुराणाप्रमाण विश्वमित्राच्या शिश्यांनी ताचो खून केलो. अदृश्यंतीन बारा वर्सां गर्भांत आशिल्ल्या आपल्या बाळकाची राखण केली. वेदांचे अध्ययन ताणें आवयच्या पोटांतूच केलें. वशिष्ठान जाणटेपणांत पराशराचो सांबाळ केलो. निरूक्तकार यास्काच्या मतान तो वसिष्ठाचोच पूत, ताका पराशर म्हळ्यार पराशीर्ण (म्हातारो वशिष्ठ) हाचो पूत अशी उत्पत्ती निरूत्तकांत दिल्ली आसा.

आपल्या बापायक मारपी राकेसाचो नाश करपाखातीर ताणें राक्षससत्र सुरू केलें. अशी कथा पुराणानी मेळटा. वसोष्ठाचे सांगणेन ताणें हें सत्र बंद केलें. तीर्थयार्तेच्या निमतान तो यमुनेचि देगेर गेल्लेकडेन ताचे॥ मन उपरिचवसू नांवाच्या राजची धूव सत्यवती हिचेर बसलें. सत्यवतीक ताचेपसून जो चलो जालो तोच व्दैपायन व्यास अशें म्हाभारतांत म्हळां. हेविशीं आनीक एक दंतकथा मेळटा ती अशी – पराशराक यमुनेचे देगेर सत्यवतरी नांवाची धीवरकन्या दिश्टी पडली. तिच्या आंगाक नुसत्याचो वास येतालो. तो तिका भुल्लो आनी ताणें तिचेकडेन भोगयाचना केली. उपरांत आपली उत्सा पूर्ण करून ताणें तिका दोन वर दिले. 1) तिचें कुमारीपण नश्ट जावंचेंना 2) तिच्या आंगाचो नुसत्याचो वास वचून, ते सोवातेर तिच्या आंगाक सुवासीक वास येतलो.

पार्जिटरान पराशर शाक्त्य आनी पराशर सागर अशे पराशर नांवाचे दोन मनीस वसिष्ठकुलांत जावन गेल्ल्याचे म्हळां. पराशर शात्तय हो वैदीक सुदासाच्या काळांतलो आनी वसिष्ठाचो नातू आशिल्लो. ताणेंच राक्षससत्र केलें. पराशर सागर हो शंतनूच्या काळांतलो, सगर वसिष्ठाचो पूत व्दैपायन व्यासाचो बापूय आशिल्लो अशेंय मत ताणें उक्ताययलां.

पराशराच्या नांवाचेर आशिल्ल्या पराशरस्मृति वा पाराशरस्मृयि ह्या ग्रथांची नामना आसा. तातूंत बारा अध्याय आनी 592 श्लोक आसात. आचार, प्रायश्र्वीत, पुनर्विवाह, आपध्दर्ध आदी जायत्या विशयांची भासाभास तातूंत आयल्या.हे स्मृतीचो रचनाकाळ पांचव्या शतमानाच्या अदमासाक आसुंये अशें मानतात. कृत, त्रेता, व्दापर आनी कली ह्या चार युगांनी अनुक्रमान मनू, गौतम, शंखलिखित आनी पराशर हांच्यो स्मृती प्रमाणभूत मानच्यो अशें हे स्मृतीच्या सुर्वेच्या भागांत म्हळां. पूर्वसूरीच्या एकुणीस स्मृतीग्रंथांची नांवां तातूंत आयिल्ली आसात. याज्ञवल्क्यस्मृतींत धर्मावयल्या पुर्विल्ली लेखकांमदी परशराचो उल्लेख आसा. हाचेवयल्यान हि स्मृती खुबूच पुर्विल्ली आसूंक जाय. सद्दा उपलब्ध आशिल्ली स्मृती ही मूळ स्मृती. मिताक्षरा, अपरार्काची, याज्ञवल्क्य स्मृतीवयली टिकां स्मृतिचंद्रिका हातूंत, तेचपरी हेमाद्री आनी विश्वरूप हांच्याय ग्रंथानी ह्या स्मृतिंतलीं वचनां आयिल्ली आसात. गरूडपुराणांतूय वट्ट 39 पद्दांत हे स्मृतीचो सारांश दिल्लो आसा. हाचेवयल्यान ही स्मृती प्रमाणभूत मानतात. कौटिलीय अर्थशास्त्रांत स खेपे पराशर वा पाराशर हांची राजकीय आनी प्रशासकीय विशयांवयलीं मतां उद्घृत केल्लीं आसात.

बृहत – पराशर – संहिता नांवाचो एक बृहत ग्रंथ ताच्या नांवार आसून तातंत 12 अध्याय आनी इंद्रवज्रां आनी वसंततिलका वृत्तांतले सुमार 3, 300 श्लोक आसात. ह्या दोन ग्रंथांभायर ताच्या नांवार धर्मशास्त्रविशींच्या ग्रंथांचे उल्लेख आसात. वृध्दपराशर स्मृती हाचो उल्लेख अपरार्काच्या याज्ञवल्कय स्मृतीवयले टिकेंत आनी माधवाच्या पराशर माधवीय मेळटा. ज्योति पराशर ह्या स्मृतीग्रंथाचो उल्लेख हेमाद्री आनी भट्टोजी दिक्षित हाणीं केला. धर्मशास्त्राभायर ताच्या नांवारे पराशरसंहिता, बृह्तपाराशर होराशास्त्र, लघुरापाराशरी, पाराशर्यकल्प हे ज्योतिशाविशींचे ग्रंथ तशेंच पराशरतंत्र, वृध्पराशर, हस्तिआयुर्वेद, गोलक्षण, वृक्षायुर्वेद हे वैजकीविशीं ग्रंथ, पराशरोपपुराण नांवाचो पुराण ग्रंथ, पराशर केवलसार हो वास्तुशास्त्राविशींचो ग्रंथ आशिल्लयाचे उल्लेख मेळटात. पराशर हो गोत्रर्षी, ताच्या वंशाच्या गौरपराशर, नीलपराशर, श्यामपराशर,कृषणपराशर, श्र्वेतपराशर, धुम्रपराशर अशे ह फांटें जाल्यात. कों. वि. सं. मं.

परिणामवाद : एक दर्शनीक सिध्दान्त. जगदुत्पत्तीच्या संदर्भांत सांख्यांनी परिणामवाद आपणायलो. त्रिगुणात्मक अचेतन प्रधानापसून जग तयार जाता अशें सांख्य दर्शनांत सांगलां. ह्या प्रयत्नापसून एकदम जग उत्पन्न जायना जाल्यार प्रधानापसून महत्, ताचेपसून अहंकार आनी अहंकारापसून इंद्रियां, पंच तन्मात्रां आनी पंचमहाभुतां अशी क्रमान ही दृश्य सृश्ट जाता अशी ती कल्पना आसा. ह्या जगदुत्पत्तीच्या क्रमाक परिणामवाद अशें म्हणटात. परिणामवादांचे लक्षण सतत्वतोन्यथाप्रथा विकार इत्युदिरित : एके वस्तूच्या मूळ रूपाचो परित्याग जावन रूपांतरान जेन्ना ताका दुसरी स्थिती प्राप्त जाता तेन्ना