Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/664

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

पद्मावत हें महाकाव्य मानतात. ह्या काव्यांत कवीन शृंगार, वीर, करूण आदी रसाचो सोबीत मेळ घडयला. प्रेम आनी विरह हांचें निरुपन सुफी मताप्रमाण करपाचो कवीचो हेत आसूंक जाय. ह्या काव्यांत ताणें आध्यात्मिक रूपक चितारलां अशें कांय जाणकारांक दिसता. चितोड हो देह, रत्नसेन हो आत्मो, पोपट हो गुरू, पद्मावती ही बुध्दी आनी नागमती ही प्रवृत्ती आसून बुध्दी आनी प्रवृत्ती हांचेमदलो संघर्श कवीन चितरायला अशें जाणकारांचें मत आसा.

प्रतिकात्मक वर्णनशैलीक लागून हें काव्य आनिकूय जिवें जालां. काव्याचो आत्मो फकत सुफीच न्हय जाल्यार शुध्द इस्लामी आसा, ताणें सुफी संप्रदायाच्या संकेताप्रमाण धर्माभायल्या तत्तवांची विस्कटावणी केल्ली आसली, तरी ताची इस्लामनिश्ठाय मदीं मदीं दिसता. - कों. वि. सं. मं.

पद्मावती विद्दा- तंत्रमार्गांतली एक म्हाविद्दा जें जें मागीत तें तें दिवपी अशें म्हळां. हे विद्देचो मंत्र असो-

ऊँ ह्रीं पद्मावति देवि त्रैलोक्यावार्तां कथय कथय स्वाहा । दोन वर्सां दर दिसा ह्या मंत्राचो एकशें आठ खेपे जप केल्ल्यान ही विद्या साध्य जाता आनी ती साध्य जातकूच साधकाक पुराय संवसाराच्यो खबरो बशिल्ल्या जाग्यार समजतात अशें म्हळां. पद्मावती देवी तो वृत्तांत साधकाच्या कानांत येवन सांगता अशें तंत्रविद्येंत सांगलां. -कों. वि. सं. मं.

पद्मासन- (पळेयात आसनां).

पनामा- मध्य अमेरिकेंतलें, उत्तर अमेरिका आनी दक्षीण अमेरिका ह्या दोनूय खंडांक जोडपी एक ल्हानशें प्रजासत्ताक. लोकसंख्या 2,423,000 (1991). क्षेत्रफळ 77,072 चौ.किमी. विस्तार 7 डिग्री 15’ उत्तर ते 9 डिग्री 39’ उत्तर आनी 77 डीग्री 15’ अस्तंत ते 73 डिग्री 30’ अस्तंत. ह्या देशाचे उत्तरेक कॅरिबियन दर्या, उदेंतेक कोलोंबिया, दक्षीणेक पॅसिफीक म्हासागर आनी अस्त्तेक कोस्ता रिका देश आसा. ह्या देशाक कॅरिबीयन दर्याची सुमार 767 किमी. लांबायेची दर्यादेग आनी पॅसिफिक म्हासागराची सुमार 1,234 किमी, लांबायेची दर्यादेग लाबिल्ली आसा. ह्या देशांतल्या जगप्रसिध्द पनामा खारीज पासार जाला. पनामा शार ( PANAMA CITY) हें देशाचें राजपाटण.

भूंयवर्णन, हवामान वनस्पत आनी मोनजात- भूंयरचणिकेचे नदरेन देशाचे सकयले प्रदेश आनी ऊंच प्रदेश अशे दोन वाटो केल्यात. सकयल्या प्रदेशाची उंचाय 700 मी. परस उणी आसून, देशाचो सुमार 75% प्रदेश हातूंत मोडटा. देशाच्या मध्यभागार उदेंत-अस्तंत अशो पर्वतावळी पातळ्ळ्यात. ऊंच प्रदेशांत वोलकान बारू, सेर्रानीया द ताबासारा, कॉर्डीलेरा द सान ब्लास, सेर्रानीया द जंगुरुदो, सेर्रानीया द सापो आनी सेर्रानीया द माजे ह्या पर्वतांवळींचो आस्पाव जाता. खारजाच्या पाट्या भोंवतणची भूंय ( isthmian territory) चडशी ज्वालामुखी फातरांची आसा. देशांत सु. 500 न्हंयो आसात. चडशो न्हंयो उणे लांबायेच्यो आसून, पॅसिफिक म्हासागराक मेळपी न्हंयांचो आंकडो चड आसा. पॅसिफिक म्हासागराक मेळपी फकत ट्युरा आनी बयानो ह्यो न्हंयो वेपारी नदरेंतल्यान म्हत्वाच्यो आसात. सिक्साओला, च्यांग्यूनोला, इंडीओ, क्रिकामोला, ला मियेल ह्यो केंरिबियन दर्याक मियेल ह्यो केंरिबियन दर्याक मेळपी म्हत्वाच्यो न्हंयो आसात.

देशाचें हवामान उश्ण कटिबंधीय, पावशी प्रकाराचें आसा. कॅरिबियन दर्यादेग आनी ऊंच तेमकां सोडल्यार हांगा आत-या- पय-यान असो वर्सभरूय पावस पडत आसता. पूण सादारणपणान पावस मे ते डिसेंबर ह्या तेंपार पडटा. दर्यादेगांनी करकरी तापमान 27 अंश सॅ. आनी दोंगरी वाठारांनी तें 10 डिग्री सॅ. ते 19 डिग्री सॅ. इतलें आसता.

देशाचो आंवाठ ल्हान आसलो तरी हांगा वनस्पत आनी मोनजात हांचे विंगड विंगड प्रकार मेळटात. देशाची सुमार ¾ भूंय रानाखाला आसा. रानाचो अर्दापरस चड वांटो उश्ण कटिबंधीय पावशी रुखांनी भरला. रूंद पानांचो सदांपाचवे रूख कॅरिबियन दर्याच्या देगांनी चड आसात जाल्यार पॅसिफिकाचो वटेन पानझडी रूख मेळटात. विखाळ्या सोरपांचे वेगवेगळे प्रकार, मानगें,, आर्मढीलो, असिलोट, ल्हान वाघ, माकड आनी तरेकवार सवणीं हागां दिश्टी पडटात.

इतिहास आनी राज्यवेवस्था- सोळाव्या शेंकड्यांत स्पेनी लोक हांगा पायले. स्पेनी लोक येवंचे पयलीं हांगा इंडियन लोकांनी सत्ता आशिल्ली. 1509त स्पेनान कोलोंबिया आनी पनामा वाठारांत आपलो गव्हर्नर नेमून हांचो आस्पाव स्पेनी वसणुकेंत केलो. तीन शेंकडो स्पेनाच्या शेकतळा काडलेउपरांत 1721त हेर स्पेनी वसणुकां वांगडा होय देश स्वतंत्र जालो. पूण पनामा प्रदेशाचो कोलोंबिया साम्राज्यांत आस्पाव जालो.

सोळाव्या शेंकड्यांत स्पॅनी लोक हांगा आयले उपरांत, ताणीं पनामा पाट्याचेर खारीज खणपाचो बेत आंखिल्लो. पूण तांकां येस आयलेंना. उपरांत 1770त फ्रँच कंपनीन कोलोंबिया देशाची परवानगी घेवन खारीज खणपाक सुरवात केली. पूण 1794त फ्रँच कंपनीचें दिवाळें जाल्ल्यान खारीज खणपाचें काम बंद दवरलें. उपरांत अमेरिकन राश्ट्राध्यक्षान 1902त फ्रँच कंपनीक 40,000,000 डॉलर फारीक करून, कोलंबिया राश्ट्राची परवानगी घेवन खारीज खणपाचो वावर परत सुरू करपाचें थरयलें. पूण कोलंबियान घाल्ल्यो अटी अमेरिकेन मान्य करूंक नाशिल्ल्यान कोलंबिया सरकारान खारीज खणपाक विरोध विरोध केलो. 1821त पनामा प्रदेशाचो आस्पाव कोलोंबिया साम्राज्यांत जाल्लो. पूण पनामा लोक, कोलंबिया समाजासावन सदांच पयस रावले. ताणीं कोलंबिया सरकाराआड साबार उठाव केले. कोलंबिया सरकारान पनामा खारीज खणपाक अमेरिकेक विरोध केले उपरांत, अमेरिकेचो आदार घेवन 1903त पनामी लोकांनी कोलोंबिया सरकाराआड उठाव केलो आनी पनामा देशाचें स्वातंत्र्य जाहीर केलें. उपरांत 18 नोव्हेंबर 1903 दिसा अमेरिका आनी पनामा हांचेभितर कबलात जावन, अमेरिकेक खारीज बांदपाची परवानगी मेळ्ळी. ह्या खारजाचेर देखरेख दवरपाचे अधिकारूय पनामा सरकारान अमेरिकेक दिले. सप्टेंबर 1977त दोनूय देशांभितर नवी कबलात जावन, अमेरिकेचे फकत 1999 मेरेन ह्या खारजाचेर अधिकार अधिकार आसतले अशें थरलें. 1986त जपान. अमेरिका आनी पनामा हांचेभितर तीन पक्षीय (Tripartite) कबलात जावन, खारजाची खोलाय, रुंदाय वाडोवन ताका जोडपी रस्त्यांचीय सुदारणा करपाचें थरयलें.

1972 ल्या संविधानावरवीं 505 वांगड्यांची राश्ट्रीय सभा एक