Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/66

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

आदी उपायांनी डॅन्मार्कान आपल्या शेतांत व्हड क्रांती घडोवन हाडिल्ली.शासनानूय खाशेल्यो येवजण्यो आंखून हे शेतवड क्रांतीचो नेट वाडयलो.तशेंच शेतकामत्यांनी संघटना,व्हडा प्रमाणांत यंत्र सामुग्रीचो वापर,नवें बियाणें,सारें,शेतवडी म्हाल विकपाची सहकारी वेवस्था तशेंच,मुखेलपणान पशुधनाक आनी दूद वेवसायाचेर भर दिल्ल्या कारणान शेतवड मळार हो देश खूब फुडारिल्लो आसा.

बार्ली हें हांगाचें मुखेल पीक.तशेंच गंव,राय,ओट,बटाट,ज्वारी आनी बीट हीं हांगाचीं म्हत्वाचीं पिकां.डॅन्मार्कांत पशुपालन आनी दूदवेवसाय हांकां हालींच्या तेंपार चड म्हत्व दितात.हो वेवसाय मुखेलपणान सहकारी तत्वाचेर उबारिल्लो आसून आर्विल्ल्या तंत्राच्या वापराक लागून ताणें संवसारांत नामना जोडल्या.मास,लोणी,चीज,तांतयां,बेकन,हॅम आनी हेर मोनजातीसावन मेळपी पदार्थ डॅन्मार्काकसावन निर्यात जातात. नुस्त्याच्या वेवसायांतूय डॅन्मार्क बरोच फुडारिल्लो आसा.दर्यांतलें नुस्तें यांत्रिक बोटींनी धरतात आनी हातूंतलें चडशें निर्यात जाता.

दुस-या म्हाझुजाउपरांत डॅन्मार्कांत उद्देग धंद्याची वाड नेटान जाली.हांगा कारखाने आनी उद्देगधंदे देशांत सगळेकडेन पातळिल्ले आसात.खाद्यपदार्थांचे कारखाने ल्हान ल्हान शारांनी शेतांच्या मजगतीं वा लागींच उबारल्यात.फाटल्या कांय वर्सांसावन नुस्तें आनी मास उत्पादन धंद्यांत खूब वाड जाल्ली आसा.शेतवड म्हाल प्रक्रियेच्या कारखान्यांत तंबाकू पदार्थांच्या कारखान्यांनी चड लोक वावुरतात.कोपनहागेन,ओदन्से,ऑलबॉर्ग आनी हेर शारांनी रसायनीक पदार्थ,अभियंत्रीकी,शिमीट,डिझल इंजिनां,चीनी मातयेचीं आयदनां,कापड्याच्यो गिरणी आनी हेर कारखाने हांगा आसात.

तारवां बांदप हो डॅन्मार्काचो एक मुखेल वेवसाय.हांगा खनिजांचे सांठे साप उण्या प्रमणांत आशिल्ल्यान लोखण,बीड,पोलाद,कोळसो आनी हेर कच्चो म्हाल आयात करचो पडटा.डॅन्मार्कांत कारखाने इंधननिर्मित विजेचेर चलतात.हांगा लघुउद्योग धंद्यांक खूब म्हत्व आसा.

डॅन्मार्काचो देशांभितल्लो वेपार ल्हान ल्हान दुकानांतल्यान चलता.आंतरराश्ट्रीय वेपार प्रदर्शनां दर वर्सा कोपनहागेनांत भरतात.शेतवड म्हाल, बेकन,हॅंम,चीज,तांतयां,मास आनी नुस्तें ह्या खाद्यपदार्थांची हांगच्यान निर्यात जाता.रासायनिक सारें,लोखण,पोलाद,कोळसो,रबर,खनिज तेल,मोटारी,लोकर,कापूस,गंव,काफीआनी तंबाकू ह्या पदार्थांची व्हडा प्रमाणांत आयात जाता.आयात-निर्यात वेपार मुखेलपणान ब्रिटन,जर्मनी,अमेरिका,नॉर्वे,स्विडन,बेल्जीयम,फिनलंड,फ्रांस,स्वित्झर्लंड हांचेकडेन जाता.क्रोन हें डॅन्मार्काचें अधिकृत चलन आसा.

येरादारी आनी संचारण – दुस-या म्हाझुजांत जाल्लें नुकसान भरून काडून डॅन्मार्क आतां येरादारी मळाचेर खूब फुडारिल्लो देश आसून ह्या मळार इंग्लंड,नॉर्वे हांच्या सारक्या देशा&कडेन ताची सर्त चालू आसा.वेपारी तारूं येरादारीच्या मळार डॅन्मार्क मुखेल देशांमदलो एक.झीलंड आनी फ्यून, झीलंड आनी स्विडन हांचे भितर यो-वच करपाक फेरीबोटींची वेवस्था आसा.देशाभितल्ली हवाई येरादारी डॅनीश अॅार लायन्सावरवीं चलता.कोपनहागेन लागशिल्ल्या कास्टरूप विमानतळावयल्यान आंतरराश्ट्रीय हवाई येरादारी जाता.देशांतली डाकघर वेवस्था सरकारी मालकेची आसा.पूण दूरध्वनी वेवस्था खाजगी मालकेची आसा.आकाशवाणी आनी दूरचित्रवाणी ही डॅन्मार्क रेडिओ ह्या शासकीय नियंत्रणासकल आसा.हांगा उजवाडाक येवपी ५२ दिसाळीं आसात.

लोक आनी समाजजीण – १९९४ वर्सा डॅन्मार्काची लोकसंख्या ५२,००,००० इतली आशिल्ली.डॅन्मार्काचे लोक ट्युटॉनीक वंशाचे आसून तांची भाषा डॅनीश. ते चडशे स्कॅंडियेव्हियन आसून ९८०४ लोक डॅन्मार्कांतूच जल्मल्ले आसात. सादारणपणान ते गो-या रंगाचे,निळे दोळे आनी तांचे केंस तांबसार आसतात.९८% लोक ल्यूशप्रणीत प्राटॅस्टंट पंथाचो आसात.पूण हांगा संविधानान धर्मीक स्वातंत्र्य दिल्लें आसा.हांगा कांय प्रमाणा6त ज्यू,रोमन,कॅथलीक,मेथडिस्ट,बॅप्टिसरा आनी हेर पंथाचे आसात.डॅन्मार्काचे वट्ट लोकसंख्येंतले सुमार ४५% लोक जटलॅंडांत रावतात आनी उरिल्ले हेर भागांनी रावतात.हांगाच्या नागरिकांचें राहणीमान खूब उंचेलें.तांची रावपाची पद्दत आधुनीकशी दिसली तरी तातूंत पारंपरीक रितींचीय भरसण आसा.तांचो भेस हेर युरोपीय देशांतल्या नागरिकांभाशेनूच आसता.गांवगि-या वाठारांनी मात केन्ना केन्नाय आदले रंगीत कपडे घातिल्ले लोक दिश्टी पडटात.वेपारी लोक तांच्या खाशेल्या भेसावयल्यान वळखुपाक येतात.हांगा लोकांची वस्ती साप पातळ आसून चारूय दिशांनी आधुनीक पद्दतीचीं घरां पळोवपाक मेळटात.शारांभायर व्हड व्हड वसणुको,बगो हे डॅन्मार्काचें खाशेलपण.जण एका कुटुंबाक बागेंत ल्हान ल्हान वाफे दिल्ले आसतात.हांगा जण एका स्वतंत्र घराक तेंकून ल्हानशी बाग़ आसता.डॅनीश घरातलें फर्निचर सादें पूण सुंदर आसता.’स्मॉरे ब्रॉड’ हो सॅंडविचासारकिलो पदार्थ चड लोकप्रिय.सुंगटां,ताल्ले,ईल,बांगडे हें तांचें रुचीचें नुस्तें.हेर युरोपीय देशांवांगडा ते आर्विल्ल्या काळांत वावुरतात पूण ताणीं आपणाल्यो कांय ख्काशेल्यो चालिरिती तशोच जतनायेन दवरल्यात.

नाताळ.इस्टर,नवें वर्स, राजा- राणयेचो वासदीस, ५ जूनाचो घटनादिन हे सुटयेचे आनी उत्सवाचे दीस व्हडा उमेदीन मनयतात.दुस-या म्हाझुजाउप्रांत ५ में चो मुक्तिदीस व्हडा दबाज्यान मनयतात.डॅन्मार्कांत खेळामळावयल्या खेळांची खूब आवड आसा.शाळा-कॉलेजींनी विद्यार्थी विंगड विंगड शास्त्रीय व्यायमप्रकार शिकतात.सॉकर,टॅनिस,बॅडमिंटन,पेंवप,व्हडीं ताणप,बर्फावयले खेळ,सायकलींनी भोंवप आनी वनसंचार हे तांचे आवडीचे खेळ.

शिक्षण- डॅन्मार्कांत ९९% लोक साक्षर आसात.चडशा नागरिकांक माध्यमिक शाळेमेरेनचंे शिक्षण मेळिल्लें आसता.७ ते १६ वर्सां पिरायेच्या भुरग्यांक फुकट शिक्षण मेळटा.हांगा मुळावें ते उच्च शिक्षणामेरेनची वेवस्था आसा.हांगा खाजगी शाळाय खूब आसून नगरपालिका वा शासन ताचीं तपासणी करता.हांचे खेरीज हा6गा लोकशाळा,शेतकी अभ्यासक्रम,गृह अर्थ शाळा.तंत्रीक शाळा,वेपारी शाळा हांचीय वेवस्था आसा.

भाषा आनी साहित्य- ‘डॅनीश’ही इंडो युरोपीय भासा कुटुंबाच्या जर्मानिक शाखेच्या स्कॅंडिनेव्हियन गटाची भाशा ही डॅन्मार्काची भाषा. ९०० ते ११०० काळा मेरेनचें आदलें डॅनीश साहित्य आजुनूय पळोवपाम मेळटा.मध्ययुगांत सॅकसो ग्रमॉटिकस ह्या डॅनीश इतिहासकारान बरयल्लो Gestu Donorum हो डॅन्मार्काचो ११८५ मेरेनचो इतिहास खूब प्रसिध्द आसा.ह्या काळांतलीं स्तोत्रां,विरगितां आयजूय उपलब्ध आसात.सोळाव्या शेंकड्यासावन डॅनीश भाशेंत विंगड विंगड प्रकारांचें नाट्यलेखन जावपाक लाग्लें.आडाम गॉट लॉब अलेनश्रुअर हो एकुणिसाव्या शेंकड्यांत डॅनीश साहित्यांतलो स्वच्छंदतावादी संप्रदायाचो