Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/651

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

कामकाजाविशीं म्हायती दिवप आसलीं तरी तो करतालो. 19 नोव्हेंबर 1956 ह्या दिसा पोलिसानी ताका धरलो. सुर्वेक स म्हयने ताका बंदखणींत दवरलो आनी उपरांत गोंयांत व्हेलो. प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून ताका चार वर्सा बंदखणींची ख्यास्त फर्मायली. 17 ते 1959 ह्या दिसा ताची आग्वाद बंदखणींतल्यान सुटका जाली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. - कों. वि. सं. मं.

पटेल, मोरारभाय नानाभाय- ( जल्म- 14 जानेवारी 1923, भिमपूर- दमण)

सुटकेझुजारी. सुर्वेक तो इंडियन नेशनल कॉंग्रेस हे संगटनेचो वांगडी आशिल्लो. उपरांत तो आझाद गोमंतक दल संघटनेचो वांगडी जालो. राश्ट्रीय फुडा-यांचे सांगणेमुखार तो पुर्तुगेजांआडच्या वावरांनी वांटो घेतालो. 18 नोव्हेंबर 1956 ह्या दिसा पोलिसांनी ताका धरलो. ताका अडेज वर्सां आग्वाद बंदखणींत खर ख्यास्त भोगपी पडली. 15 ऑगस्त 1972 ह्या दिसा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. - कों. वि. सं. मं.

पटेल, रंचडू देवजी- ( जल्म- 20 फेब्रुवारी 1938, मगरवाड- दमण ) सुटकेझुजारी. तो आझाद गोमंतक दल संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. दमण शिमेलागसल्ल्या शिबिरांत तो दल संघटनेच्या फुडा-याच्या मर्गदर्शनाखाल क्रांती नांवांची पत्रकां वांटप तशेंच घातक वावरांनी वांटो घेवपाचें काम करतालो. 1956त पोलिसांनी ताका धरलो आनी तीन म्हयने बंदखणींत दवरलो. उपरांत ताका गोंयांत धाडलो आनी प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून स वर्सा बंदखणीची ख्यास्त फार्मायली. साडेतीन वर्सां आग्वाद बंदखणींत भोगले उपरांत ताची सुटका जाली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. - कों. वि. सं. मं.

पटेल, वल्लभभाई जव्हेरभाई- (जल्म- 31 ऑक्टोबर 1875, करमसद, खेडा. मरण- 15 डिसेंबर 1950, मुबंय.) भारतीय स्वातंत्र्य चळवळींतलो एक जेश्ठ फुडारी आनी स्वतंत्र भारताचो पयलो उपप्रधानमंत्री. खेडा जिल्यांतल्या करमसद गांवांत लेवा पाटीदार शेतकार घराण्यांत ताचो जल्म जालो. ताच्या बापायचें नांव जव्हेरभाई आनी आवयचें नांव लाडबाई आशिल्लें. चल्याचें नांव डाह्याभाई आनी चलयेचें नांव मणिबेन आशिल्लें.

वल्लभभाईन मुळावें शिक्षण करमसदाक घेवन फुडलें शिकप पेटलाद, बडोदा आनी नाडियादाक पुराय केलें. विध्यार्थी आसतनाच 1891 वर्सा ताचें लग्न जव्हेरबाई हिचेकडेन जालें. 1897 वर्सा नाडियादेक मॅट्रीक पास जालो. घरचे गरीब परिस्थीतीक लागून ताका महाविद्यालयांत शिकप घेवप तांकलेंना. त्या वेळावयली वकिलीची परिक्षा पास जावन तो वकिल जालो. 1900 वर्सा ताणें गोध्राक वकिलीचो वेवसाय सुरू केलो. ताका बॅरिस्टर जावपाची खूब इत्सा आशिल्ली म्हणून वकिलीच्या वेवसायांत ताणें फौजदारी खटले लडोवन दुडू आनी नामना जोडली.

1909 वर्सा वल्लभभाईची घरकान्न भायर पडली. ते उपरांत बॅरिस्टर जावंक इंग्लंडाक गेलो आनी परिक्षेंत पयल्या क्रमांकान पास जालो. तेन्ना ताका 50 पाऊंडाचो पुरस्कार फावो जालो. फेब्रुवारी 1913त तो भारतांत आयलो. रोखडोच अहमदाबादेक ताणें आपलो वेवसाय सुरु केलो.

सुर्वेक ताणें लोकमान्य टिळकाच्या जहाल पक्षांत वावर केलो. पूण नोव्हेंबर 1917त गोध्राक भरिल्ले पयले गुजरात राजकीय परिशदेंत म्हात्मा गांधीन केल्ल्या अध्यक्षीय उलोवपाचो ताचेर खोल परिणाम जालो आनी तो म्हात्मा गांधीचो अनुयायी जालो. 1917-18 वर्सा खेडा सत्याग्रहांत वांटो घेवन ताणें तो जैतिवंत केलो. त्याच वर्सा तो अहमदाबाद नगरपालिकेंत वेंचून आयलो. उपरांत तो नगरपालिकेचो अध्यक्ष जालो. 1920 वर्सा सुमार धा लाखांचो निधी उबारून गुडरात विद्यापिठाची स्थापणूक केली. 1921 वर्सा तो गुजरात प्रांतीक काँग्रेसीचो अध्यक्ष जालो. उपरांत अहमदाबाद काँग्रेस अधिवेशनाचो अध्यक्ष जालो. विलायतेंत पार्लमेंटान माँटेंग्यू सुदारणाचो विचार करपाखातीर जोड निवड समिती नेमली. ते समितीमुखार गवाय दिवपाखातीर कॉंग्रेसीन पटेलाच्या फुडारपणाखाला थंय एक शिश्टमंडळ धाडलें. इंग्लडांत तेन्ना पटेलान खूब मोलादीक वावर केलो.

1922 वर्सा तो मुंबय नगरपालिकेंत वेंचून आयलो. ताणें केल्ल्या यत्नांक लागून सगळ्या शाळांनी हिंदी भास शिकोवपाक सुरात केली. सगळ्या खात्यांनी स्वदेशी म्हाल विकपाचें धोरण आपणायलें. उपरांत तो मुंबय महानगरपालिकेचो अध्यक्ष जालो.

1923 वर्सा नागपूर झेंडा सत्यग्रहांत ताणें फुडारपण घेवन, तो सत्यग्रह यसस्वी केलो. त्याच वर्सा बोरसद सत्याग्रहांतूय ताका जैत मेळ्ळें. 1927 वर्सा पटेल नगरपालिकेचो अध्यक्ष आसतना गुजरातांत हुंवार आयलो, तेन्ना ताणें मोलादीक काम केलें.

1919 च्या कायद्याप्रमाण मध्यवर्ती कायदेमंडळांत तो वेंचून आयलो. 25 ऑगस्त 1925 दिसा ह्या कायदेमंडळाच्या अध्यक्षपदाचे वेचणुकेंत तो वेंचून आयलो. उपरांत नोव्हेंबर 1926त परतून अध्यक्षपदाचेर वेचून आयलो. जल विकास वेवस्था आनी उदका पुरवण येवजण अशो सुदारणा ताणें केल्यो. गांधीजीचे असहकारतेचे चळवळींत वल्लभभाई आघाडीचेर आशिल्लो. तेन्ना ताणें आपली वकिली सोडली. 1927 वर्सा बारडोलीक सुरू जाल्ली ही करबंदीची चळवळ फेब्रुवारी ते ऑक्टोबर अशी णव म्हयने चलली. तेन्ना पटेलाचें नांव भारतभर गाजपाक लागलें. ह्याच वेळार ताका सरदार ही उपाधी फावो जाली.

1930 वर्सा मिठाच्या सत्याग्रहांत वांटो घेवन भाशणबंदीचो हुकूम