२६ जानेवारी १९५० सावन नव्या संविधानाप्रमाण संघ न्यायालय सोंपून दिल्लीक सर्वोच्च न्यायालय निर्माण केलें.
न्यायालयां मुखार येवपी प्रकरणां चड करून दिवाणी आनी फौजदारी ह्या दोन प्रकारांनी वांटून घेतात आनी न्यायाधिशांची कार्यकक्षा थरयतात.दिवाणी, फौजदारी आनी कार्यकारी अशीं तीन तराची न्यायालया आसतात. जिल्ह्याचे मुखेल सुवातेर जिल्हो न्यायधीश आसता. जिल्ह्याच्या दर एका तालुक्याच्या गावांत एक वा तालुको व्हडलो आसल्यार चड न्यायाधीश आसतात. दिवाणी प्रकरणा सबंदांत न्यायकक्षा वा अधिकारिता तीन गजालीचेर आदारिल्ली आसता. १)दाव्याचें स्वरूप २)दाव्याचें रकमेचो आंकडो ३)थरावीक वाठारावयलें नियत्रंण ही प्रदेशीक कक्षा सरकारी आदेशाप्रमाण थरयतात. कनिश्ट न्यायालययाच्या निर्णयाआड उच्च न्यायालयाकडेन अपील करपाक मेळटा. फौजदारी खटल्यानी दर एका जिल्ह्यात जिल्हो न्यायाधीश आसता. जिल्ह्याचो न्यायधीश दिवाणी आनी फौजदारी आशीं दोनूय तरांची कामां पळोवपाक शकता. ह्या न्यायाधीशाच्या हाताखाला पयलो वर्ग आनी दुसरो वर्ग न्याय दंडाधिकारी आसतात. तांचेकडल्यान गंभीर स्वरूपाचे खटले जिल्हो न्यायाधिशाकडेन धाडून दितात. जिल्हो न्यायाधिशांच्या निवाडयाआड उच्च न्यायालय आनी ताचे उपरात सर्वोच्च न्यायालय ह्या अनुक्रमान अपील करूक मेळटा. सर्वोच्च न्यायालयान दिल्लो निर्णय सकयल्ल्या न्यायालयांच्या न्यायाधिशांच्यो नेमणुको राश्ट्रपती करता न्यायसंस्था निर्भय,निपक्ष आनी कसल्याच दबावासावन मुक्त आसलेबगर न्याय मेळपाक कठीण जाता न्यायालयाचें स्वातंत्र्य हें कायधाचें राज्य 'Rule of Law' हे संकल्पनेचेर आदारून आसता. - ॲड.अमोल थळी
न्यायसुत्रां – अक्षपाद गौतम हाणें बरयल्लो न्यायशास्त्रावयलो मूळ ग्रंथ. हातूंत पांच अध्यायाचो आस्पाव जाता आनी दरेका अध्यायाचे दोन वाटे केल्ले आसता. त्या दरेक वांटयाक आहिक अशें नांव आसा. पयल्या अध्यायांत ११ प्रकारणां आनी ६१ सुत्रां, दुस-या अध्यायांत एक प्रकारण आनी १३७ सुत्रां, तिस-या अध्यायांत १६ प्रकारणां आनी १४५ सुत्रां, चवथ्या अध्यायांत २० प्रकारणां आनी ११८ सुत्रां आनी पांचव्या अध्यायांत २४ प्रकारणां आनी ६७ सुत्रां आसात. अशें वाचस्पतिमिश्रान आपल्या न्याय सुचीनिबंध ह्या ग्रंथांत बरयलां. न्यायसुत्रांतली कांय सुत्रां अशीं –
प्रमाण – प्रमेय – संशय – प्रयोजन – दृष्टान्त – सिध्दान्त अवयव – तर्क – निर्णय – वाद – जल्प – वितणडा – हेत्वाभास च्छल – जाति – निग्रहस्थानानां तत्वज्ञानान्नि:श्रेयसाधिगम: ।
अर्थ – प्रमाण, प्रमेय, संशय, प्रयोजन, दृष्टान्त, सिध्दान्त, अवयव, तर्क, निर्णय, वाद, जल्प, वितणडा, हेत्वाभास, छल, जाती आनी निग्रहस्थानां ह्या पदार्थाच्या तत्वगिन्यानान मोक्षाची प्राप्ती जाता.
इंन्द्रियार्थसन्निकर्षोत्पन्नं ज्ञानमव्यपदेश्यमव्यभिचारि व्यवसायात्मामं प्रत्यक्षंम्
अर्थ – इंद्रीय आनी विशय हाच्या संबंदांपसून तयार जाल्लें दुबावाविरयत आनी व्यभिचारी अशें जें गिन्यान ताका प्रत्यक्ष अशें म्हण्टात.
आप्तोपदेश: शब्द: । आप्तांचो उपदेश हेच शब्द प्रमाण आसात.
आत्मशरीरेन्द्रियार्थबुध्दिमन:प्रवृत्तिदोषप्रेत्यभावफलदु: खापवर्गातस्तु प्रेमयम् ।
अर्थ – आत्मो, शरीर, इंद्रीय, अर्थ, बुध्दी, मन ,प्रवृत्ती, दोश, प्रेत्यभाव, फळ, दूख आनी अपवर्ग हीं प्रमेयां आसात.
पयल्या अध्यायांत सोळा पदार्थाचीं नांवां आनी लक्षणां सांगल्यांत आनी उरिल्ल्या ग्रंथांत ह्या लक्षणांची परिक्षा केल्ली आसा. दुस-या अध्यायांतल्या पयल्या आहिकांत संशय, प्रमाणसामान्य, प्रत्यक्ष अवयव, अनुमान, वर्तमान, शब्दसामान्य आनी शब्दविशेश अशीं आठ प्रकरणां आनी दुस-या आहिकांत प्रमाणचतुष्टय, शब्दनित्यत्व, शब्दपरिणाम आनी शब्दपरिक्षा अशीं चार प्रकरणां आसात. तिस-या अध्यायांच्या पयल्या आहिकांत आत्मो, शरीर, इंद्रीयां आनी इंद्रियांचे विशय हाचें विस्तारान विवेचन आयलां. तेचपरी हातूंत इंद्रीयभेद, देहभेद, चक्षुरव्दैत, मनोभेद, अनादिमरण, शरीरपरीक्षा, इंद्रीयपरीक्षा, इंद्रियनानात्व आनी अर्थपरीक्षा हांचेंय विवेचन आयलां. दुस-या आहिकांत बुद्द, मन आनी अदृश्ट ह्या विशयाचें वर्णन आसा.
चवथ्या अध्यायाच्या पयल्या आहिकांत प्रवृत्ती आनी दोश हांची लक्षणां, दोशांची परीक्षा, प्रेत्यभावाची परीक्षा, शुन्यतेचें उपादान आनी निराकरण, ईश्वराचें उपादानकारणत्व, आकस्मिकत्व, सर्वानित्यत्वाचें निरसन, सर्वनित्यत्वाचें निराकरण, सांख्य एकान्तवादाचें निराकरण, फळपरीक्षा, दु:खपरीक्षा आनी अपवर्गपरीक्षा हीं चवदा प्रकरणां आनी दुस-या आहिकांत तत्वज्ञानोत्पती, अवयवी, निरवयव,बाह्यर्थभंगनिराकरण, तत्वज्ञानाभिवृध्दी आनी तत्वज्ञान परिपालन अशीं स प्रकरणां आसात.
पांवव्या अध्यायांतल्या पयल्या आहिकांत जातिषट्क, प्राप्तिसत्र आदी सतरा प्रकरणां आसता. दुस-या आहिकांत न्यायाश्रित पांच निग्रह, अभिमतार्थ उल्लेख करूंक नाशिल्ले चार निग्रह, स्वसिध्दान्ताक योग्य अशा प्रयोगाभासाचे तीन निग्रह आनी निग्रहस्थानाविशेश आदी विशयांचो उल्लेख आसा.
न्यायदर्शनाचेर जायते ग्रंथ आसले तरी न्यायसुत्राक एक आगळीच सुवात आसा. गौतमान ह्या ग्रंथांत प्रमाण आनी तर्क हांचेर चड भर दिला. पूर्वपक्षाची मांडावळ तो निपक्षपातिपणान करता. आपल्या सिध्दांतांचेर ताचो खर विशवास आसा. मोक्षाची प्राप्ती हे हेर दर्शनांप्रमाण न्यायशास्त्राचेंय परम लक्ष्य ताणें मानिल्लें आसा. – कों. वि. सं. मं.
न्युमोनिया : घातक अशा सुक्ष्म किटाणूंची लागण जावन पुलमांवांक सूज येता ताका न्युमोनिया म्हण्टात. न्युमोनियाचे दोन प्रकार आसात. ते म्हळ्यार –
- १.खाशेलो न्युमोनिया – हो न्युमोनिया खास अशा जंतूपसून उपरासता.
- २.शोशजन्य न्युमोनिया (Aspiration) – हातूंत श्र्वसन तंत्राचो विकृतीक लागून सौम्य स्वरूपाचे रोगजंतू न्युमोनियाक कारणीभूत थरतात.
- १.
ज्या सुक्ष्म जंतूपसून खाशेल्या न्युमोनियाची लागण जावं येता. ते हिमोफायलस इन्फल्युएंझा, स्ट्रॅप्टकॉकस न्युमोनिया, स्ट्रॅफिलोकॉक्कस
