कोंकणी विश्वकोश : २ पद्दत आसा. सोबीत करप आनी सोबेचे प्रदर्शन ह्या अर्थाच्या ‘निरांजन' ह्या अग्नीपुराण (२६.८.३१), कौटिलीय अर्थशास्त्र (२.३०.३२) ह्या ग्रंथांनी सांगला. राजा लोक झुजाक वचचे पयलीं वा आश्विन म्हयन्यांत हत्ती, घोडे, बावटो, सैन्य हांची पुजा करून ताका ऑवाळटाले. ह्या विधी वेळार दिवो ऑवाळप वा आरती ऑवाळप हे गजालीक म्हत्व आशिल्लयान त्या अर्थान निरांजन हो शब्द पुराण वाङ्मयांत वापरांत आयलो. कसलेच मंत्र म्हणिनासतना वा कसलेच तरेचे कर्म केले बगर शंकराक फकत निरांजन ऑवाळ्ळे जाल्यार लेगीत ती पुजा पुराय जाता अशें - कों. वि. सं. मं. ‘निराला'-सुर्यकांत त्रिपाठी : (जल्म : २१ फेब्रुवारी १८९९, मेदिनिपूर बंगाल; मरण : १५ ऑक्टोबर १९६१, अलाहाबाद). नामनेचो हिंदी कवी. ताचे मूळ नांव सुर्यकांत त्रिपाठी आसले तरी त्रिपाठी अानी आवयचे रूक्मिणी देवी त्रिपाठी. ताचे मूळ घराणे उत्तर प्रदेशांतल्या उन्नाव गेल्ल्यान ताची आवयभास बंगालीच जाली. गरिबीक लागून ताका मॅट्रिक मेरेनूच शिक्षण घेवंचे पडले. इ.स. १९११ त ताचे राय मनोहरा देवीकडेन लग्न जालें. ताका रामकृष्ण, राय सरोज आनी रामसहाय त्रिपाठी हीं तीन भुरगीं जालीं. १९१८ त ताचे बायलेक मरण आयलें आनी कुटुंबाचो भार ताचेर पडलो. तो खर यत्नांनी आनी मोटे जिद्दीन हिंदी भास शिकलो. आनी ताचो ताका ‘सरस्वती' आनी ‘मर्यादा' ह्या नियतकालिकां खातीर खूब ताच्या काव्यांत छायावादी वैशिश्टां आशिल्लीं. तेच वांगडा तो काळावांगडा गतिशील रावतालो. तो वृत्तीन बंडखोर आनी विचारांनी 3 निरीशवरवाद क्रांतीवादी आशिल्लो. जिवीतभर ताका संघशाक तोंड दिवंचे पडिल्लद्यान ताच्या व्यक्तिमत्वाचेर आनी साहित्याचेर ताचो परिणाम जाल्लो दिशटी पउटा. ताणे बरयल्ले म्हत्वाचे कवितासंग्रह अशे - 'अनामिका' (१९२२ - पयली आवृत्ती), ‘परिमल' (१९३०), ‘गीतिका' (१९३६), 'अनामिका' (१९३८-दुसरी आवृत्ती), ‘तुलसीदास' (१९३८), 'कुकुरमुता' (१९४२) ‘अणिमा' (१९४३), ‘बेला' (१९४६), ‘नए पत्ते' (१९४६), ‘अचना’ (१९५०), ‘आराधना' (१९५३), ‘गीतगुंज' (१९५४|१९५५). ताणे बरयल्लयो कथा अशो - लिली (१९३३), ‘सखी’ (१९३५), ‘सुकुल की बीबी (१९४१), अप्सरा, अलका, प्रभावती. ताणे ‘निरूपमा' (१९३६) आनी ‘चोटी की पकड' (१९४६) ह्यो कादंबन्यो बरयल्यात. ताचो नामनेचो निबंध ‘प्रबंध पद्म' (१९१४), तेभायर रवींद्र कविता कानन (१९१६) आनी ‘हिंदी - बंगला का तुलनात्मक व्याकरण' हेय उल्लेख करपासारके आसात. - डॉ. अरविन्द पांडे निरीश्वरवाद : ईश्वराचे अस्तित्व न्हयकारपी विचारसरणेक निरीश्वरवाद म्हणून वळखतात. ईश्वराच्या अस्तित्वाचेर वा ईश्वराचे संकल्पनेचेर श्रध्दा दवरपी तो ईश्वरवादी आनी ईश्वराची संकल्पना वा ईश्वराच्या अस्तित्वाचेर जो श्रध्दा दवरीना तो निरीश्वरवादी. ‘निरीश्वर' हे संज्ञेचो अर्थ ईश्वरवादाचेर आदारून आसा. सामान्यपणान निरीश्वरवाद ही संज्ञा तीन अर्थानी वापरतात. १) धर्मातली ईश्वर नांवाची सत्ता वा शक्ती वा तिचेविशीं श्रध्दा दवरप ना. २) खंयचेय संस्कृतीत मान्यताय मेळिल्लया देवतेविशींची वा देवाविशींची श्रध्दा न्हयकारपी प्रवृत्ती. ३) फकत वेव्हारीक पांवडयारूच ईश्वर न्हयकारप वा ईश्वर संकल्पनेकडेन दुर्लक्ष करप. पुर्विल्ले तात्वीक विचारधारेंत निरीश्वरवादाची पद्दतशीर मांडणी केल्ली दिसना. कारण कसलेच तरेच्या ईश्वरवादाची पद्दतशीर मांडणी त्या काळांत जावंक नाशिल्ल्यान ताचे विरोधी अशा निरीश्वरवादाची बारकायेन मांडणी जावंक ना. तरी पूण निरीश्वरवादी वा तशेच तरेचे कांय विचार पुर्विल्ल्या धर्मानी मेळटात. कन्फुयुशस वा ताओमतांक निरीश्वरवादी धर्मीक आशिल्लो. बायबलांत भविश्यकथनाची जी परंपरा आसा ती क्रिस्तांव धर्मातूय तशीच चालू उरली आनी तिचेचपासून निरीश्वरवादाचो सगळ्यांत पयलीं जल्म जालो अशे सगळे मानतात. पद्दतशीर निरीश्वरवाद घोळणुकेंत आयलो. ह्या संदर्भात निरीश्वरवादाचे दोन प्रकार आसात. १) बुद्दीवादी निरीश्वरवाद २) सभाववादी वा भावनावादी निरीश्वरवाद.
