नाटिका बरयल्ल्यो.
त्या काळांत गोंयांत ज्यो चळवळी जाल्लयो तातूंत लेखणी आनी वाणीच्या रुपान ताचो वांटो आशिल्लो. साहित्य, शिक्षण, नाट्य आनी कला ह्या कार्यांनी तो सदांच फुडें आसतालो.
पिरायेच्या निमाण्या कांय वर्सांनी ताणें कोंकणीचो एक मोलादीक वावर केलो, तो म्हळ्यार ‘कोंकणीचो कोश’. ह्या कोशा खातीर ताणेम 26 हजार उतरां एकठांय करून तांचे अर्थ लायले. ताचो एक स्मारकग्रंथ काडला. -कों. वि. सं. मं.
नायक, लक्ष्मण उर्फ लक्ष्मीकांत माधवराव : (जल्म: 17 मार्च 1937, नागपूर तालुको, कन्नड प्रांत औरंगाबाद-महाराष्ट्र) सुटकेझुजारी. ताणें एस.एस.सी. मेरेन शिक्षण घेतलें. तो समाजवादी कॉंग्रेसीचो वांगडी आशिल्लो. 15 ऑगस्ट 1955 ह्या दिसा कणकुंभीच्यान गोंयांत येवन सुर्ला जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो. पोलीसांनी ताका धरून थंयच्या देवळांत बंद करून दवरलो, खूब मार दिलो आनी दुसऱ्या दिसा सोडलो. 1987 वर्सा महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. सं. मं.
नायक, वल्लभदास वासुदेव : (जल्म : 3 जानेवारी 1933, वेळ्ळी-साश्ट). गोंयचो सुटकेझुजारी. तो ‘नॅशनल कॉंग्रेस गोवा’ हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. तेच वांगडा तो गोंय सुटके सैन्याचोय वांगडी आशिल्लो. उपरांत तो ‘आझाद गोमंतक दल’ संघटनेचो वांगडी जालो. दल संघटनेच्या माजाळे शिबिरा खातीर तो वावर करतालो. 13 फेब्रुवारी 1956 ह्या दिसा ‘आझाद गोमंतक दल’ संघटनेच्या वावरा खातीर गोंयांत आयिल्लो आसतना पोलीसांनी ताका धरलो आनी खूब मार दिलो. प्रादेशीक लश्करी न्यायालया मुखार उबो करून णव वर्सां खर बंदखण, दंड भरपाये बदला आनीक एक वर्स बंदखण आनी एक वर्स सरक्षिततायेचे राखणे खाल दवरलो. 28 ऑगस्ट 1959 ह्या दिसा बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. बंदखणींतल्यान सुटका जातकूच तो कृष्णराव राणे आनी प्रभाकर सिनारी हांच्या फुडारपणा खालापरत सुटकेझुजाचो वावर करूंक लागलो.भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. सं. मं.
नायक, वामन वासू : (जल्म: 20 मार्च 1920, ओशेलबाग – पेडणें). गोंयचो सुटकेझुजारी. तो ‘आझाद गोमन्तक दल’ संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. सुटकेझुजाऱ्यांक पुर्तुगेज पोलीसां विशीं तो खबरो पावयतालो. तो राष्ट्रीय वावरांनी वांटो घेता ह्या आरोपा खाला ताका नोकरे वयल्यान काडून उडयलो. पोलीसांनी ताका धरलो आनी खूब मार दिलो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. सं. मं.
नायक, विठ्ठल शिवराम : (जल्म: 14 नोव्हेंबर 1929, दिवचल) गोंयचो सुटकेजुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. सुटकेझुजारी आपा करमळकार हाच्या मार्गदर्शना खाला तो काम करतालो. मुंबयच्या गुप्तहेर खात्याक गोंयच्या पोलीस कारवायां विशीं तो खबरो पावयतालो. 19 डिसेंबर 1959 ह्या दिसा पोलीसांनी ताका धरलो आनी खूब मार दिलो. प्रादेशीक लश्करी न्यायालया मुखार उबो करून ताका गोंर्चे सुटके मेरेन बंदखणींत दवरलो. तो बंदखणींत आसतना ताच्या घरच्यांक पोलीस त्रास दिताले. 1972त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. सं. मं.
नायक, विष्णु हरिश्चंद्र : (जल्म: 15 फेब्रुवारी 1931 सांगे) गोंयचो सुटकेझुजारी. ‘नॅशनल कॉंग्रेस गोवा’ हे संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. सुटके चळवळीच्या काळांत हातीपत्रकां वांटप, पत्रकां लावप, बसकांनी वांटो घेवप, क्रांतीविरांक गोंयचे शिमे भितर येवंक पालव दिवप असलीं कामां तो करतालो. 1955त सिंधुताई देशपांडे हिचे बसकेंत ताणें वांटो घेतलो, ह्या आरोपा खाला पोलीसांनी ताका धरपाचें फर्मान काडिल्लें. उपरांत पोलीसांनी ताका धरलो आनी 10 म्हयने बंदकणींत घालो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. 18 जून 1984 ह्या दिसा गोंय सरकारान ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. सं. मं.
नायक, शामसुंदर रमाकांत: (जल्म: 12 में 1931, म्हापशें) गोंयचो सुटकेझुजारी. तो ‘नॅशनल कॉंग्रेस गोवा’ संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. सुटके चळवळीच्या काळांत तो पत्रकां वांटप, तिरंगी बावटे लावप, घोशणा बरोवप असलीं कामां करतालो. 26 जानेवारी 1955 ह्या दिसा म्हापश्यां जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतलो. पोलीसांनी ताका धरलो आनी प्रादेशीक न्यायालया मुखार उबो करून 12 वर्सां बंदखणीची ख्यास्त ढर्मायली. 26 जानेवारी 1955 ते 10 जानेवारी 1956 ह्या काळांत तो ल्तिन्या वयले बंदखणींत आशिल्लो. 12 जानेवारी 1956 ते ऑगस्ट 1957 ह्या काळांत तो आग्वाद बंदखणींत आशिल्लो, जाल्यार 27 ऑगस्ट 1959 ह्या दिसा सुटका जायमेरेन तो रेयश मागुश बंदखणींत आशिल्लो. बंदखणींत आसतना ताका पोलीसांनी खूब त्रास दिलो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. सं. मं.
नायकस्वामी उर्फ श्रीपुर्णप्रकाशानंदनाथ : एक संत. ह्या संताच्या चरित्राविशीं फावो ती म्हायती मेळना. पूण श्रीपाद व्यंकटेश वागळे हाणें आपल्या ‘श्रीमंगेश देवस्थाना इतिहास’ ह्या पुस्तकांत नायक स्वामीची कांय प्रमाणांत म्हायती दिल्या, ती अशी – हो मनीस मूळचो कारवार जिल्ह्यांतल्या दिवगीलागीं अंत्रवल्ली गांवांत रावपी. ताचें नांव मंगेश नायक करंडे देसाई. एक फावट तो पल्या कुटुंबासयत
