Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/46

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

आर्विल्ल्या काळांतलो एक दत्तोपासक सत्पुरुश आनी नामनेचो वेदंचो अभ्यासक.ताचें पुराय नांव वासुदेव गणेश टेंबे वा टेंभे.'वासुदेवानंद सरस्वती'ह्या नांवानूय ताका वळखतात.ताचें मुळावें शिक्षण,ताचो आजो हरिभट्ट हाच्या हाताखाल जालें.उपरांत विंगड विंगड शाळांतल्यान ताणें संस्कृत विशयाचें अध्ययन केलें.ल्हानपणांत सावन ताका वेदांच्या अध्ययनाची आवड आशिल्ली.

पिरायेच्या एकोणिसाव्या वर्सा,अन्नपूर्णा नांवाचे चलयेवांगडा ताचें लग्न जालें.नरसोबावाडीक गेल्लेकडेन गोविंदस्वामी ह्या सत्पुरुशाच्या मार्गदर्शनाखाला ताणें दत्तोपासना सुरू केली.फुडें ताका परतून परतून दत्तात्रयाचे साक्षात्कार जावंक लागले आनी प्रत्यक्ष दत्तात्रयानूच ताका मंत्रोपदेश दिलो अशें म्हण्टात.थंयच ताणें योगाभ्यास सुरू केलो.

१८८२ वर्सा ताणें 'चांद्रायण'हें व्रत केलें.उपरांत माणगांवां ताणें दत्तात्रयाचें देवूळ बांदलें आनी थंयच तो मौनव्रतान रावपाक लगलो.अशीं ताणें सात वर्सां दत्तोपासना केली.

१८८९ वर्सा,बायलेक घेवन तीर्थयात्रेक वचपाक भायर सरलो.१८९१ वर्सा यात्रा करता आसतानाच ताचे बायलेक मरण आयलें.मरणाच्या तेराव्या दिसा ताणें संन्यास घेतलो आनी परतून तीर्थयात्रेक सुरवात केली.

तो जंय रावतालो,थंय पुराणां-प्रवचनां साम्गून लोकांभितर धर्माची जागृताय हाडपाचो यत्न करतालो.ताणें विंगड विंगड सुवातांनी दत्तमुर्तींची प्रतिश्ठापना केल्या.

दत्त उपासनेच्या प्रचारावांगडा ताणें कांय ग्रंथांचीय निर्मिती केली.ताचे कांय ग्रंथ संस्कृत आनी मराठी भाशेंत आसात.'श्रीदत्तलीलामृताब्धिसार'(१९०३),'दत्तमालावर्णांकित माघमाहात्म्य'(१९०४),'कुमारशिक्षा'(१९०९),'प्राकृत मननसार'(१९१०),श्रीदत्तमाहाथ्य'(१९११),'स्त्रीशिक्षा आनी स्त्रीगीते'(१९२१),अज्ञानतिमिरदीपक(१९२६)हे ताचे कांय म्हत्वाचे ग्रंथ आसात.

गुजरात राज्यांत गरुडेश्वर गांवांत ताका मरण आयलें.थंयच ताची समाधी आसा.थंयच दत्त-पादुकांचीय स्थापणूक केल्या.दर वर्सा थंय ताची पुण्यतिथी मनयतात. -कों.वि.सं.मं.

टेके,चांगदेव बळवंत:(जल्म:१६ डिसेंबर १९२९,वाडी,कोपरगांव). सुटकेझुजारी.ताणें मराठी माध्यमिक मेरेन शिक्षण घेतलें.तो सोशलिस्ट पक्षाचो वांगडी आशिल्लो.१५ ऑगस्ट १९५५ ह्या दिसा काणकुंभीच्यान गोंयांत येवन सूर्ला ताणें सत्याग्रहांत वांटो घेतलो.१९५२-१९७७ ह्या काळांत तो वाडी ग्रामपंचायतीचो सरपंच आशिल्लो.उपरांत तो कोपरगांव पंचायत समितीचो आनी अहमदनगर जिल्हो परिशदेचो वांगडी जालो.महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. -कों.वि.सं.मं.

टेबल-टॅनिस:(पळेयात टॅनिस).

टेमिन,हॉवर्ड मार्टिन:(जल्म:१० डिसेंबर १९३४,फिलाडेल्फिया). नामनेचो अमेरिकन शास्त्रज्ञ.ताचें शिक्षण स्वार्थमोर म्हाविद्यालयांत जालें.उपरांत ताणें कॅलिफॉर्निया इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नॉलॉजींत दलबेक्को हाच्या हातासकयल डॉक्टरेटच्या प्रबंधाचें काम केलें(१९५५-५९).थंयच ताणें आपलें अर्बुद-विशाणूवयलें स<शोधन सुरू केलें.उपरांत तो मॅक ऑर्ड्ल मॅमोरियल लॅबोरेटरींत अर्बुदविज्ञान आनी अर्बुद संशोधनाचो प्राध्यापक जालो.आरएनए अर्बुद-विशाणूक लागून कर्करोग कसो जाता,हाचेविशींचो अभ्यास हें ताचें म्हत्वाचें कार्य.१९६४ वर्सा ताणें फुडली शक्यताय सुचयली-पयलीं विशाणूजन्य आरएनएची डीएनएंत नक्कल जाता आनी उपरांत तिचें पोशक पेशीजन्य डीएनएंत संकलन जाता.खेरीज,डिएनएची उपरांत आरएनएंत नक्कल जाता,अशेंय ताचें मत आसा.पूण ही क्रिया परती जायना म्हळ्यार एकोडी आशिल्ल्यान चडशा जीवविज्ञानिकांक मान्य जाली ना.पूण मे १९७०त टेमिन आनी बाल्टिमोर हांणी स्वंतत्रपणान रिव्हर्स ट्रान्सक्रिप्टेज ह्या एंझायमाचो सोद लायलो.ताका लागून परते क्रियेचें म्हळ्यार जननिक वृत्त फुडें कशें वता वा डीएनएंतल्यान आरएनएंत वचूंक शकता,अशें दाखोवपांत ते यशस्वी जाले.हें मत पयलींच्या सिध्दांताआड आसा.कारण,जननिक वृत्त न्युक्लिईक आम्ल(डीएनए)ते न्युक्लिईक आम्ल(आरएनए)ते प्रथीन अशें वता;असो पयलींचो सिध्दांत आशिल्लो.पूण टेमिन आनी बाल्टिमोर हांच्या मतान हें वृत्त प्रथीन ते न्यूक्लिईक आम्ल अशें वता.

पोशक पेशींतली जननिक सामग्री आनी अर्बुद-विशाणू हांच्यांतल्या आंतर-क्रियांविशीं ताणें लायिल्ल्या सोदांखातीर रेनातो दलबेक्को,डेव्हिड बाल्टिमोर आनी टेमिन हांकां १९७५ वर्साचो शरीरक्रियाविज्ञान आनी वैजकी विशयाखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फावो जालो.ह्या तिगांच्याय मोलादीक वावराक लागून मनशाक जावपी थरावीक अर्बुदाक कारण आसपी विशाणू सोदून काडपाची शक्यताय निर्माण जाल्या आनी अशे तरेचो अभ्यास करपाचें खाशेलें तंत्र तयार जालां. -कों.वि.सं.मं.

टेलिप्रिंटर:(प्.ळेयात तारायंत्रविद्या).

टेलिफोन:संपर्क माध्यमाचें एक साधन.ह्या साधनावरवीं लांब अंतरावयल्या एकामेकांकडेन नीट संभाशण करप शक्य जाता.ध्वनी तरंगाचें विद्युत् तरंगांत रुपांतर आनी विद्युत् तरंगाचें पर्थून ध्वनी तरंगांत रुपांतर ह्या तत्त्वाचेर टेलिफोनाची मांडणी केल्ली आसा.

अलेक्झांडर ग्रॅहम बेल ह्या अमेरिकेंत स्थायिक जाल्ल्या स्कॉटिश शास्त्रज्ञान ७ मार्च १८७६ ह्या दिसा टेलिफोनाचें पेटंट दिलें.बेल हाका टेलिफोनाचो जनक म्हणून वळखतात आसले तरी ताचे आदीं सी.जी.पेज(१८३७),सी.बुर्सेल(१८५४)_,फिलिप रायस(जर्मन-१८६१),चार्लीस व्हीटस्टोन(१८२०),मायकल फेरडे(१८३१), अॅलिशा ग्रे(१८७२) आनी हेर शास्त्रज्ञांनी टेलिफोनाचे यंत्रणेक सुचक अशे तंत्रीक सोद लायले.बेल हाच्या उपरांत टेलिफोनाच्या वेगवेगळ्या आंगांचेर नवीं संशोधनां जाल्यांत.

संदेश दितल्याच्या भाशणाचे ध्वनीतरंग प्रक्षेपकाचेर(Transmitter)