Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/430

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

वेंचून आयिल्ल्या हेर वांगड्यांचे मुजती वांगडाच सोंपता. वांगड्यांनी खास बसकेन साद्या भोवमतान (simple majority) अध्यक्षा आड अविक्ष्वासाचो थाराव मांडलो जाल्यार ताचें अध्यक्षपद रद्द थरता. अध्यक्षाक मानधन दिवपा विशींची तरतूद करपाचो अधिकार राज्य सरकारा कडेन आसता. नगरपालिकेच्यो बसका घेवन आनी तांचें अध्यक्षपद स्विकारप, नगरपालिकेच्या कारभाराचेर सर्वसादारण देखरेख दवरप हीं अध्यक्षाचीं मुखेल कामां आसतात. मुखेल कर्तव्यां आनी कार्यां – 1. गरजेचीं (Obligatory) –भौशीक रस्ते, सुवाती आनी इमारतींनी विजे पुरवण आनी उदका पुरवण, भौशीक सुवातींनी नितळसाण दवरप, उज्या पासून राखण करप, रस्त्यांचेर आनी सार्वजानीक सुवातींनी जावपी अतिक्रमण थांबोवप, रोग-पिडा हांचे पसून नागरिकांची राखण करप, रस्ते करप, मार्केट, कत्तलखाने , मुताऱ्यो, संडास, खळयो सारक्यो करप, बांयो मारप, पियेवपाचें उदक नागरिकांक पावोवप, दुकळ आनी अडचणीच्या वेळार नागरिकांक अन्न-वस्त्र-आलाशिरो दिवपा खातीर फावो त्यो येवजण्यो तयार करप, भौशीक दवाखाने सुरू करप, कुटूंब येवजण केंद्रां उक्तीं करप. 2. धोरणात्मक (Discretional) - भौशीक हॉस्पिटलां उगडून तांचीं देखरेख करप, वाचनालयां सुरू करप, म्युझियम तयार करप, पिशां खातीर हॉस्पीटल बांदप, तशेंच व्यायामशाळा, अपंगुळां खातीर घरां, धर्मशाळा, स्टेडियम बांदप, नागरिकांक संगीत आयकुपाक दिवप, येरादारीचीं साधनां लोकामक उपलब्द करून दिवप. दरेके नगरपालिकेन एक स्थायी समिति वेंचची पडटा. तशेंच, गरजेप्रमाण विषय समित्यांची (Subject Committee) नेमणूक करची पडटा. स्थायी समितींत आस्पाव जाल्ल्यावांगड्यांचो आमकडो सगळ्या वांगड्यांच्या 1/3 वांट्यापरस चड जावंक फावना. तेच भाशेन विषय समितीच्या वांगड्यांचो आमकडो पांचापरस चड जावंक फावना. तशेंच, नगरपालिका ह्या अधिनियमाच्या खंयच्याय नेमाचेर वा खास विशयाचेर चौकशी करपाक, मत मागोवपाक वा अहवाल मागोवपाक ह्या समित्यांची नेमणूक करता. दरेके नगरपालिकेंत एक मुखेल अधिकारीआसता(Chief Officer). ते भायर गरजे प्रमाण अधिकाऱ्याचे संमतीन नगरपालिका हेर अधिकाऱ्यांची नेमणूक करता ती अशी – अभियंतो, उदका पुरवण अभियंतो, भलायकी अधिकारी, लेखापरिक्षक, शिक्षणाधिकारीआनी हेर. राज्यशासना कडल्यान मेळपी विंगड-विंगड अनुदानां, नगरपालिकेन लादिल्ले कर, दंड आनी हेर वेपारी उत्पादन एकठांय करून नगरपालिकेचो निधि तयार जाता. तेभायर दर वर्सा राज्य सरकार जे कार्यावळीं खातीर अनुदान दिता त्यो अशो – उदका पुरवण, घाण उदक सोडपाची वेवस्था, मुळावें आनी माध्यमीक शिक्षण, विकास येवजण आनी नगररचणूक येवजण, नगरपालिकेचो अधिकारी वर्ग आनी कर्मचारी वर्ग हांचो म्हारगाय भत्तो, भौशीक भलायकी, उजो पालोवपी वेवस्था, रस्ते बांदप आनी सारके करप, राज्य सरकाराचे सुचोवणे प्रमाण हेर सुविधा. कर्मचारी वर्गाक पगार मेळचो हे खातीर नगरपालिकेन राखीव निधी स्थापन करूंक जाय अशी कायद्यान तजवीज केल्या. नगरपालिकेक नागरिकां कडल्यान जे कर वसूल करूंक मेळटा, तांचे दोन गट केल्ले आसात – 1. गरजेचे कर (Compulsory Taxes) - हातूंत वाहनां, टोल, सुणीं, नितळसान (खास सेवा दिल्यार), उदकापट्टी (खास उदका पुरवण केल्यार), यात्राकरम खास शिक्षण कर, जकात कर, हेर खंयचोय कर जो राज्य सरकार घटने प्रमाण बसोवंक शकता. नवे कर लादपा विशीं तशेंच पोरण्या करांच्या प्रमाणांत बदल करपाचोय हिशेब ताडून पळोवपाक राज्य सरकाराक अधिकार आसा. नगरपालिकेच्या मुखेल वावरा विशीं 1969 वर्साच्या कायद्यान पुराय तपशील दिल्लो आसा. तशेंच कायद्याची पुराय अंमलबजावणी करपाक फावो ते अधिकारूय नगरपालिकेक दिल्ले आसात. रस्ते आनी भौशीक जाग्या वयलीं अतिक्रमणां ना करप, इमारतीचें बांदकाम आर्विल्ल्या विज्ञाना प्रमाण जावंचें तशेंच उण्यांत उण्या गरजेच्यो सूखसोयी तातूंत रावपी नागरिकांक मेळच्यो हे नदरेन बांदकाम करपाक परवाने दिवप वा नाकारप, खर आनी धामी रोगांचेर आळाबंद घालप, मड्यांचो विलो लावप, बाजार, कसायखाने हांचेर नियंत्रण दवरप, खावपाच्या जिनसांचेर भौशीक भलायकेचेर नदरेन देखरेख दवरप, दूदशाळा, गोरवांचे गोठे हांचेर नियंत्रण दवरप, दुकानां, भौशीक सुवातींचेर भरपी फेरयो हांचेरूय नियंत्रण दवरप ह्या कांय मुखेल गजालीं विशीं कायद्यान तरतूद केल्ली आसा. नगरपालिकेच्या प्रशासनाच्या कार्याक आदार दिवपा खातीर राज्य पांवड्याचेर नगरपालिका प्रशासन संचालक ह्या अधिकाऱ्याची कायद्यान नेमणूक करपाक मेळटा. नगरपालिकेच्या कारभाराचेर नदर दवरपाचे अधिकरूय ह्या प्रशासकाक दिल्ले आसात. नगरपालिका वा तिचे खंयचेय समितीन मंजूर केल्लो थाराव कायद्याचे चौकटे भायर आसत वा नागरिकांक लिकसान जावपी आसत जाल्यार तो चालीक लावपाचें स्थगीत करपाचे अधिकार जिल्हाधिकारी आनी नगरपालिका प्रशासन संचालक हांचे कडेन दिल्ले आसात. खंयचेय नगरपालिके कडल्यान बेकायदेशीर कार्य घडलें जाल्यार ते विशीं चवकशी करपाचो आनी गजर पडल्यार ती नगरपालिका बरखास्त करून प्रशासक नेमपाचो अधिकार राज्य शासना कडेन आसा. सद्या गोंय राज्यांत तेरा नगरपालिको आसात. पेडणें, म्हापशें, दिवचल, पणजी, फोंडें, मुरगांव (वास्को द गामा), मडगांव, वाळपय, सांगें काणकोण, केपें, कुंकळ्ळी आनी कुडचडें – काकोडें. कांय राज्यांनी उत्पन्न, लोकसंख्या, क्षेत्रफळ वा तिनय नुसार नगरपालिका, महानगरपालिका अशे प्रशासकीय भेद केल्ले आसात. ऍड. अमोल थळी

नागारो : एक चामड्याचें वाद्य. कायलीच्या आकाराच्या ह्या वाद्याक दोन आयदनां आसतात. हीं आयदनां तांबे, पितूळ वा लोखणाच्या पत्र्याचीं आसतात. तांचेर म्हशीचें कातडें ताणोवन बसयतात. सादारपणान नगाऱ्याच्या तोंडाचो व्यास तीन फरूट आसता. व्डडल्या नगाऱ्याचो व्यास