Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/41

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

शतमानासावन ताच्या काळामेरेनच्यो जायत्यो कलाकुसरीच्यो वस्तू,हातबरपांतले ग्रंथ,कुराणाचे अणकार,तवारिखा आदी साहित्य एकठांय केल्लें.सद्या हो संग्रह लंडन,चेन्नई आनी कलकत्ता शारांनी आसा.टिपून 'फर्मान बनाम अलीराजा' आनी 'फतह-उल् -मुजाहिदैनत'ह्या नांवांचे ग्रंथ बरयल्ले अशें ह्मण्टात.ताणें आपल्या नांवान खुतबापठण करपाची चाल सुरू केल्ली. -कों.वि.सं.मं.


टिसेलियस,आर्ने विल्हेम काउरिन:(जल्म:१० ऑगस्ट १९०२,स्टाकहॉम;मरण:२९ ऑक्टोबर १९१७,उप्साला). नामनेचो स्विडीश जीवरसायनशास्त्रज्ञ.ताचें उचेलें शिक्षण उप्साला विद्यापिठांत जालें.१९३०त ताणें रसायनशास्त्रांतली डॉक्टरेट मेळयली.उप्साला विद्यापिठांतूच ताणें टी.स्व्हेड्बॅरी हाचो मदतनीस म्हणून १९२५-३२ ह्या काळांत काम केलें आनी १९३०-३८त तो रसायनशास्त्राचो व्याख्यातोय आशिल्लो.१९३४-३५त ताणें अमेरिकेंतल्या प्रिन्स्टन विद्यापिठांतले इन्स्टिट्यूट ऑफ अॅडव्हान्सड स्टडीज हे संस्थेंत संशोधन केलें.१९३७त उप्साला विद्यापिठांत परत वतकच ताका जीवरसायनशास्त्राचो प्राध्यापक नेमलो आनी ताच्य विभागाखातीर स्वतंत्र संस्थापन केली.टिसेलियस हाच्या फुडारपणाखाला हे संस्थेन जीवरसायनशास्त्रांत उपेगी थारपी कितल्याशाच पद्दतींचो विकास केलो आनी तातूंत सुदारणाय केल्यो.

टिसेलियस हाचें सुरवातीचें कार्य विद्युत् संचारणाविशींचें आशिल्लें.ज्या वेळार व्हडले रेणू द्रवांत हुमकळपी अवस्थेंत आसतात,त्या वेळार तांचेर विद्युत् क्षेत्राचे दिशेप्रमाण ते मार्गक्रमण करतात.ह्या मार्गक्रमणाची गती रेणूंच्या वस्तूमानाचेर आदारून आसता.डॉक्टरेट पदवेखातीर सादर केल्ल्या प्रबंधांत ताणें प्रथिनांच्या विद्युत् संचारणाच्या अभ्यासाखातीर उपेगी आशिल्ले पद्दतीची विस्कटावणी केल्ली.हे पद्दतीन पदार्थांचे रेणू वेगळे करपावांगडाच तांचें मेजपूय करूं येता.हे पद्दतीचो उपेग ताणें आनी ताच्या वांगड्यांनी रक्तरसांतल्या प्रथिनांचो अभ्यास करपाखातीर,तशेंच जीवरसायनशास्त्रांतल्यो हेर समस्या सोडवपाखातीर केलो.

जीवरसायनशास्त्रांत ही पद्दत खूब म्हत्वाची थरल्या.पूण कांय जैव रेणू हे विद्युत् संचारण पद्दतीक फावोसो प्रतीसाद दिनात.हे खातीर ताणें वेचीक अधिशोशण पद्दत वापरली.हे ;पद्दतीन रेणू शुध्द अवस्थेंत मेळोवं येतीत.ते खातीर ताणें वर्णलेखन पद्दतीचो खासा अभ्यास केलो.ही पद्दत प्रथिनांच्या विश्र्लेशणाखातीर उपेगी पडटा.अॅमिनो आम्लां,पॅप्टायडां,शर्करा हांच्या संशोधना खातीर ताणें ही पद्दत वापरली.विद्युत् संचारण आनी अधिशोशण विश्र्लेशण हांचेविशीं ताणें केल्ल्या संशोधनाखातीर आनी खास करून रक्तरसांतल्या प्रथिनांच्या जटिल स्वरुपाविशीं ताणें लायिल्ल्या सोदाखातीर टिसेलियस हाका १९४८ वर्साचो रसायनशास्त्राखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फावो जालो.

दुस-या म्हाझुजाउपरांत टिसेलियस हाणें स्विडनांतल्या विज्ञानीक संशोधनाची पुनर्घटना करपाचो मोलादीक वापर केलो.स्विडीश कर्करोग संस्थेचे संशोधन समितीचो १९५१-५५ त तो अध्यक्ष आशिल्लो.१९४७त तो नोबॅल फाउंडेशनाचो उपाध्यक्ष आनी १९६०त अध्यक्ष जालो.१९४६ सावन ताणें रसायनशास्त्राचे नोबॅल समितीचेर वांगडी म्हणून काम केलें. -कों.वि.सं.मं.


टिळक,लोकमान्य बाळ गंगाधर:(जल्म:२३ जुलय,१८५६ चिखली,रत्नागिरी,महाराष्ट्र;मरण:१ ऑगस्ट १९२०).


भारतीय स्वातंत्र्यसंग्रामाच्या इतिहासांतलो श्रेश्ठ फुडारी,खर राश्ट्रवादी,देशभक्त,नामनेचो संशोधक,गणिती आनी भारतीय तत्त्वज्ञानाचो भाश्यकार.ताचें मूळ नांव केशव.पूण बाळ ह्या नांवानूच ताका वळखताले.ताच्या बापायचें नांव गंगाधरपंत आनी आवयचें नांव पार्वतीबाई.गंगाधरपत पुण्यांत,मराठी शाळेंत शिक्षकाची नोकरी करतालो.बाळ गंगाधर टिळकाचें परंपरीक संस्कृत अध्ययन घरांतूच जालें.१८६६ वर्सा गंगाधरपंताची बदली पुण्याक जाली.ताका लागून टिळक आपल्या आवय-बापायवांगडा पुण्याक आयलो.पुण्याक येतकच थोड्याच दिसांनी टिळकाचे आवयक मरण आयलें आनीइ गंगाधरपंताची परतून ठाण्याक बदली जाली.ताचेपयलीं १८७१ वर्सा,कोंकणांतल्या लाडघार गांवच्या बल्लाळ कुटुंबांतले सत्यभामाबाईकडेन ताचें लग्न जालें.तिचें कुळारचें नांव तापीबाई.टिळकाक तीन धुवो आनीइ तीन पूत अशीं स अपत्यां जालीं.

१८७३ वर्सा टिळकान डॅक्कन कॉलेजींत प्रवेश घेतलो आनी १८७६ वर्सा बी.ए.ची परिक्षा गणित विशय घेवन पयल्या वर्गांत पास जालो.बी.ए.जातकच ताणें कायद्याचो अभ्यास क्रून १८७९ वर्सा एलएल.बी.ची परिक्षा पास जालो.

गंगाधरपंताचो संस्कताचो व्यासंग आनी अध्यापन वेवसायाक लागून,ल्हान्पणांतूच टिळकाच्या मनाचेर हिंदू आचार-विचारांचे खोलायेन संस्कार जाल्ले.फुडें डॅक्कन कॉलेजांत शिकता गोपाळ गणेश आगरकर हाचेकडेन ताची इश्टागत जाली.मिल आनी स्पॅन्सर ह्या अस्तंती विचारवंतांचो ह्या दोगांयचेर खूब प्रभाव पडलो.आपले भोंवतणचे परिस्थितीचो,समाजाचे आनी देशाचे अवस्थेचो गंभीरपणान ते विचार करूंक लागले.न्या.रानडे हाणें विंगड्विंगड समाजीक संस्था निर्माण करून समाज जागृतायेचें कार्य चलयल्लें,ताका लागून टिळक आनी आगरकराचो आपलो देश परकी राजसत्तेसावन मुत्त्क करूंक जाय हो विचाअर पक्को जालो.ते खातीर आपल्या समाजाक योग्य तरेन शिकोवंक जाय,परकी सरकारच्या शिक्षणसंस्थांनी तसलें शिक्षण मेळचेनां,देखून