संस्कृतायेविशीं आशी म्हायती मेळटा. दक्षिणेंत इसवी सनाच्या पयल्या शतमानामेरेन आनी ताचे आदीं तीन - चार शतमानांआदीं मेरेन पांड्य, चेर, चोल, हे राजवंश जावन गेल्यात. हे राजा, तांचीं राज्यां, संस्कृताय आनी हेर जायत्या गजालींविशीं पुर्विल्ल्या तमीळ साहित्यांत उल्लेख मेळटा. पांड्य राजाच्या आलाशिऱ्याखाल मदुरा नगरांत विद्वान आनी कवी हांची एक सभा वावुरताली. हे सभेंत वाङमयीन निकश आनी रचना हांचीं प्रमेयां थारायिल्लीं. हे संस्थेक संघम अशें नांव आशिल्लें. अशो तीन तीन संघम जावन गेल्यात. तिसऱ्या संघमाचो काळ इ. स. उपरांतचें पयलें - दुसरें शतमान अशें मानलां आनी संघम वाङमयाचो अंत इ. स. च्या दुसऱ्या शतमानांत जालो अशें दिसता. उपरांतचो संस्कृतीक आनी राजकीय इतिहास सारको मेळना. कारण पल्लवांच्या मदल्या काळांत दक्षिणेंत संस्कृत शिकप आनी साहित्य हाच्या प्रभावाचें व्हड ल्हार आयिल्ल्यान मूळ द्रवीड संस्कृताय ह्या काळार चडशी दिसना. सव्या शतमानामेरेन कळभ्रांच्या घुरयांक लागून संस्कृतीक, समाजीक आनी राजकीय सदळसाण निर्माण जाली.
संघम साहित्य ताम्रपट आनी शिलालेख हांचेवयल्यान पुर्विल्ल्या इतिहासीक काळावयली दक्षिणेंतली राज्य वेवस्था कशी आसली हाची बरीच म्हायती मेळटा. ह्या काळार राज्य संस्था आशिल्ली आनी राजा एकतंत्री आशिल्लो, तरी ताचें मंत्रीमंडळय आसतालें. सभामंडपाचो उल्लेख सांपडिल्ल्यान गांवकारांनी एकठांय येवंक ग्रामपरिशद वा पंचायतीसारक्यो संस्था आशिल्ल्यो जावंक जाय. ग्रामसभेवयर एक राजसभा आसताली आनी तिका न्याय निवाडो करपाचे विस्तृत अधिकार आशिल्ले. उपरांत ही वेवस्था उत्तरेतल्या आर्यांच्या संपर्काक लागून बदललीशी दिसता. ह्या काळार ऊर, सबा आनी नगरम अशो तीन परिशदो जाल्यो. सभा फकत ब्राह्मणांची, ऊर सगळ्या जमीन धारकांची आनी नगरम चड करून वेपाऱ्याची. हाचो अर्थ असो, उपरांतच्या काळांत जात, शेतवड आनी अर्थीक स्थिती हांकां म्हत्व मेळ्ळें. ग्रामपरिशदेकडेन उदका पुरवण, रस्ते, शाळा, देवळां बांदप, पाट बांदप, कर पुंजावप अशीं कामां आशिल्लीं. ग्रामाखेरीज, राश्ट्र, नाडू, कोट्टम, विशय, वळनाडू वा मंडलम हे राज्य कारभाराचे घटक आशिल्ले. तशेंच बेलीफ खजीनदार, भूयमापणी अधिकारी अशे राजान नेमणूक केल्ले अधिकारी हांचे वयर देखरेख करताले.
द्रवीडांची कुटूंब पद्दती मातृसत्ताक अशें मानतात. पूण पल्लव काळापसून राजाफाटल्यान ताचो व्हड पूत राजपाटार येतालो असो पुरावो मेळटा. राजकारणांत तरी दादल्याकच स्थान मेळटालें. तरी हेर क्षेत्रांनी राजाइतलेंच राणयेकय म्हत्व आसलें. पुर्विल्ल्या संघम वाङमयांत द्रवीडाचें समाजीक आनी अर्थीक परिस्थितीचें चित्र मेळटा. तेप्रमाण पुर्विल्ले द्रवीड हे वेगवेगळ्या काळांत वेपारांत, उदका येरादारींत आनी शिक्षणांत प्रगत आशिल्ले. ह्या वाङमयांत द्रवीड प्रदेशांतल्या लोकांच्या भेसाची आनी आहाराची कल्पना मेळटा. दादले दोन वस्त्रां न्हेसताले. केंस कापून थाकथीक करताले. कपड्यांक खळ घालून कडक करचेली प्रथांय ताचेंमदीं आशिल्ली. दादले बायो तरातरांचे अलंकार घालताले. धान्य, मास, नुस्तें, तशेंच तरांतरांच्यो भाज्यो, दूद आनी दूदाचे जिन्नस तांच्या आहारांत आसताले. पान सुपारी खावंचेली प्रथा द्रवीडांमदीं आसली. मन रिजोवपाखातीर पेंवप, भोंवडेक वचप, तरांतरांचीं तंतूवाद्यां वाजोवप, चित्रकला, नृत्यकला, हांची उपासना करप, अशें समृध्द जिवीत सारपी द्रवीड हे सुस्थितीती आशिल्ले जावंक जाय. तशेंच तांचेमदीं शेतकाम आनी वेपारधंदो संघटीत रुपांत चलतलो जावंक जाय. शेत रोवप हो तांचो एक प्रगत वेवसाय जावन राविल्लो. उंस, कापूस आनी काळीं मिरयां, हांचें पीक ते काडटाले. तांच्या वाठारांनी व्हड प्रमाणार रेशीम आनी लोकर हांचेंय उत्पादन जातालें. तशेंच उपरांतच्या काळांत दर्यावयलो उद्देग व्हड प्रमाणांत जावंक लागलो असोय उल्लेख संघम वाङमयांत मेळटा. इसवी सनाच्या पयल्या आनी दुसऱ्या शतमानांतल्या ग्रीस - रोमन भोंवडेकारांच्या खबरांवयल्यान हाका तेंको मेळटा.
पुर्विल्ल्या साहित्यांत द्रवीडांची संस्कृतीक म्हायती पुराय तरेन मेळना. लग्नसंस्थेसंबंदानय म्हायती मेळटा ती अपूर्ण आसा आनी मेळटा ती आर्यां आदलीच अशें म्हणप समा जायना. वाङमयीन पुराव्यांवयल्यान अशें दिसता, 'ताली' वा मंगळसुत्रावयल्यान लग्न जाल्ली बायल व्हंकलेक न्हाणयताल्यो. पूण लग्नां संबंदीत हेर धर्मीक विधींचो उल्लेख मात इल्लो पसून मेळना.
आर्य - द्रवीड संपर्काक लागून आर्यांच्यो तशेंच द्रवीडांच्योय धर्मकल्पना तांचे मजगतीं जाल्ल्या संस्कृतीक दिवपा-घेवपाक लागून बदलूंक पावल्यो हें उक्तें जाता. हाका लागून संघम वाङमयांत वैदिक तशेंच द्रवीड ह्या दोनय धर्मांची भरसण जाल्ली दिश्टी पडटा. पींड दान, यज्ञ, ब्राम्हणांक दान दिवप ह्या गजालींवयल्यान द्रवीडांचेर वैदिक धर्माचो कितलो प्रभाव आशिल्लो हें दाखयता. पूण द्रवीड लोकांमदीं सामान्य मनशाचो धर्म मात ग्राम देवता, जादू हांचेर आदारिल्लो आसतालो. घरा वयर लिंबा-पानां लावप, भुरग्याक सांसवा उंवाळप, दोळ्यांत काजळ घालप अशो रिती तांचे मदीं चालंत आशिल्ल्यो. मणिमेखलै ह्या काव्यांत मेल्ल्याक लासप वा ताचे अवशेश मातयेच्या व्हडल्या मडक्यांत दवरून पुरप अशे दोन उल्लेख मेळटात. पुर्विल्लें द्रवीड साहित्य किदें, कशें आनी कितलें आशिल्लें हाचेविशीं सविस्तर म्हायती मेळना. पूण संघम वाङमयाचेर संस्कृत वाङमयीन कल्पना आनी ध्येयां हांचो प्रभाव निश्चीतपणान दिसता. हाका लागून संघम वाङमयाचें खाशेलें द्रवीड स्वरूप थारोवप कठीण जाता.
जसो जसो आर्यांचो प्रभाव वाडत गेलो तशी तशी द्रवीडांची विशेशताय शुध्द रुपांत वेगळी उरील्ली नासतली. इसवी सनाआदीं दुसऱ्या-पयल्या शतमानांतले कांय उत्किर्ण लेख तमीळ भाशेंत आसले तरी ते ब्राम्ही लिपींत बरयल्ले आसात.
संघम वाङमयांत बऱ्यो बऱ्यो वास्तू, बाजार, प्रासाद, देवळां हांचीं मनभुलोवणी वर्णनां मेळ्ळीं तरी तांचे अवशेश चड करून मेळनात. इसवी सनाच्या सव्या शेंकड्यामेरेनचे तरेतरेचे द्रवीड वास्तू तंत्राचे नमुने आशिल्ले अशें म्हणप जाता, पूण तांचेय अवशेश मेळनात. खरें म्हळ्यार देवळांच्या वास्तूशैलींनी द्रवीड शैली म्हत्वाची हें द्रवीड शैलेतले देवळांचे खांबे पल्लव काळांतल्या देवळांनी पळोवंक मेळटात. द्रवीड पध्दतीच्या देवळांचीं तेमकां उत्तर भारतांतल्या नागर पद्दतीच्या तेमकांपरस सामकीं वेगळीं आसात. तशेंच मंडप आनी गोपूर हेवूय द्रविड संस्कृतायेच्या वेगवेगळ्या आंगांची शिपड्डिल्लीं म्हायती आनी तुटक पुरावो तशेंच द्रवीड भुंयेचेर नेटान जाल्लें अर्थीकरण हाका लागून द्रवीड संस्कृतायेचें सत्व निवळावन काडप सोपेंपणान शक्य जायना. - किरण बुडकुले
