Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/325

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

हांगां एक फरक लक्षात घेवपासारको आसा. तो म्हळ्यार दूरचित्रवाणी पद्दतीन ध्वनीचें कंप्रता विरूपण (Frequency modulation) जाल्यार दृश्याचें परमप्रसर विरूपण (Amplitude Modulation) करतात. देखुनूच दुरचित्रवाणी संचाचो आवाज हो रेडिओ प्रसारणाच्या आवाजापरस कितल्याश्याच बऱ्या दर्ज्याचो आसता. शेवटाक दोनूय संकेत 8 ह्या संकेत भारकांत एकमेकांत भरसतात. उपरांत 14 ह्या आकाशकावरवीं तो मिश्र संकेत अवशांत वता.

आकृती. क्र. 3. दूरचित्रवाणी ग्राही मंडल
आकृती. क्र. 3. दूरचित्रवाणी ग्राही मंडल

(1) मेलन मंडल, स्थानिक आंदोलक आनी विवर्धक (Mixer, local Oscillator & Amplifier) (2) मध्यम कंप्रता विवर्धक (Intermediate Frequency Amplifier) (3) दृकशोधक (Video Am detector) (4) दृकसंदेश विवर्धक (Video Amplifier) (5) चित्रनलिका (Picture Tube) (6) समकालीकरण स्पंद विभक्तिकरण (Synchronizing Pulse Separator) (7) उदग्र गती प्रसर्प आंदोलक (Vertical Oscillator) (8) क्षितीज गती प्रसर्प आंदोलक (Horizontal Oscillator) (9) ध्वनी मध्यम कंप्रता विवर्धक (10) ध्वनी शोधक (11) ध्वनी विवर्धक (12) ध्वनिक्षेपक (13) ग्राही आकाशक 7 (अ) आनी 8 (अ) विवर्धक.

आकृती क्र. 3 ही ग्राही मंडलाची आसा. अवकाशांतलो दूरचित्रवाणी संकेत 13 पकडटा. 1 ह्या मंडळांत स्थानिक आंदोलकाचें कंप्रतेखातीर संकेताची मूळ कंप्रता (वाहक) हिचें मध्यम कंप्रतेंत रूपांतर जाता. हाकाच Mixing अशें म्हण्टात. 3 ह्या दृकशोधकांत मूळ संकेत वेगळो जाता. 4 ह्या विवर्धकांतल्यान ताचो आवाको वाडोवन तो चित्रनलिकेक पावयतात. तशेंच 9, 10 आनी 11 हे दरेकीं ध्वनीचे मध्यम कंप्रता विवर्धन शोधन आनी परत विवर्धन अशें कार्य करतात. ध्वनी संकेत निमाणे 12 ह्या ध्वनीक्षेपकांतल्यान आयकुपाक मेळटात.

6 हें म्हत्वाचें मंडल. तें मूळ संदेशांतल्यान समकालीकरण स्पंदाचें विभक्तिकरण करपाचें काम करता. हे स्पंद 7 आनी 8 ह्या आंदोलकाक दितात. ह्या आंदोलकाची कंप्रता स्पंदावयल्यान थारता. दरेकीं 50 H2 (उदक कंप्रता) आनी 15,625 H2 (क्षितीज कंप्रता) आशिल्ल्यो ह्यो कंप्रता फावो अशा विवर्धकांवरवीं (7 अ, 8अ) चित्रनलिके भोंवतणीं गुठलायल्ले सरयेंतल्यान विद्युत प्रवाह सोडटा. ह्या प्रवाहाखातीर तयार जाल्ल्या चुंकीय क्षेत्राखातीर चित्रनलिकेंतली इलॅक्ट्रॉन शलाका योग्य ते दिशेन बागवता. तिचें बागोवप आनी कॅमेरा नलिकेंतलें शलाकेचें बागोवप हांचे मदीं वयर सांगिल्ल्या स्पंदाखातीर समकालीकरण जाता. ह्या सगळ्यांचो परिणाम असो जाता की चित्रनलिकेच्या पड्ड्यार तयार जाल्लें चित्र थीर रावता.

ही कृष्णधवल प्रेषण आनी ग्रहण हांकां लागू जाता. त्यामानान रंगीत दूरचित्रवाणी प्रेषण आनी ग्रहणाची क्रिया कठीण आसता. हातूंत तीन वेगवेगळे दृश्य संकेत (जांकां तांबडो, पाचवो, निळो संकेत) जे एकामेकांत भरसूंक जाय तो रंग तयार करपाचें तत्व वापरतात. हेखातीर चित्रनलिकेंतय खूब बदल घडोवंचे पडटात. ताका लागून तीन वेगवेगळ्यो इलॅक्ट्रॉन शलाका निर्माण करतात.

दरेक शलाका तांबड्या, पाचव्या वा निळ्या संकेताप्रमाण चड वा उणी प्रखर जाता आनी ह्या तीनय शलाकांचें मिश्रण फावो त्या प्रमाणांत (0.59G + 0.3R + 0.11B) जावन तो रंग दृश्यांत ज्या जाग्यार आसा त्याच जाग्यार तयार जाता. रंगाचें गिन्यान मूळ प्रखरताय संकेतान भरसुपाखातीर (Quadrature Modulation) (एक प्रकारचें विरूपण) नांवाची एक आधुनिक पद्दत वापरतात. हें सगळें करपाखतीर चड विद्युत् मंडलां लागतात. हेचखातीर रंगीत दूरचित्रवाणी संचाक कृष्णधवलापरस चड मोल आसता.

दरेका दूरचित्रवाणी केंद्राक सादारणपणान 7 मेगाहर्ट्झ (7MHz) रुंदायेचो कंप्रता पटो नेमून दिल्लो आसता. ह्या पट्याक परिवाह (Channel) अशें म्हण्टात.